Læknablaðið - 15.06.2011, Blaðsíða 41

UMFJÖLLUN O G GREINAR
Grasset, lifandi eða dauður?
Hvernig barst Grasset-próf til íslands?
Okkur lék hugur á að vita hvernig
Grasset-prófið hefði borist til íslands og
spurðum nokkra eldri kollega okkar um
þetta. í ljós kom að taugalæknar sem
lærðu í Englandi, Bandaríkjunum, Noregi
og Danmörku höfðu ekki lært eða
tileinkað sér þetta heiti í framhaldsnámi
sínu. Ásgeir B. Ellertsson hafði hins
vegar vanist því að tala um Grasset-
próf þegar hann var við framhaldsnám
í taugalækningum við Karolínska
sjúkrahúsið í Stokkhólmi árin 1964-1968.
Margir fylgdu í fótspor Ásgeirs og
lærðu sína taugalæknisfræði við sama
sjúkrahús. Þaðan virðist notkun heitisins
því hafa borist til íslands. Grasset styrkti
svo stöðu sína hér á landi eftir því
sem taugalæknum menntuðum í Svíþjóð
fjölgaði.
Hver var Grasset og
hvaðan kom hann?
Læknirinn Joseph Grasset (1849-1918)
var fæddur og uppalinn í Montpellier
í Suður-Frakklandi. Hann stundaði
nám í læknisfræði í heimaborg sinni
og þar starfaði hann síðar sem læknir
og prófessor í læknisfræði. Grasset
hafði einkum áhuga á tauga- og
geðlæknisfræði og einnig dulspeki.6
I taugalæknisfræðinni eru væg sjúk-
dómsteikn oft mikilvæg í greiningarskyni
en þau geta einnig verið gagnleg til að
greina á milli vefrænnar og starfrænnar
röskunar (á ítölsku eru þau kölluð i
„piccoli segni"). Grasset lýsti nokkrum
slíkum sjúkdómsteiknum sem eru nefnd
eftir honum.7
1) Sjúklingur með heilahvelsskaða, sem
veldur lömun, snýr höfði og augum
í átt að hinu skaddaða hveli og frá
hliðinni sem er lömuð (Grasset's law).
I staðflogi snúa höfuð og augu frá
heilahvelinu sem veldur floginu.
2) Þegar liggjandi sjúklingur með
lamaðan fótlegg reynir að lyfta
honum spyrnir hann niður með
heilbrigða fætinum, en í starfrænni
truflun lyftist heilbrigði fóturinn
(Grasset's phenomenon).
3) Hjá sjúklingi með helftarlömun
er samdráttur höfuðvendis (m.
sternocleidomastoideus) eðlilegur þeim
megin sem lömunin er (Grasset's sign).
Sjúklingurinn getur því snúið höfði til
gagnstæðrar áttar við lömuðu hliðina.
Hvað eigum við að nota í staðinn
fyrir heitið Grasset-próf?
Svíar hafa ekki enn gert sér grein fyrir
hvaðan notkun þeirra á Grasset heitinu
á umræddum þætti taugaskoðunar
er kominn. Þeir hafa hins vegar lagt
Grasset til hliðar og í ljósi þess sem
sagt er hér að framan er eðlilegt að við
gerum slíkt hið sama. í staðinn leggjum
við til að tekið verði upp íslenskt heiti
yfir þá skoðun sem Grasset heitið hefur
hingað til verið notað um. Okkar tillaga
er að heitið armréttupróf verði notað í
stað Grasset-prófsins.
1. Handieggur helst í óbreyttri stöðu
og sígur ekki. Þá mætti tala um
neikvætt armréttupróf.
2. Hendi ranghverfist og handleggur
beygist um olnboga og getur sigið.
Armréttupróf telst jákvætt.
Heimildir
1. Stefánsson SB. Taugalæknisfræði: sérgrein verður til.
Læknablaðið 2010; 96/Fylgirit 64: 59-102.
2. Koehler PJ. Neurological Eponyms. (ritstj Koehler PJ,
Bruyn GW, Pearce JMS). Oxford University Press, 2000:
119-26.
3. Aquilonius SM, Fagius J (ritstj). Neurologi. 2. útg.
Almqvist och Wiksell Medicin, Stokkhólmi 1994.
4. Fredrikson S, Ekbom K. »Armar-uppát-stráck« báttre án
»Grassets test«. Lákartidningen 2006; 103:13.
5. Aquilonius SM, Fagius J (ritstj.) Neurologi. 4. útg.
Almqvist og Wiksell Medicin, Stokkhólmi 2006.
6. Morel P. Dictionnaire biographique de la psychiatrie.
Éditions Synthélabo, París 1996.
7. www.whonamedit.com/doctor.cfm/355.html - apríl 2011.
LÆKNAblaðið 2011/97 381