Læknablaðið - 15.06.2011, Blaðsíða 50

(ziprasidone HCI)
Zeldox N05AE04 (Stytt samantekt á eiginleikum lyfs)
Lyfjaform: Hvert hart hylki inniheldur zíprasidónhýdróklóríðeinhýdrat, sem jafnfgildir 20, 40, 60 eða 80 mg zíprasídon. Ábendingar: Zíprasídon er ætlað til meðferðar á geðklofa hjá
fullorðnum. Zíprasídon er ætlað til meðferðar á geðhæðarlotu eða blandinni lotu í geðhvarfasjúkdómi þar sem einkenni eru meðalsvæsin hjá fullorðnum og börnum og unglingum á aldrinum
10-17 ára(fyrirbyggjandi verkun gegn lotum í geðhvarfasjúkdómi hefur ekki verið staðfest).Skammtar og lyfjagjöf: Fuf/orðn/r.Ráðlagður skammtur við bráða meðferð geðklofa og geðhæð
I geðhvarfasjúkdómi (bipolar mania) er 40 mg tvisvar sinnum á sólarhring, tekið með mat. Skömmtum má síðan breyta, háð klínfsku ástandi einstaklingsins, að hámarksskammti sem er
80 mg tvisvar sinnum á sólarhring. Ef purfa þykir má auka skammta þannig að ráðlagður hámarksskammtur náist á þriðja degi meðferðar. Mikilvægt er að lyfið sé ekki gefið í stærri
skömmtum en hámarksskammti þar sem öryggi lyfsins i hærri skömmtum en 160 mg á sólarhring hefur ekki verið staðfest og zíprasidon getur valdið skammtaháðri lengingu QT-bils.
Sjúklingar í viðhaldsmeðferð eiga að fá minnsta virkan skammt af zíprasidóni; í mörgum tilvikum er nægjanlegt að gefa 20 mg tvisvar sinnum á sólarhring. Aldraðir. Venjulega er ekki gert
ráð fyrir lægri upphafsskömmtum, en hjá 65 ára og eldri þarf hugsanlega að minnka upphafsskammt en það er háð klínísku ástandi.S/úW/ngarmeð skerta nýrnastarfseml: Ekki er nauösynlegt
að breyta skömmtum hjá sjúklingum með skerta nýrnastarfsemi. Sjuklingar með skerta /i'frarsfarfeem/.'Hugleiða þarf minni skammta fyrir sjúklinga með skerta lifrarstarfsemi. Börn og
unglingar: Geðhæð! geðhvarfasjúkdómi (bipolar man/a/:Ráðlagður skammtur við bráðameðferð geðhæðar i geðhvarfasjúkdómi hjá börnum og unglingum (áaldrinum 10-17 ára) er 20 mg
á fyrsta sólarhring, tekið með mat. I framhaldi skal gefa zíprasídón í tveimur skömmtum á sólarhring með mat, og skal auka skammtinn smám saman á 1 -2 vikum í kjörskammt sem er
120-160 mg á sólarhring hjá sjúklingum sem vega > 45 kg eða 60-80 mg á sólarhring hjá sjúklingum sem vega < 45 kg. Skammta skal siðan aðlaga eftir klínísku ástandi einstaklingsins, að
skammtabilinu 80-160 mg á sólarhring hjá sjúklingum sem vega > 45 kg eða 40-80 mg á sólarhring hjá sjúklingum sem vega <45 kg. i klinísku rannsókninni voru leyfðir misstórir skammtar,
þ.e. morgunskammtur sem var 20-40 mg minna en kvöldskammturinn.Mikilvægt er að lyfið sé ekki gefið í stærri skömmtum en hámarksskammti miðað við þyngd (160 mg á sólarhring hjá
börnum > 45 kg og 80 mg hjá börnum < 45 kg) þar sem öryggi lyfsins í stærri skömmtun en hámarksskammti hefur ekki verið staðfest og zíprasídón getur valdið skammtaháðri lengingu
QT-bils. Geð/í/ofrÖryggi og verkun zíprasídóns hjá börnum og unglingum með geðklofa hefur ekki verið staðfest.Frábendingar: Pekkt ofnæmi fyrir zíprasídoni eða einhverju hjálparefnanna.
Pekkt lenging á QT-bili. Meðfætt langt QT-heilkenni. Nýafstaðin bráð kransæðastífla. Ómeðhöndluð hjartabilun. Hjartsláttartruflanir sem eru meðhöndlaðar með lyfjum úr flokki IA og III við
hjartsláttartruflunum.Samtimis meðferð með lyfjum sem lengja QT-bil, svo sem: lyf við hjartsláttartruflunum úr flokki IA og III, arseniktrioxið, halófantrin, levómetadýl acetat, mesóridasín,
tiórídasín, pimósið, sparfloxasín, gatifloxasín, moxifloxasín, dólasetrón mesýlat, meflókín, sertindól eða cisapríð. Sérstök varnaðarorð og varúðarreglur við notkun: Svo hægt sé að finna
út hvenær zíprasídón meðferð er ekki ráðlögð þarf læknisskoðun, mat á heilsufarssögu sjúklings og fjölskyldu hans. QT-b//:Ziprasídon veldur litilli eða í meðallagi mikilli skammtaháðri
lengingu á QT-bili. Zíprasídon á því ekki að gefa samtímis öðrum lyfjum sem vitað er að lengja QT-bil. Gæta þarf varúðar hjá sjúklingum með verulega hægan hjartslátt. Börn og
unglingar:Ör/gq\ og verkun ziprasidons í meðferð við geðklofa hjá börnum og unglingum hefur ekki verið staðfest. Illkynja sefunarheilkenni (neuroleptic malignant syndrome): Greint hefur
verið frá tilvikum af illkynja sefunarheilkenni, sem er sjaldgæft en hugsanlega banvænt, í tengslum við töku geðrofslyfja, þar á meðal zíþrasídons. Meðferð við illkynja sefunarheilkenni ætti
m.a. að felast í þvi að hætta tafarlaust töku allra geðrofslyfja. Siðkomin hreyfitruflun (tardive dyskinesia)Við langtimanotkun er hugsanlegt að zíprasídon valdi siðkominni hreyfitruflun (tardive
dyskinesia), sem og öðrum hægfara utanstrýtueinkennum. Ef vísbendinga eða einkenna um síðkomna hreyfitruflun verður vart, þarf að íhuga að minnka skammta eða hætta töku zíprasídons.
Krampar: Mælt er með því að gæta varúðar þegar sjúklingar með sögu um krampa eru meðhöndlaðir. Skert //frarstarfsem/.'Takmörkuð reynsla er af notkun lyfsins hjá sjúklingum með
alvarlega skerta lifrarstarfsemi og á þvi að nota ziprasidon með varúð hjá þeim sjúklingahópi. Lyfsem innihalda laktósa (mjólkursykur:)H/\k\n innihalda iaktósa. Sjúklingar með galaktósaóþol,
laktasaþurrð eða glúkósa-galaktósa vanfrásog, sem eru sjaldgæfir arfgengir kvillar, skulu ekki taka lyfið. Aukin hætta á heilablóðfalli hjá sjúklingum með elliglöp. i klíniskri slembiraðaðri
samanburðarrannsókn við lyfleysu kom fram þreföld aukning á tiðni heilabló ðfalls hjá sjúklingum með elliglöp og sem notuðu óhefðbundin geðlyf.Verkunarmáti er ekki þekktur. Ekki er hægt
að útiloka aukna áhættu hjá öðrum sjúklingahópum eða eftir töku annarra geðlyfja.Ziprasídón á að nota með varúð hjá sjúklingum sem eru i aukinni hættu á að fá heilablóðfall. Aukin
dánartiðni aldraðra með elliglöp:Ze\óox. er ekki ætlað til meðferðar á hegðunarröskunum tengdum elliglöpum. Segarek i bláæðum . Greint hefur verið frá segareki í bláæðum í tengslum við
geðrofslyf. Par sem sjúklingar sem fá meðferð með geðrofslyfjum eru oft með undirliggjandi áhættuþætti fyrir segareki í bláæðum skal greina alla hugsanlega áhættuþætti fyrir segareki í
bláæðum áður en meðferð hefst og meðan á meðferð með ziprasídoni stendur og gera skal fyrirbyggjandi ráðstafanir. Milliverkanir við önnur lyf og aðrar milliverkanir: Rannsóknir á
lyfjahvörfum og lyfhrifum milli ziprasídons og annarra lyfja, sem lengja QT-bil, hafa ekki verið gerðar. Ekki er hægt að útiloka að zíprasidon hafi viðbótaráhrif og því ætti ekki að gefa zíprasídon
samtimis lyfjum, sem lengja QT-bil, svo sem lyfjum við hjartsláttartruflunum úr flokki IA og III, arseniktríoxíði, halófantríni, levómetadýl-acetati, mesórídasíni, tíórídasíni, pimósíði, sparfloxasíni,
gatifloxasíni, moxifloxasíni, dólasetrón-mesýlati, meflókini, sertindóli eða cisapriði. Ekki hafa verið gerðar neinar rannsóknir á milliverkunum ziprasídóns við önnur lyf hjá börnum. Lyf sem
verka á miðtaugakerfið/áfengipar sem zíprasídon hefur fyrst og fremst áhrif á miðtaugakerfið þarf að gæta varúðar við gjöf þess samtímis öðrum lyfjum með miðlæga verkun og notkun
áfengis. Áhrif zíprasidons á önnur lyf: Rannsókn með dextrómetorfani in vivo sýndi enga marktæka hindrun á CYP2D6 við plasmaþéttni sem er 50% lægri en næst eftir gjöf zíprasídon 40 mg
tvisvar á sólarhring. Niðurstöður in vitro rannsókna benda til þess að zíprasidon geti hamlað CYP2D6 og CYP3A4 vægt in vitro. Óliklegt er samt sem áður að zíprasídon hafi klinískt mikilvæg
áhrif á lyfjahvörf lyfja sem eru umbrotin fyrir tilstilli þessara cýtokróm-P450 isóensíma.Getnaðarvarnalyf til inntöku: Gjöf ziprasidons olli engum marktækum breytingum á lyfjahvörfum
östrógens- (etinýl östradíól, CYP3A4-hvarfefni) eða prógesterón-samsetninga.L/frum: Samtimis gjöf ziprasídons hafði engin áhrif á lyfjahvörf litíums.Þar sem ziprasídon og litíum tengjast
breytingum í rafleiðni hjartans, getur samtímis gjöf þessara lyfja aukið áhættu á milliverkunum sem geta leitt til hjartsláttartruflana. Takmarkaðar upplýsingar liggja fyrir um samtimis gjöf lyfja
sem hafa áhrif á skaphöfn karbamasepíns og valpórats.Ábr/f annarra lyfja á ziprasídon: CYP3A4-hemillinn ketókónazól (400 mg/sólarhring) jók þéttni ziprasidons i sermi um <40%. Péttni
S-metýl-díhýdrózíprasídóns og ziprasídonsúlfoxíðs í sermi við Tmax, sem búist er við fyrir zíprasídon, jókst um 55% og 8% talið í sömu röð. Engin viðbótarlenging á QTc-bili átti sér stað.
Ólíklegt er að breytingar á lyfjahvörfum vegna samtímis gjafar kröftugra CYP3A4 hemla skipti klínísku máli, skammtabreytinga er því ekki þörf. Meðferð með karbamazepíni, 200 mg tvisvar
sinnum á sólarhring i 21 sólarhring, leiddi til um það bil 35% minnkunar á útsetningu fyrir zíprasidoni. Engar upplýsingar liggja fyrir um samtímis gjöf valpórats. Sýrubindandi lyf: Samtímis
notkun endurtekinna skammta sýrubindandi lyfja, sem innihalda ál- og magnesíumsambönd eða címetidín, hefur engin marktæk áhrif á lyfjahvörf zíprasidon, þegar það er tekið með mat.
Serótónvirk lyf: Greint hefur verið frá einstaka tilvikum serótónínheilkenna sem komið hafa fram tímabundið þegar zíprasídon er notað með öðrum serótónvirkum lyfjum svo sem SSRI lyfjum.
Einkenni serótónínheilkennis geta verið rugl, æsingur, hiti, aukin svitamyndun, ósamhæfing vöðvahreyfinga, ofviðbrögð, vöðvarykkjakrampi og niðurgangur. Próteinbinding: Zíprasídon er
með mikla próteinbindingu í plasma. Warfarín eða própranolól, lyf sem bæði eru með mikla próteinbindingu, breyttu ekki próteinbindingu zíprasídons i plasma in vitro og zíprasídon breytti
ekki heldur próteinbindingu þessara lyfja í plasma hjá mönnum. Því er hugsanleg lyfjamilliverkun við ziprasídon vegna tilfærslu ólíkleg. Frjósemi, meðganga og brjóstagjöf: Rannsóknir á
eiturverkunum á æxlun hafa leitt í Ijós aukaverkanir á æxlun í skömmtum sem valda eiturverkunum og/eða slævandi verkun á móðurina. Engin merki sáust um vansköpun. Meðganga: Engar
rannsóknir hafa verið gerðar á þunguðum konum. Ráðleggja á konum á barneignaraldri að nota örugga getnaðarvörn meðan á meðferð með zíprasídoni stendur. Takmörkuð reynsla er af
notkun lyfsins hjá mönnum og því á aðeins að nota zíprasídon á meðgöngu að vandlega athuguðu máli og einungis þegar væntanlegur ávinningur móður er talinn vega þyngra en hugsanleg
hætta fyrir tóstnð.Brjóstagjöf: Ekki er vitað hvort zíprasidon skilst út í brjóstamjólk. Sjúklingar eiga því ekki að hafa barn á brjósti meðan á meðferð með ziprasídoni stendur. Ef meðferð er
nauðsynleg á að hætta brjóstagjöf. Áhrif á hæfni til aksturs og notkunar véla: Zíprasídon getur valdið svefnhöfga og haft áhrif á hæfni til aksturs og notkunar véla. Aukaverkanir:
Zíprasídon hefur verið gefið um það bil 6.500 fullorðnum einstaklingum til inntöku í klinískum rannsóknum. Algengasta aukaverkunin, sem kom fram í klínískum rannsóknum á geðklofa, var
slævandi verkun og hvildaróþol. I klínískum rannsóknum á geðhæð í geðhvarfasjúkdómi, voru algengustu aukaverkanirnar: slævandi verkun, hvildaróþol, utanstrýtueinkenni og sundl. Hér
á eftir eru taldar upp aukaverkanir sem komu í Ijós í samsettriskammtímarannsókn (4-6 vikur) á geðklofa við ákveðna skammta og skammtímarannsókn (3 vikur) á geðhæð í geðhvarfasjúkdómi
við breytilegaskammta, með hugsanleg og iíkleg tengsl við zíprasídonmeðferð og komu fram oftar en eftir lyfleysu. Frekari aukaverkanir sem greint hefur verið frá eftir markaðssetningu eru
skáletraðar sem „Tíðni ekki þekkt" . Allar aukaverkanir eru flokkaðar eftir tíðni og líffærakerfum: Mjög algengar (>1/10), algengar (>1/100, <1/10), sjaldgæfar (>1/1.000 <1/100), mjög
sjaldgæfar (<1/1.000) og tíðni ekki þekkt (ekki er hægt að áætla tíðni út frá fyrirliggjandi gögnum). Aukaverkanirnar, sem taldar eru upp hér á eftir, geta líka tengst undirliggjandi sjúkdómi
og/eða samhliða lyfjagjöf. Sýkingar af völdum sýkla og snikjudýra:Mjög sjaldgæfar: Nefslímubólga..Efnaskipti og næring: Sjaldgæfar: Aukin matarlyst. Mjög sjaldgæfar:
Blóðkalsiumlækkun. Geðræn vandamál: AlgenganEirðarleysi.Sjaldgæfar: Geðæsing, kviði, þrenging í hálsi, martraðir. Mjög sjaldgæfar: Kvíðaköst, þunglyndiseinkenni, hæg hugsun
(bradyphrenia), dauf geðhrif, fullnæging næst ekki við samfarir.Tíðni ekkl þekkt: Svefnleysi.oflæti/ólmhugur. Taugakerfi Algengar: Truflun á vöðvaspennu (dystonia), hvíldaróþol (akathisia),
utanstrýtueinkenni, parkinsonsjúkdómur (með vélrænum stirðleika í hreyfingum (cogwheel rigidity) seinhreyfingum, vanhreyfingum), skjálfti, sundl, slævandi verkun, svefndrungi, höfuðverkur.
Sjaldgæfar: Almennir þankippukrampar (tonic clonic seizures), síðkomin hreyfitruflun, hreyfitruflun, slef, ósamhæfðar hreyfingar (ataxia), tormæli, augnvöðvakreppa (oculogyric crisis), truflun
á athygli, svefnsækni, snertiskynsminnkun (hypoaesthesia), breytt húðskyn, svefnhöfgi.Mjög sjaldgæfar: Hálssveigur (torticollis), lömunarsnertur (paresis), hreyfitregða, ofstæling, eirðarleysi
í fótum.Tíöni ekki þekkt: lllkynja sefunarheilkenni, serótónín heilkenni, lafandi andlit (facial droop). Blóð og eitlar: Mjög sjaldgæfar: Eitilfrumnafæð, fjölgun eósínfíkla. Hjarta:Sjaldgæfar:
Hjartsláttarónot, hraösláttur. Mjög sjaldgæfar: Lenging á QT-bil á hjartalínuriti. Tíðni ekki þekkt:„Torsade de pointes" .Augu: Algengar: Þokusýn.Sjaldgæfar: Ljósfælni. Mjög sjaldgæfar
Sjóndepra, sjóntruflanir, augnkláði, augnþurrkur .Eyru og völundarhús: Sjaldgæfar Svimi, eyrnasuð .Mjög sjaldgæfar Eyrnaverkur. Æðar: Sjaldgæfar Alvarlegur háþrýstingur (hypertensive
crisis), háþrýstingur, réttstöðuþrýstingsfall, lágþrýstingur.Mjög sjaldgæfar. Slagbilsháþrýstingur, þanbilsþrýstingur, óstöðugur blóðþrýstingur. Tiðni ekki þekkt: Yfirlið, segarek i bláæðum.
Öndunarfæri, brjósthol og miðmætkSjaldgæfar: Andnauð, særindi i hálsi.Mjög sjaldgæfar: Hiksti. Meltingarfæri: Algengar: Ógleði, uppköst, hægðatregða, meltingartruflun, munnþurrkur,
of mikil munnvatnsframleiðsla Sjaldgæfar: Niðurgangur, kyngingartregða, magabólga, óþægindi í meltingarvegi, bólgin tunga, þykknun tungu, vindgangur. Mjög sjaldgæfar: Bakflæði í
vélinda eða maga, linar hægðir. Húð og undirhúð: Sjaldgæfar: Ofsakláði.útbrot.dröfnuörðuútbrot (rash maculo-papular), gelgjuþrymlar.Mjög sjaldgæfar: Sóri, ofnæmishúðbólga, hárlos,
bólgið andlit, hörundsroði, örðuútbrot (rash papular), húðerting. Tíðni ekki þekkt: Ofurnæmi, ofsabjúgur. Stoðkerfi og stoðvefur:Algengar: Stirðleiki í stoðkerfi. Sjaldgæfar: Óþægindi í
stoðkerfi, vöðvakrampar, verkir í útlimum, stífleiki í liðamótum. Mjög sjaldgæfar: Kjálkastjarfi (trismus) .Nýru og þvagfæri: Mjög sjaldgæfar. Þvagleki, þvaglátstregða. Tíðni ekki þekkt:
Ósjálfráð þvaglát. Æxlunarf æri og brjóst: Mjög sjaldgæfar. Getuleysi, aukin stinning, mjólkurflæði úr brjóstum, brjóstastækkun hjá karlmönnumTiðni ekki þekkt: Standpína Ónæmiskerfi:Tiðni
ekki þekkt: Bráðaofnæmisviðbragð Lifur og gall.Sjaldgæfar Aukning lifrarensíma Mjög sjaldgæfar.Óeðlilegar niðurstöður lifrarprófa.Almennar aukaverkanir og aukaverkanir á íkomustað
Algengar Próttleysi.þreyta.Sjaldgæfar: Óþægindi fyrir brjósti, óeðlilegt göngulag, verkur, þorsti.Mjög sjaldgæfar: Hiti, hitatilfinning. Rannsóknaniðurstöður: Mjög sjaldgæfar: Aukning
mjólkursýruhýdrógenasa í blóði. Bæði skammtíma og langtima klíniskar rannsóknir á geðklofa og geðhæð i geðhvarfasjúkdómi sýna að þankippukrampar og lágþrýstingur voru sjaldgæfar
aukaverkanir sem komu fram hjá minna en 1 % þeirra sjúklinga sem fékk zíprasídon. Zíprasidon olli litilli til miðlungs skammtaháðri lengingu á QT-bili. ( klínískum rannsóknum á geðklofa
varð 30-60 msek. lenging á hjartalínuritum hjá 12,3% (976/7.941) þeirra sem fengu zíprasidon og 7,5% (73/975) þeirra sem fengu lyfleysu. Lenging um meira en 60 msek. sást á rafritum
1,6% (128/7.941) þeirra sem fengu zíprasídon og 1,2% (12/975) þeirra sem fengu lyfleysu. Lenging á QTc-bili um meira en 500 msek. kom fram hjá 3 af 3.266 (0,1 %) sjúklingum sem fengu
zíprasidon og hjá 1 af 538 (0,2%) sjúklingum sem fengu lyfleysu. Sambærilegar niðurstöður fengust úr klínískum rannsóknum á geðhæð í geðhvarfasjúkdómi. Klínískar rannsóknir á geðklofa
hafa sýnt að við langtímaviðhaldsmeðferð með zíprasidoni hækkaði prólaktingildi sjúklinga stundum en í flestum tilvikum varð það aftur eðlilegt án þess að hætta þyrfti meðferð. Par að auki
komu sjaldan fram greinileg klinísk einkenni (t.d konubrjóst á karlmanni og brjóstastækkun). Börn og unglingar með geðhæð i geðhvarfasjúkdómi (bipolar mania): I klinískum rannsóknum
hefur zíprasídon til inntöku verið gefið 267 börnum og unglingum með geðhvörf. i samanburðarrannsókn með lyfleysu voru algengustu aukaverkanirnar (með tíðni >10%) slævandi verkun,
svefndrungi, höfuðverkur, þreyta og ógleði. Tíðni, tegund og alvarleiki aukaverkana hjá þessum sjúklingum var almennt sambærilegur þeim sem komu fram hjá fullorðnum sjúklingum með
geðhvörf sem meðhöndlaöir voru með ziprasidóni. I klinískum rannsóknum hjá börnum og unglingum olli ziprasídón litilli til miðlungs skammtaháðri lengingu á QT-bili sem er sambærilegt
því sem komið hefur fram hjá fullorðnum. Ekki var greint frá þankippukrömpum og lágþrýstingi i klínískum samanburðarrannsóknum með lyfleysu hjá börnum og unglingum. Ofskömmtun:
Takmörkuð reynsla er af ofskömmtun zíprasídons. Stærsti staðfesti skammtur til inntöku i einu lagi er 12.800 mg. Einkenni sem greint var frá í því tilviki voru utanstrýtueinkenni og lenging
á QTc-bili (án áhrifa á hjarta) um 446 msek. Algengustu einkennin sem greint hefur verið frá eftir töku of stórra skammta eru utanstrýtueinkenni, svefnhöfgi, skjálfti og kvíði. Hugsanlegt
meðvitundarleysi, krampar eða truflun á vöðvaspennu höfuðs og háls i kjölfar ofskömmtunar getur valdið hættu á ásvelgingu við framkölluð uppköst. Með tilliti til hugsanlegra
hjartsláttartruflana á að fylgjast vel með starfsemi hjarta- og æðakerfis m.a. með hjartalinuriti. Ekkert sértækt mótefni er til gegn zíprasídoni. Afgreiðslutilhögun, greiðsluþáttaka,
pakkningar og hámarkssöluverð (l.janúar 2011): Hylki, hart/20 mg, 56 stk R.*: 25.667 kr„ Hylki, hart/40 mg, 14 stk R.0:10.101 kr„ Hylki, hart/40 mg, 56 stk R.*: 27.228 kr„ Hylki, hart/60
mg, 56 stk R.*: 39.127 kr„ Hylki, hart/80 mg, 56stkR.*: 39.825 kr. Markaðsleyfishafi: PfizerApS, Lautrupvang 8, DK-2750 Ballerup, Danmörk. Heimildir: Samantektáeiginleikum lyfs(SPC)
janúar 2011. Sérlyfjaskrártexta í heild sinni má nálgast hjá umboðsaðila Pfizer á (slandi, lcepharma hf. og á heimasíðu Lyfjastofnunar: www.lyfjastofnun.is
390 LÆKNAblaöið 2011/97