Fréttatíminn - 29.08.2014, Qupperneq 8

Reiði
getur
hjálpað
okkur að
ná mark-
miðum
okkar.
H eilt yfir fannst stelpunum þær ekki fá nægjanlegt rými til að vera reið-ar,“ segir Esther Ösp Valdimars-
dóttir um niðurstöður lokaverkefnis síns
til meistaragráðu í mannfræði við Háskóla
Íslands sem ber heitið „Við ættum að mega
vera reiðar“ en titillinn er einnig tilvitnun
í eina af þeim unglingsstúlkum sem tóku
þátt í rannsókn Estherar.
Esther hefur í gegnum tíðina unnið mikið
með unglingum – í félagsmiðstöðvum, í
liðveislu, barnavernd og kennslu – og hún
stefndi alltaf á að lokaverkefnið hennar
myndi snúast um unglinga. Hugmyndina að
rannsókninni fékk hún eftir að lesa bókina
„The Secret Life of Girls“ eða „Leynilíf
stúlkna“ eftir sálfræðinginn Sharon Lamb
þar sem að miklu leyti var fjallað um reiði
og árásargirni. „Ég sá alls konar samsvörun
í okkar samfélagi og langaði að kanna hvort
staðan væri eins hér, að stúlkur skömmuð-
ust sín fyrir reiði,“ segir Esther en Sharon
Lamb rekur kvíða, þunglyndi og sjálfs-
pyntingarhvöt hjá stúlkum til innbyrgðar
reiði. Samkvæmt rannsóknum sem gerðar
hafa verið á líðan íslenskra ungmenna
eru stelpur á unglingsaldri kvíðnari, hafa
minna sjálfsálit og líður á heildina verr en
strákum, en yngri börnum líður jafn vel,
óháð kyni.
Esther bendir á að reiði hafi á sér slæmt
orð og sé oft túlkuð á neikvæðan hátt. „Það
er samt líka reiði sem veldur því að við
stöndum á rétti okkar þegar okkur þykir
brotið á okkur. Reiði getur hjálpað okkur
að ná markmiðum okkar, og það er reiði
sem hjálpar okkur að segja: Hættu að lemja
mig.“
Finnst ljótt að vera reið
Rannsókn Estherar var svokölluð gagn-
virk þátttökuathugun, en þátttakendur
voru átta stelpur á aldrinum 14-16 ára.
„Ég auglýsti eftir stelpum, ekkert sérstak-
lega eftir reiðum stelpum, til að taka þátt
í sjálfsstyrkingarnámskeiði, taka þannig
þátt í rannsókninni og kynnast sjálfum sér
betur. Við hittumst nokkur kvöld og fórum
í gegnum alls konar verkefnapakka, unnum
með myndlist, hljóðlist og leiki sem hjálpa
okkur að standa á skoðunum okkar og
spegla hugsanir okkar. Stelpurnar héldu
líka dagbók og við fórum eina helgi saman
út á land þar sem við unnum áfram með
þetta sama efni og tókumst á við áskoranir
úti í náttúrunni. Eftir þetta tók ég viðtöl við
stelpurnar og niðurstöðurnar byggja fyrst
og fremst á þeim. Það sem á undan var
gengið var mikilvægt til að þær áttuðu sig
á því hvað við værum að tala um og næðu
tengingu við umræðuna. Það hefði aldrei
gengið upp að setjast bara niður og spyrja:
„Jæja, ert þú reið?“
„Eitt af því sem einkenndi tal stelpnanna
var að þeim fannst þær aldrei vera reiðar
heldur pirraðar. Það er svo ljótt að vera
reið. Það kom mér líka á óvart hvað þær
voru sammála um hvernig þær upplifa að
samfélagið segi þeim hvernig þær eiga að
haga sér og að stelpur eiga ekki að vera
reiðar. Þær upplifðu þessi skilaboð frá fjöl-
miðlum, í uppeldi og segja afar mismunandi
komið fram við kynin innan skólans og á
heimilum. Þar er viðurkennt að strákar hafi
sig í frammi og séu með læti en þær eiga að
vera hljóðlátar og halda sig til hlés. Þetta
hefur meðal annars áhrif á samskiptamáta
stelpna. Í stað þess að takast beint á við
hlutina, eins og strákar þjálfast betur í,
þá fara þær í kringum hlutina, þær verða
undirförlar og koma skilaboðum sínum á
framfæri með augngotum. Ég tek fram að
þetta er það sem þær segja sjálfar. Vegna
þessa klára þær ekki málin á skýran hátt.
Þau halda alltaf áfram og hafa áhrif á sam-
skiptin,“ segir Esther.
Leita sífellt eftir samþykki
Í verkefninu birtir hún einnig beinar tilvitn-
anir í stelpurnar. Hér talar ein stelpan um
staðalmyndir og erfiðleikana við að brjótast
út úr þeim: „Stelpur eiga að vera kvenlegar,
fallegar og ekkert annað, þær eiga ekki að
vera sterkar skilurðu, það er, telst ekki fal-
legt, ég meina, já. Segjum að þú ert frægur,
þú veist fræg manneskja og þú ert sterk
skilurðu, þá er það cool, en ef þú ert ekki
fræg manneskja og ert bara einhver stelpa
útí bæ og ert að reyna að réttlæta eitthvað
þá ert þú bara brjálaða manneskjan.“
Esther segir að stelpur upplifi oft að þær
megi ekki standa á sínu nema þær séu orðn-
ar mikilvægar en þær verða varla mikil-
vægar og frægar nema þær standi á sínu og
séu ákveðnar. „Þessar stelpur eru sífellt að
leita eftir samþykki, þær þurfa að vita að
þær tilheyri hópnum og eigi vini, og það er
satt að segja ótrúlegt hvað þær eru tilbúnar
að leggja á sig til að fá samþykki,“ segir
Esther og kom það henni á óvart hversu
fastar stelpurnar voru í staðalmyndum og
jafnréttisbaráttan eigi greinilega lengra í
land en margir halda.
„Reiði hefur marga kosti og getur hjálpað
manni að ná árangri. Það þarf hins vegar
að læra að lifa með reiðinni og nýta hana á
jákvæðan hátt. Stelpunum finnst þær líka
fá takmörkuð tækifæri til að fá útrás fyrir
réttláta reiði og þær bæla hana niður,“ segir
Esther. Henni finnst mjög alvarlegt að enn
sé komið fram við stelpur og stráka á ólíkan
hátt í samfélaginu í stað þess að leggja
áherslu á að þau njóti sín á eigin forsendum.
Erla Hlynsdóttir
erla@frettatiminn.is
Esther Ösp
Valdimars-
dóttir skoðaði
reiði unglings-
stúlkna í
meistaraverk-
efni sínu í
mannfræði en
stelpum finnst
þær ekki fá að
vera nægjan-
lega reiðar.
Ljósmynd/Hari
Stelpur vilja fá
að vera reiðar
Unglingsstúlkur
skammast sín fyrir
reiði og bæla hana
því niður. Þetta
segir Esther Ösp
Valdimarsdóttir sem
í meistara verkefni
sínu í mannfræði
rannsakaði reiði
unglingsstúlkna.
Esther segir reiði
geta verið já-
kvætt hreyfiafl,
meðal annars til
að standa á rétti
okkar. Kynjamis-
rétti í samfélaginu
sé orsök þess að
stelpur vilja ekki
sýna reiði.
8 fréttaviðtal Helgin 29.-31. ágúst 2014
Skrifstofa skólans á Lindargötu 51 er opin frá kl. 13:00-16:00
virka daga. Síminn er 562-8477.

Það skal tekið fram að nauðsynlegt er fyrst að skrá nemendur í skólann
með því að hafa samband við skrifstofuna.
Til að tryggja endanlega að innritunin sé frágengin er nauðsynlegt að innrita
nemandann einnig í Rafræna Reykjavík á heimasíðunum www.reykjavik.is
eða www.grunnskolar.is á sama tíma og setja Tónmenntaskólann í 1. val.
TÓNMENNTASKÓLI REYKJAVÍKUR
Innritun nýrra nemenda fyrir skólaárið 2014-2015
Stendur yfir núna og lýkur í september.
Innritaðir eru nemendur á aldrinum 8-10 ára sem eru teknir
beint í hljóðfæranám, án undangengins forskólanáms.
• Strengjahljóðfæri, þ.e. fiðlu, víólu, selló og gítar.
• Einnig á píanó og harmóníku.
• Einnig er innritað í fiðluforskóla (5-6 ára börn)
• Einnig er til takmarkað pláss á þverflautu, klarinett og saxófón
• Teknir eru inn nokkrir nemendur fædda 2008 (6ára) í Forskóla I
• Teknir eru inn örfáir nemendur fædda 2007 (7ára) í Forskóla II
Hægt er að komast að á eftirfarandi hljóðfæri:
ATHUGIÐ AÐ FRAMBOÐ Á SKÓLAVIST ER TAKMARKAÐ.
Skólastjóri
12 lítrar
345
Fyrir uppskeruna
50 lítrar
4.040
35 lítrar
2.995
75 lítrar
5.190
35 lítrar
2.490
50 lítrar
2.590
20 lítrar
995
45 lítrar
2.990
Hvítt = fyrir matvælaiðnað
– lok fáanleg
Mikið úrval
Margar stærðir
Gott verð
Sími 412 2500 - sala@murbudin.is - www.murbudin.is
Kletthálsi 7, Reykjavík
Fuglavík 18, Reykjanesbæ
20 lítrar
595
Vettlingar frá
220
Sterkur poki
135
Gómsæ og
glútenlaust