Fréttatíminn - 29.08.2014, Qupperneq 12

Sætúni 8, 105 Reykjavík. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjórar: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is og Sigríður Dögg
Auðuns dóttir sigridur@frettatiminn.is. Fréttastjóri: Höskuldur Daði Magnússon hdm@frettatiminn.is. Framkvæmda- og auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson valdimar@
frettatiminn.is. Útgáfustjóri: Teitur Jónasson teitur@frettatiminn.is . Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
R
Rannsókn á vegum alþingis á orsökum
hrunsins árið 2008 var í senn eðlileg og
nauðsynleg. Efnahagslegar hamfarir í
kjölfar falls bankanna settu þjóðina nánast á
hliðina. Enn erum við að súpa seyðið af því
sem gerðist fyrir sex árum og búum við höft
sem torvelt hefur reynst að losna undan. Af
þessum efnahagslegu hrakförum þarf að
draga lærdóm svo koma megi í veg fyrir að
slík ósköp endurtaki sig.
Það er hins vegar ekki
sama hvernig rannsóknum á
vegum þingsins er staðið og
það er þess að gæta að með-
ferð fjármuna, afmarka þau
verkefni sem vinna skal svo
sem framast er unnt, áætla
kostnað vegna þeirrar vinnu
og gæta þess að kostnaðar-
áætlanir standist. Fari svo að
verk rannsóknarnefnda reynist
viðameira en áætlað var þarf
að taka á því sérstaklega og
samþykkja auknar fjárveitingar, telji alþingi
nauðsyn á því.
Kostnaður við þrjár rannsóknarnefndir
alþingis í kjölfar hrunsins sýnir að þessa
kostnaðareftirlits hefur ekki verið gætt.
Kostnaður við rannsóknarstarfið hefur farið
úr böndum og eftirlitslaust virðist hafa verið
haldið áfram með opinn tékkareikning á
ríkissjóð, það er að segja skattgreiðendur.
Alþingi brást í eftirlitshlutverki sínu, eins og
Karl Garðarsson alþingismaður hefur bent
á. Undir þá gagnrýni hefur Guðlaugur Þór
Þórðarson alþingismaður tekið, en báðir
eiga sæti í fjárlaganefnd þingsins.
Mestur fengur var í rannsóknarskýrslunni
um aðdraganda og orsakir falls bankanna
2008, þótt dýr væri, 454 milljónir króna, en
mikil vinna lá að baki en sú vinna gekk til-
tölulega hratt. Fall bankanna var stærsti
orsakavaldur hrunsins en meginniðurstaða
Rannsóknarnefndar Alþingis var að skýr-
ingar á falli Glitnis, Kaupþings og Lands-
bankans hefðu, auk margs annars, verið
of ör og áhættusamur vöxtur, meiri en inn-
viðir þeirra þoldu. Stjórnvöld hefðu þurft að
bregðast við þegar bankakerfið var orðið allt
of stórt miðað við stærð hagkerfisins en það
hefðu þau ekki gert með afgerandi hætti. Þá
hefðu stærstu eigendur allra stóru bankanna
fengið óeðlilega greiðan aðgang að lánsfé
hjá þeim banka sem þeir áttu í krafti eignar-
haldsins. Fram kom í rannsókninni að í
bönkunum þremur – og Staumi-Burðarási
að auki – voru helstu eigendur hvers banka
meðal stærstu lántakenda hans.
Þótt eðlilegt hafi verið að auki að efna til
rannsóknar á Íbúðalánasjóði annars vegar
og sparisjóðunum hins vegar má ljóst vera að
kostnaður við þær skýrslur hefur farið langt
fram úr því sem ætlað var og nánast eftirlits-
laust þandist vinnan út. Heildarkostnaður
vegna skýrslnanna þriggja liggur nærri 1400
milljónum króna. Íbúðalánasjóðsskýrslan
kostaði rúmar 249 milljónir króna en átti
upphaflega að kosta 70 milljónir. Kostnaður
við sparisjóðaskýrsluna keyrði síðan um
þverbak. Vinna við hana dróst svo mjög að
henni var skilað tveimur árum síðar reiknað
var með í upphafi. Kostnaður við sparisjóða-
rannsóknina, sem skilað var í apríl síðast-
liðnum, nemur nú hvorki meira né minna
en 678 milljónum króna. Þar af eru um 130
milljónir króna sem fallið hafa til á þessu
ári en ekki var gert ráð fyrir neinum fjár-
veitingum vegna rannsóknarinnar í síðustu
fjárlögum. Karl Garðarsson segir í gagn-
rýni sinni að um hreina sjálftöku hafi verið
að ræða. Hvernig má slíkt verða? Af hverju
greip alþingi ekki í taumana? Gagnrýnin
snýr beint að eftirlitshlutverki þingsins.
Hluti vandamálsins var sá, að mati Karls,
að verkefnin voru ekki nægilega afmörk-
uð. Rannsóknarnefndirnar áttu í raun að
ákvarða sjálfar umfjöllunarefni sitt og fyrir
vikið urðu rannsóknirnar allt of umfangs-
miklar. Eftirlit alþingis hafi ekkert verið og
reikningar borgaðir þegjandi.
Það voru gerð mistök hvað varðar áætlana-
gerð og eftirfylgni og eftirlit alþingis í fyrstu
skýrslunni, í annarri skýrslunni og svo
sannarlega í þriðju skýrslunni, segir Guð-
laugur Þór Þórðarson, þar sem hann bendir
á mistökin en um leið segir þingmaðurinn
að verra sé þegar menn læri ekkert af mis-
tökum sínum.
Opinn tékkareikningur á ríkissjóð og eftirlit alþingis í skötulíki
Sjálftaka á kostnað skattgreiðenda
Jónas Haraldsson
jonas@frettatiminn.is
LóABORATORíUM LóA hjáLMTýsdóTTiR
Demantshringur 0.70ct
Verð 680.000.-
siggaogtimo.is
Hamarshöfði 4 - sími 587-1960 - www.mosaik.is
Vönduð vinna
Stofnað 1952
Mikið úrval af
fylgihlutum
Steinsmiðjan Mosaik
Legsteinar
WWW.LEIKHUSID.IS
Hamraborg – Nóatún 17 – Hr ingbraut – Austurver – Grafarho l t
KJÚKLINGAMÁLTÍÐ FYRIR 4
Grill
sumar!
Pantaðu á www.noatun.is eða í næstu Nóatúns verslun.
GRILLVEISLUR
Gómsætar grillveislur tilbúnar
beint á grillið.
FYRIR HÓPA OG SAMKVÆMI
12 viðhorf Helgin 29.-31. ágúst 2014