Þjóðlíf - 01.11.1987, Qupperneq 59

NÁTTÚRAN
Górilluinóðirin
Dian Fossey
DIAN FOSSEY lagöi slíkt ástfóstur á górillur í smáríkinu Rúanda í
Afríku aö hún .Jagöist út'' og bjó meö górillunum aö meira og minna
leyti í 18 ár. Dian Fossey, sem var bandarísk og menntaður dýra-
fræöingur, varði öllum stundum í aö vernda þessi dýr, sem eru í
mikilli útrýmingarhættu, og tók veiðiþjófa höröum tökum þegar þeir
hættu sér inn í frumskóginn. Henni gafst einstakt tækifæri til aö
rannsaka lífshætti górillanna og skrifaði bækur sem vöktu mikla
athygli og tlutti fyrirlestra um lífið í frumskóginum. Dian Fossey var
myrt á hrottalegan hátt í desember áriö 1985. Taliö er að þar hafi
veiðiþjófar verið aö verki en málið hefur þó aldrei veriö upplýst.
Blaðamaður bandaríska tímaritsins Vanity Fair, sem kynnti sér líf
Dian Fossey, sagöi: ,,Hún elskaöi górillurnar eins og móöir elskar
börnin sín. Án hennar væru líklega engar fjallagórillur eftirlifandi í
Virungafjöllunum í Rúanda."
• Dian Fossey bjó með górillum í 18 ár en var myrt af veiðiþjófum.
Nokkrar dýrategundir í útrýmingarhættu
Tegund: Heimkynni: Stofn:
Afríkunashyrningur Afríka 3.800
Blettatígur Afríka, Indland 15.000
Sækyr Suðaustur Bandaríkin
og S. Ameríka 1.000
Galapagns risaskjaldbaka Ekvadur 13.000
Górilla Mið og vestur Afríka 15.000
Gráúlfur Bandaríkin og Mexíkó 100
Förufálki Bandaríkin 1.000
Lynghæna Arizonasvæðið, Mexíkó 250
Snæhlébarði Mið Asía 2.500
Tígrisdýr Asía 6.000

• U.S.News & World Report, 4. maí, 1987
—
nægilega rannsakaö til að staöhæfa eitthvaö um þetta. Viö höfum
'■ka lagt mikiö af mörkum til aö útrýma færilúsinni, eins og öllum er
kunnugt. Ætli þaö sé ekki aö veröa lítið um hana hérlendis.
Hins vegar eru hér nokkrar sjaldgæfar staöbundnar plöntur sem
vaxa á jaröhitasvæöum. Pæreru ímikilli útrýmingarhættuefjaröraks
veröur á þessum svæðum, og var vakin athygli á því á náttúru-
Verndarþingi sem haldið var fyrir nokkrum árum.
Ymsir fuglastofnar hafa minnkaö ört á þessari öld, s.s. örninn, en
h°num hefur fækkað alls staðar í Evrópu og Asíu og er nú á rauðum
l'stá náttúruverndarsamtaka yfir dýr í útrýmingarhættu. Vonir
slunda þó til aö hann sé að rétta úr kútnum. Annars er þetta vanda-
^ál lítið hér í Norður Evrópu miöaö viö hitabeltislöndin, og ekki
'itaö urn neina stóra dýrategund seni hefst þar viö og er í bráöri
■'sttu," segir Kristinn.
ÁHUGI TÚRISTA á óspilltri náttúrunni og sjaldgæfum dýrategund-
um hefur haft þaö í för meö sér aö stjórnvöld ýmissa þróunarlanda
verja miklu fé lil verndunar dvrastofna, en ágangur túristanna er líka
eyöingaratl. ..Þetta hefur bæöi góöar og slæmar hliöar," segir Krist-
inn. ,.En þaö má geta þess aö í t.d. Massachusettsfylki í Bandaríkj-
unum, þaöan sem hvalveiöar voru mest stundaöar áöur fyrr, vinna
afkomendur hvalveiöimanna nú viö þaö aö sigla meö túrista í hvala-
skoöunarferöir. Safariferöirnar í Afríku hafa þaö líka í för meö sér
aö áhugi fólk's á dýraríkinu eykst. Pað ereitt meginverkefni náttúru-
verndarnianna í dag aö vekja fójk til vitundar um nauösyn um-
hverfisverndar."
Kristinn segir aö náttúruvísindamenn hafi líka átt sinn þátt í
gáleysislegri útrýmingu dýra. Þegar síðustu tveir geirfuglarnir voru
skotnir í Eldey viö Reykjanes voru útsendarar dýrafræðinga þar aö
verki.
„Geirfuglastofninn var kominn niöur í ekki neitt vegna hóflausrar
veiði ogsíöustu tveirgeirfuglarnirsem drepnir voru hér viö land. árið
1844, voru teknir í leiöangri sem gerður var að undirlagi dansks
kaupmanns. Skrokkar þessara fugla eru nú geymdir í dýrafræöisafni
í Kaupmannahöfn. Par má segja aö þaö hafi verið náttúrufræöingar
sem ráku smiðshöggið á útrvminguna," segir hann.
„Þegar talaö er um hversu fá dýr eru eftir af hverjum dýrastofni
veröur aö taka tillit til þess hve dreiföur stofninn er og hver tímg-
unarhraðinn er hjá tegundinni. Fíllinn á t.d. ekki afkvæmi nema á um
þriggja ára fresti. Stofnstærö segir því ekki allt um útrýmingarhætt-
una og oft vakna menn ekki til vitundar um þessi mál fyrr en
dýrategundin er komin á algert hættustig. í dag er t.d. engin hvala-
tegund í slíkri útrýmingarhættu aö þær geti dáiö út á allra næstu
árum, en meö sama áframhaidi gætu hvalveiðarnar hins vegar hæg-
lega leitt til útrýmingar hvalastofna. Allt vistkerfi jarðarinnar
hefur úrslitaþýðingu fyrir afkomu tegundanna og þess vegna er
þýðingarmest aö vernda búsvæöi þeirra og tryggja aö þær hafi aö
einhverju aö hverfa í náttúrunni - ef þaö tekst þá aö rétta dýrastofn-
ana viö."
Ómar Friðriksson
59