Þjóðlíf - 01.01.1990, Qupperneq 11

VANRÆKSLA OG ÞJÓÐARSKÖMM
Stœrsta hneykslismál þjóðarinnar hvernig búið er að íslenskum börnum ískólamálum, segir
Áslaug Brynjólfsdóttir frœðslustjóri í Reykjavík: „Ég er þess fullviss að sú ofbeldisalda sem nú
hefur orðið vart við sé einungis byrjunin á því sem þjóðin á í vœndum þvíþróunin hefur stefnt
markvisst í þessa átt á undanförnum árum. Eg tel að ástœðu þessa megi að stórum hluta rekja
til skólakerfisins“.
„Það er eins og þjóðina skorti vilja til að
standa með börnunum. Þau eiga sér í
raun og veru afskaplega fáa málsvara í
þjóðfélaginu, jafnvel foreldrarnir virðast
ekki hafa uppurð í sér til að taka málstað
þeirra“, segir Áslaug Brynjólfsdóttir
fræðslustjóri í Reykjavík.
insetnir skólar eru forsenda þess að
þeir geti orðið manneskjulegir og það
myndi einungis kosta um 800 milljónir að
ná því markmiði í Reykjavík. Núverandi
nýtingarhlutfall skólanna er allt of hátt,
eða um 150%, og er fengið með tvísetn-
ingu þeirra að hluta. Það má segja að allt
að 3700 börn séu hornrekur í grunnskól-
um Reykjavíkur og er þar aðallega um að
ræða yngstu börnin. Til að koma á viðun-
andi ástandi þyrfti að fjölga skólastofum
um 150 til 160. Að mínu mati er þetta eitt
stærsta hneykslismál þjóðarinnar. Allt
skólastarfið líður fyrir þetta og svona lagað
tíðkast hvergi í þróuðum samfélögum.
Samanborið við hve miklu er eytt í versl-
unarhúsnæði og þjón-
ustu er meðferð þjóðfé-
lagsins á börnunum til
skammar.
— Ég er ekki í
minnsta vafa um að
stjórnendur borgarinn-
ar geri sér grein fyrir
þessum slæmu aðstæð-
um og þrengslum í
grunnskólum borgar-
innar. Mér er hins veg-
ar ekki kunnugt um að
það hafi verið gerð
formleg áætlun um
hvernig eigi að leysa
þetta. Yfirvöld horfa í
kostnaðinn og halda því
jafnvel fram að 800
milljónir dugi ekki, —
því sé ekki hægt að
leysa vandamálið nema á mjög löngum
tíma.
— Að mínu mati er eytt allt of miklum
peningum í óþarfa við byggingu skóla hér
á landi. í stað þessara óskaplegu stóru og
dýru steinsteypubákna ætti að byggja
minni skóla, sem í senn væru sveigjanlegir
og færanlegir. Ef sú leið væri t.d. farin að
byggja lausar skólastofur við þá skóla sem
þegar eru fyrir hendi mætti leysa þörfina
fljótt og á ódýran hátt. Þær mætti síðan
nota til annarra hluta þegar dregur úr
þörfinni í viðkomandi hverfum, — eða til
að mæta þeirri þörf sem skapast annars
staðar samhliða uppbyggingu nýrra
hverfa. í nágrannalöndunum er ekki
svona ofboðslegur íburður í skólabygging-
um.
— í grunnskólafrumvarpinu er gert
ráð fyrir að skóladagur yngstu nemend-
anna verði lengdur upp í 25 tíma á viku á
næstu þremur árum og að á næstu 10 árum
verði öllum nemendum boðið upp á 35
tíma á viku. Þetta er vissulega til mikilla
bóta því á undanförnum árum hefur
kennslustundafjöldi grunnskólabarna
verið skertur vegna sparnaðaráforma rík-
isins. Nýverið var t.d. stundafjöldinn
skertur um einn tíma í öllum bekkjar-
deildum grunnskólans og árið 1984 var
hann einnig skertur.
að ber vott um mikið ábyrgðarleysi að
starfrækja skólana á þann hátt sem nú
viðgengst og ber vott um úrræðaleysi
þeirra sem ábyrgðina bera. í þessu sam-
bandi er rétt að minnast þess að maður
kemur ekki plöntu til nema það sé hlúð
almennilega að henni frá upphafi. Þess
vegna er það algjört grundvallaratriði að
börn séu ekki gerð taugaspennt, stressuð
og hrædd í upphafi skólagöngunnar, og
séu jafnvel látin drepa tímann við gláp á
hryllingsmyndir heima hjá sér eða látin
þvælast einhvers staðar útivið í reiðileysi.
En þetta úrræðaleysi kemur ekki einungis
niður á sálarlífi barnanna því það kostar
bæði þjóðfélagið, heimilin og atvinnurek-
endur ómælda fjármuni. Núverandi
ástand gerir ráð fyrir því að fólk sé að
skjótast í tíma og ótíma úr vinnunni til að
koma börnum sínum á milli staða.
Brotthvarfið úr vinnunni kemur óhjá-
kvæmilega niður á vinnuafköstum og
þvælingurinn býður heim aukinni hættu á
umferðarslysum með tilheyrandi limlest-
ingum. Stressið sem þessu fylgir, bitnar á
öllum og vegna tímaskorts er börnunum
boðið upp á allskyns ruslfæði. Hér er ef til
vill komin ein skýringin á hárri tíðni
tannskemmda hjá börnum hér á landi.
— Ég er ekki í minnsta vafa um að
aukin hegðanavandamál meðal barna og
unglinga stafar af sinnu-
og hirðuleysi fullorðna
fólksins, meðal annars í
skólamálum. Og ég er
þess fullviss að sú of-
beldisalda sem nú hefur
orðið vart við, sé ein-
ungis byrjunin á því
sem þjóðin á í vændum
því þróunin hefur stefnt
markvisst í þessa átt á
undanförnum árum. Ég
tel að ástæðu þessa megi
að stórum hluta rekja til
skólakerfisins. Bæði er
skólaárið of stutt og
skóladagurinn of stutt-
ur, vinnuálag heimil-
anna mikið og fyrir vik-
ið eru börnin vanrækt.
Ábyrgð stjórnmála-
manna dagsins í dag og reyndar þjóðarinn-
ar allrar er mikil í þessum efnum. Málið
er, að þjóðin vill ekki eyða nægjanlega
miklu í uppeldismál. Ég vil ekki ásaka
einungis stjórnmálamennina, því fólk er
alltaf að kvarta yfir sköttunum sínum.
Fólki finnst eins og það sé verið að skerða
lífskjörin með aukinni skattheimtu. Fólk
Aslaug Brynjólfsdóttir fræðslustjórí. Helsta meinsemdin er að börnin fá ekki nógu
mikið atlæti.
ÞJÓÐLÍF 11