Þjóðlíf - 01.01.1990, Side 46

Þjóðlíf - 01.01.1990, Side 46
AHRIFAMIK Nýjar kenningar um stöðu kvenna á söguöld INGÓLFUR V. GÍSLASON Á söguöld voru konur mun færri en karl- ar á Islandi. Þrátt fyrir að konur væru kúgaðar samkvæmt lögum, segja sög- urnar að völd og áhrif kvenna hafi oft verið mjög mikil. Fara sögurnar nær raunveruleikanum en lögin frá þessum tíma? Hin mótsagnakennda staða íslenskra kvenna á söguöld hefur lengi verið fræðimönnum og leikmönnum umhugs- unarefni. Hvernig getur á því staðið að ímynd kvenna í fornbókmenntum er svo ólík því sem ætla mætti af réttarreglum þess samfélags sem þar er verið að lýsa? Samkvæmt lögunum voru konur illilega kúgaðar en í sögunum birtast margar kon- ur sem sterkir og sjálfstæðir einstaklingar sem í ríkum mæli stjórna sjálfar eigin lífl (og annarra). Þýðir þessi mótsögn að sög- unum er alls ekki treystandi eða voru lögin lítið annað en ómerkur bókstafur? í sextugasta hefti tímaritsins Scand- inavian Studies gerir Carol J. Clover til- raun til að útskýra mótsögnina. Að áliti hennar er það alltof ódýr lausn vandans að telja sögurnar hreinan skáldskap. Sé raun- ar líka hreinn óþarfi að grípa til þess ráðs þar eð unnt sé að skýra málið þannig að bæði lögin og sögurnar teljist endurspegla raunveruleikann. Mótsagnakennd staða kvenna hafi stafað af því að ekki var jafn- vægi í fjölda kvenna og karla. Karlmenn hafi verið mun fleiri en konur. Til stuðn- ings þessu þarf að hafa tvennt í huga. Ann- ars vegar stöðu íslands sem jaðarsvæðis (þ.e. tiltölulega nýnumið land) og hins vegar þann sið að bera út börn. Alþekkt er að barnaútburður tíðkaðist á Norðurlöndum á söguöld og er barnaút- burður eða barnadráp með einhverjum hætti raunar mjög algeng aðferð til stýr- ingar fjölskyldustærðar. Carol J. Clover bendir á að yfirleitt eigi sér stað eitthvert val á milli nýfæddra barna. Bækluð eða lasburða börn hafi verið „eðlileg“ fórnar- lömb en einnig hafi meybörnum verið mun hættara en sveinum. Að deyða stúlk- ur er útbreiddur siður og víða stundaður enn þann dag í dag (Indland, Kína). Ein MENNING 46 ÞJÓÐLÍF

x

Þjóðlíf

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.