Þjóðlíf - 01.01.1990, Blaðsíða 63

um tókst alltaf að koma með „rétt bein á
réttum tíma“. Hann fann Piltdownmann-
inn á tíma þegar allir leituðu eftir „týnda
hlekknum". Eftir að Woodward hafði
ályktað hvernig augntönn apamannsins
ætti að líta út, fann Dawson slíka augn-
tönn. Og þegar menn dróu í efa að hau-
skúpa og kjálki ættu saman, fann hann
fleiri beinbrot. Vísindamenn hafa gjarna
viljað hafa Dawson fyrir sökudólg. Hann
var lögfræðingur og leikmaður í fræðun-
um. Þannig mætti firra vísindin siðferði-
legri ábyrgð. En á það hefur verið bent að
fölsunin krafðist þekkingar og aðstöðu
sem Dawson hefur vart ráðið yfir. Til að
útvega steingervinga frá Möltu þarf sam-
bönd og ferðalög. Apakjálkar voru ekki á
hverju strái í Englandi í upphafi aldarinn-
ar. Það var vart á færi leikmanna að útvega
miðaldahöfuðkúpur frá Austurafríku.
Það þurfti góð tengsl og mikil ferðalög til
að ná saman gögnunum sem fölsunin
grundaðist á. Kannski átti Dawson sér
vitorðsmann í hópi vísindamannanna?
Umræðan um Piltdownmanninn hjálp-
aði til þess skilnings sem menn í dag hafa á
þróun mannsins: Leitin snýst ekki um að
finna „týnda hlekkinn" milli manns og
apa, heldur mikið frekar að finna sameig-
inlega eða skylda forfeður manna og apa.
Athuganir sem síðar reynast rangar og
„mistúlkanir“ gagna eru algengar í vísind-
um. Skoðanaágreiningur er alvanalegur,
og það er ekki óalgengt að deilandi aðilar
hafi báðir rétt fyrir sér — hvor útfrá sínum
forsendum og þeim aðferðum sem beitt
er. Vísindalegur sannleikur er afstæður,
hann er þróun undirorpin. það er einn
drifkraftur vísindarannsókna, að sann-
leikur dagsins í dag opnar dyrnar fyrir
sannleik morgundagsins, og verður um
leið úreltur eða jafnvel „rangur“. En það
er grundvaUarmunur á því að draga rangar
ályktanir eða mistúlka gögn og því að falsa
gögn. Vísindaleg aðferð krefst heiðar-
leika: Ef maður gæti ekki treyst grunn-
gögnum samstarfsmanna sinna neyddist
maður til að endurtaka allar athuganir
þeirra. Það væri ekki gerlegt að lesa vís-
indaritgerð án þess kanna sannleiksgildi
einstakra atriða. Slíkt myndi leiða til
stöðnunar.
ísindamenn treysta yfirleitt heiðar-
leika samstarfsmanna sinna, og eru
seinir til að gera opinberar grunsemdir um
misferli. Slíkar ásakanir geta haft alvarleg-
ar afleiðingar ef grunurinn er ekki á rök-
um reistur. í sögu vísindanna eru dæmi
um að saklausir menn hafi verið ásakaðir
um falsanir á lausum grundvelli. Á þriðja
áratug aldarinnar var franski jarðfræðing-
urinn J. Deprat yfirmaður Jarðfræðiþjón-
ustu Indókína, með aðsetur í Hanoi.
Hann var borinn þeim sökum að hafa vís-
vitandi falsað gögn er vörðuðu fund
steingerðra Þríbrota frá Yunnan, og síðan
rekinn úr stöðu sinni og gerður útlægur úr
Franska Jarðfræðifélaginu. Nokkrum ár-
um síðar var Deprat hreinsaður af allri
sekt, en meðferðin sem hann hafði mátt
þola eyðilagði starfsferil hans og frama
sem jarðfræðings. Hann sneri sér að
skáldsagnaritun og tónsmíðum, en sneri
baki við vísindarannsóknum.
Forsendur vísindarannsókna geta gefið
svindlurum ákveðið olnbogarými. Gupta
hefur sennilega blekkt jarðvísindamenn í
25 ár, og það tók 40 ár áður en Piltdown-
maðurinn var afhjúpaður. Fyrr eða síðar
kemur að því að fölsuð gögn stangast svo á
við ný gögn að nauðsynlegt reynist að end-
urmeta þau, og þá afhjúpast svindlið óhjá-
kvæmilega. Sá sannleikur er sennilega að
renna upp fyrir Viswa Jir Gupta í Punjab.
0
Heimildir:
Ahluwalia, A.D. 1989. Upper Palacozoic of
Lahul-Spiti. Nature 341.13-15.
Bassi, U.K. 1989. The Kinnaur region.
Nature 341.15-16.
Bhatia, S.B. 1989. Early Devonian
Ostracodes. Nature 341. 15.
Brood, K. 1989. Bluff och verldighet inom
paleontologin. Fiora och Fauna 84. 170-
177.
Clarke, W.E.L.G. 1970. History of the
Primates. British Museum, London. 127
bls.
Edwards, W.N. 1976. The Early History of
Paleontology. British Museum, London.
58. bls.
Gupta, V.J. 1989: The peripatetic fossils:
part 2. Nature 341. 11-12.
Janvier, P. 1989. Breakdown of trust. Nature
341. 16.
Jayaraman, K.S. 1989. Gupta affirms
authenticity. Nature 338. 694.
Leifur Á. Símonarson 1980. Lygasteinar,
englar eða leifar lífvera. Náttúruverkur 7.
4-8.
Nilsson, T. 1972. Pleistocen. Esselte
Studium, Lund. 508 bls.
Talent, J.A. 1989. The case of the
peripatetic fossils. Nature 338. 613-615.
ÞJÓÐLÍF 63