Þjóðlíf - 01.01.1990, Qupperneq 69

Þjóðlíf - 01.01.1990, Qupperneq 69
VERIÐ BETRA! Umbúðaþjóðfélagið í heilbrigðiskerfinu? Eða er heilsufarið nú líkt og fyrir 30 árum eða svo — en kerfíð að þenjast út af öðrum orsökum en versn- andi heilsu?“ Þessi tilvitnun er ein af mörgum í bók Harðar Bergmanns, sem vitna um róttæka gagnrýni á venjubundin viðhorf þjóðfé- lagsins. Hann bendir á þá staðreynd að vöxtur heilbrigðiskerfisins hafi verið meiri en á nokkru öðru sviði í opinberum rekstri en samt hafi heilsan lítið batnað. Og einnig í heilbrigðiskerfinu eru umbúð- irnar farnar að ráða ferðinni. Líkt og Hörður bendir á munu margir „telja heimsókn til læknis hálf-misheppnaða endi hún ekki með því að skrifaður sé lyfseðill“. Mat sjúklings á eigin heilsu er því bundið lyfseðlinum, umbúðunum. ú staðreynd hefur orðið mönnum sí- ljósari í evrópskum stjórnmálum á undanförnum árum, að sókn að meiri hag- vexti geti í raun þýtt afturför í þjóðfélag- inu. Sérstaklega hefur verið bent á þann náttúruskaða, sem skefjalaus sókn að hag- vexti valdi og hugsanlega verði aldrei bættur. Þar verður ef til vill ljósast það þema, sem er grunntónninn í verki Harð- ar: minna getur verið betra. Raunar minn- ir Hörður Bergmann á þá staðreynd að gjald, sem þjóðir greiða fyrir rányrkju á náttúruauðlindum sé hlutur, sem okkur íslendingum er vel ljós. Hann minnir á að hér hafi þegar verið beitt „sársaukafullum tilraunum til að hverfa frá úreltum og varasömum vaxtasjónarmiðum í fiskveið- um og landbúnaði.“ Það er einn helsti styrkur bókar Harðar Bergmanns að hon- um tekst að sýna lýsandi en einföld dæmi um þá hluti, sem hann er að segja. Þannig er dæmi um gosdrykkjaframleiðslu á land- inu ágætt: „Gosdrykkjaframleiðsla hefur meira en átjánfaldast síðan 1950. Margt bendir til þess að íslendingar séu svo til hættir að leggja sér vatn til munns — og drekki nú orðið gos í staðinn. Þó kann herferð heil- brigðisyfirvalda í ársbyrjun 1988 í því skyni að auka vatnsdrykkju að hafa skilað einhverjum árangri. í umbúðaþjóðfélagi þarf ekki að koma á óvart þótt umbúða- laus drykkur eins og vatn gleymist hrein- lega. Enda eykur vatnsdrykkja ekki þjóð- arframleiðsluna. Gosdrykkja eykur þjóð- arframleiðslu og hagvöxt en vatnsdrykkja ekki. Hún lendir utan hins formlega hag- kerfis, en gosdrykkjaframleiðsla og -sala innan þess.“ Hér er á ferð mjög lýsandi dæmi um Hörður Bergmann hefur haft ákveðið frum■ kvæði ígagnrýnniþjóðfélagsumræðu á síðast- liðnum árum. umbúðaþjóðfélagið í reynd, mælistikur hagfræðilegra gilda, sem ekki eru alltaf marktækar á ágæti viðkomandi þjóðfé- lags. Sérstaka athygli vekur í bók Harðar hversu gagnrýnum augum hann lítur skólakerfið. Sjálfur hefur Hörður starfað að skólamálum og þekkir því vel íslenska menntakerfið. í kaflanum um skólakerfið er texti bókarinnar ef til vill hvað beittust gagnrýni á viðtekin gildi. Þar eru prófin umúðirnar, umbúðir um menntun. En hvað segja þau? Hvaða trygging eru þau fyrir betri og aukinni þekkingu? Hörður tekur beitt dæmi um óþörf námskeið, sem fólki sé boðið upp á í samfélaginu, t.d. nám í ritvinnslu, sem hver og einn geti lært af sjálfum sér. Nútímalegar tölvur eru einmitt þannig byggðar að námskeið í ein- földustu hlutum eins og ritvinnslu eru óþörf. Samt tekst að selja námskeiðin: fólk trúir því að það þurfi á þeim að halda, trúir á það, sem það hefur fært í umbúðir: í þessu tilfelli skírteini um námskeiðsþátt- töku. Athyglisvert er þó að Hörður Berg- mann tekur í bók sinni afdráttarlausa af- stöðu með tölvuþróun: „Hina öru útbreiðslu örtölvutækninnar má m.a. skýra með því hve lítillar orku hún krefst og hversu örsmáar einingar geta afkastað miklu. Útbreiðsla og hag- ÞJÓÐLÍF 69
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80

x

Þjóðlíf

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðlíf
https://timarit.is/publication/1099

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.