Fréttatíminn - 13.02.2015, Blaðsíða 36

36 fjölskyldan Helgin 13.-15. febrúar 2015
Börn verða að fá að þróa tilfinningu fyrir magamálinu
É g er alin upp við að klára allt af diskinum. Spauga stundum með að þess sjáist stað á holdafari mínu og ég segi barnabörnunum að hin norðlenska matarlyst mín hafi þróast á grunni þess að aldrei mætti henda mat. Slíkt jaðraði nánast við glæpi gegn
mannkyni enda sagði móðir mín gjarnan að það yrði ekki alltaf til nóg af öllu handa öllum.
Þar reyndist hún vissulega sannspá en lausnin var ekki að banna börnum að leifa eða
borða sjálf afgangana til að ekkert færi til spillis. Heilsufarslega reyndist þessi nýtingar-
stefna afskaplega illa, sér í lagi eftir að fyrrum oft hungruð þjóðin flutti að mestu á mölina
í upphituð hús og hreyfing allra hríðféll í framkvæmd.
Vinkona mín ólst líka upp við að klára af diskinum en á því heimili lágu pólitísk og
mannúðarleg viðhorf að baki, þ.e. börnin í Biafra sultu heilu hungri og á grundvelli þess
var hreint siðlaust að leifa matnum og hananú. Ekki hafði þessi matarstefna betri
heilsufarsáhrif á þjóðina heldur en sú fyrrgreinda andspillingarstefna sem móðir
mín boðaði forðum.
Að undanförnu hefur svo ný matarstefna rutt sér til rúms í umhverfis- og nýtingar-
vænum tilgangi. Enn á að klára af diskinum og reyndar með svipuðum rökum og í
bernsku minni nema áður var grjóthörð reynsla skortsins að baki en núna tökum við
þátt í alþjóðlegum tískustraumum í gnægtaveröld. Foreldrar flokka ruslið og beita
öllum brögðum til að henda sem minnstu og því eiga börnin að klára af diskinum
svo ekkert fari í brúnu tunnuna. Ílátin utan af allri neyslunni eru borin í sérstaka
gáma og reglulega er fleytt ofan af ofgnóttinni af fatnaði, dóti og drasli með ferð í
móttökustöð rauðakrossins. Maríubænir okkar tíma, syndaaflausn og aftur er hægt
að versla meira og fylla í skörðin. Og neyta meira og borða meira og auðvitað klára
af diskinum. Við þekkjum þetta öll.
Í sumum leik- og grunnskólum fer fólk sömu leiðina. Verðlauna hópa sem leifa
engu og jafnvel eru leifarnar vigtaðar til að keppast við að minnka því sem er hent.
Og börnin borða meira en þau hafa lyst á og troða í sig meiru en þeim er nokkru
sinni hollt. Allt í nafni umhverfisstefnunnar.
Hér fara án efa margir að mótmæla og segja allt kapp lagt á að kenna börnum að
skammta sér mátulega eða lítið í senn til að þau geti klárað af diskinum og fengið
sér þá frekar aftur. Jú, jú – allt er það gott og gilt. Hins vegar vitum við um þroska- og
námsferli barna þar sem þau læra eingöngu af eigin reynslu en ekki reynslu annarra. Því
fylgja stöðugar tilraunir með tilheyrandi mistökum og endurteknum prófunum áður en
þau ná valdi á viðfangsefninu. Í mistökunum læra þau mest og best nema ekki ef hinn
fullorðni grípur inn á neikvæðan hátt; annað hvort með ávítum fyrir mistökin eða þá of-
stjórnun til að mistökin eigi sér aldrei stað. Þetta gildir um máltöku barna rétt eins og
ferlið frá fyrstu hreyfingum yfir í göngu, stjórn á magamáli og matarlyst og hvað annað.
Hver myndi ávíta barn á fyrstu skrefunum þegar það dettur eða hver myndi segja litlu
barni að tala bara lítið eða þegja til að gera ekki mistök? Vitaskuld enginn. Við höldum
okkur til hlés meðan barnið rannsakar heiminn en alltaf reiðubúin til að hjálpa og hugga
og leiðbeina afskaplega gætilega eftir því sem prófunum fleygir áfram með aukinni getu.
Þess vegna er dyggð að barn leifi án þess að fá neikvæð viðbrögð. Þau verða að prófa
en við getum leiðbeint með gætni meðan þau þróa tilfinningu fyrir magamálinu og sinni
eigin matarlyst. Þessi þroskavegferð er sú mikilvægasta sem við getum farið í heimi þar
sem ofgnótt og ofneysla sumra þjóða hefur skapað alvarlegasta heilsufars-
vandamál okkar tíma, offituna, meðan aðrar þjóðir lifa við skortinn
sem Íslendingar þekktu forðum.
Þess vegna er dyggð að leyfa sér að leifa.
Þess vegna er dyggð að barn leifi án þess að fá nei-
kvæð viðbrögð. Þau verða að prófa en við getum
leiðbeint með gætni meðan þau þróa tilfinningu fyrir
magamálinu og sinni eigin matarlyst.
Það er dyggð að leifa
Margrét
Pála
Ólafsdóttir
ritstjórn@
frettatiminn.is
heimur barna
Þessi þroska-
vegferð er sú
mikilvægasta
sem við getum
farið í heimi
þar sem ofgnótt
og ofneysla
sumra þjóða
hefur skapað
alvarlegasta
heilsufars-
vandamál okkar
tíma, offituna.
Að flengja for-
eldrana og aðra
fullorðna að
morgni bolludags
og segja „bolla,
bolla“ og fá jafn-
margar bollur
að launum síðar
um daginn ásamt
því að hengja
öskupoka aftan á
bak einhvers, án
þess að viðkom-
andi verði þess
var, eru gamlir
og skemmtilegir
siðir.
 bolludagur, sprengidagur og öskudagur fram undan
Lærðu að gera bolluvendi og öskupoka
Borgarbókasafnið og Heimilisiðnaðarfélag
Íslands bjóða upp á öskupoka-og bolluvanda-
gerð um helgina. Allir eru velkomnir og
aðgangur er ókeypis. Boðið er upp á föndur-
smiðju fyrir alla fjölskylduna þar sem hægt
er að fá allt efni sem þarf til verksins frítt
og óvanir föndrarar fá hjálp frá sérfræðing-
unum sem kunna að gera allskyns poka og
vendi eftir kúnstarinnar reglum. Hólmfríður
Ólafsdóttir, verkefnisstjóri í Gerðubergi,
segir föndursmiðjuna hafa vakið stjórnlausa
lukku síðustu ár og hvetur börn til að taka
foreldra og ömmur og afa með í fjörið.
Föndursmiðjan er laugardaginn 14. febrú-
ar frá 14-16 í Gerðubergi, en sunnudaginn
15. febrúar frá 15-17 í Grófinni.
NÝ
BÓK
Kuggur og félagar
geysast nú upp á svið
í Þjóðleikhúsinu
í fyrsta sinn!
Hvað á að gera við
skrímsli sem teiknað
er á tölvuskjá
og birtist svo
ljóslifandi?
www.forlagid.is | Bókabúð Forlagsins | Fiskislóð 39