Frjáls verslun - 01.10.2011, Blaðsíða 20

20 FRJÁLS VERSLUN 10. TBL. 2011
Í Stuttu máli
Svarta Hag kerfið
aldrei einS StÓrt
Ný könnun á dulinni atvinnustarfsemi leiddi í
ljós að svört laun, svart hagkerfi og skattsvik
hafa aldrei verið eins mikil og núna. Könn­
unin leiddi í ljós að 12% starfsmanna lítilla
og meðalstórra fyrirtækja á Íslandi eru í
svartri vinnu.
„Það kom mér mest á óvart að þetta væru
svona mörg fyrirtæki sem eitthvað var
athugavert við,“ sagði Skúli Eggert Þórð­
ar son ríkisskattstjóri við Morgunblaðið. Í
umræðum um könnunina á Alþingi neitaði
Steingrímur J. Sigfússon fjármálaráðherra
því að umfang vandans væri tilkomið vegna
skattastefnu ríkisstjórnarinnar. Um viðvar­
andi vandamál væri að ræða sem ekki
tengdist sköttum.
Miklar væntingar eru bundnar við hluta ­
fjár útboðið í Högum en Arion banki hefur
ákveðið að selja 20­30% í fyrirtækinu af
56% hlut sínum. Þetta er fyrsta hlutafjár út ­
boðið eftir hrun og bíða flestir spenntir eftir að
sjá hvernig til tekst. Gengi bréf anna er frá 11
til 13,5 og gæti andvirði sölunnar legið á bilinu
2,7 milljarðar til 3,9 eftir því hvernig til tekst.
Síðastliðið vor keypti fyrirtækið Búvellir
34% í Högum af Arion banka. Nýlega keyptu
Búvellir 10% til viðbótar og fór hlut urinn í
44%. Uppstokkun hefur hins vegar orðið í
fjáar festahópnum og hafa líf eyrissjóðirnir yfir ­
gefið hópinn og eiga hluti sína núna beint.
Þegar í upphafi lá fyrir að hópurinn myndi
skiptast upp og eignast hluti sína beint
í fyrirtækinu þegar fram liðu stundir og
fyrirtækið færi á markað.
Yfirtökuskylda myndast við 33% eignarhlut
í fyrirtækjum á markaði.
Árni Hauksson er formaður stjórnar Haga.
Hann og viðskiptafélagi hans, Hall björn
Karlsson, eiga um 10% í fyrir tækinu og ætla
ekki að eignast meira í því.
fyrSta Hluta fJár-
útbOð eftir Hrun
Íslensk stjórnvöld og Alþjóða­gjald eyrissjóðurinn héldu mikla ráðstefnu í Hörpu í
end aðan októ ber til að fara yfir
það hvern ig okkur Íslendingum
hefði vegn að eftir hrun, hvaða
lærdóm við gæt um dregið af
hrun inu – og hvort við hefðum
gert réttu hlutina þau þrjú ár sem
eru liðin frá hruninu.
Hingað kom stórskotalið á borð
við hagfræðingana og nóbels­
verð laun a hafana Paul Krugman
og Joseph Stiglitz, prófessor við
Columbia­háskóla. Viljum við
ekki annars láta útlendinga segja
okkur hlutina?
Þótt núverandi ríkisstjórn hafi
eflaust ætlað að slá sér upp með
þess um fundi var niðurstaðan
eiginlega sú að ríkisstjórn Geirs
H. Haarde var sigurvegarinn – en
hann er maðurinn sem stjórnvöld
og meirihluti alþingis hafa nú
dreg ið fyrir Landsdóm.
Það sem stendur upp úr eru
neyðar lögin sem Geir setti og
gengu út á að vernda ríkissjóð
fyrir bönk unum. Í rauninni var
það sjálf gert því ríkið hafði engin
tök á að bjarga þeim.
Joseph Stiglitz kvað upp úr
með það að rétt hefði verið hjá
Íslend ingum að hafna Icesave­
samn ing unum og var því ekki
mótmælt á fund inum.
Almennt voru sérfræðingarnir,
þar á meðal tveir nóbels verðlauna­
hafar, á því að farsælt hefði verið
að „sam félags væða“ ekki gríðar ­
legar skuldir bankanna. Það hefði
skipt sköpum við endurreisn
efnahags lífsins.
Fjármálaóveðrið sem reið yfir
Bandaríkin, Evrópu og Vestur ­
lönd haustið 2008 felldi íslensku
bankana – og raunar líka þá
stærstu í Evrópu og Banda ríkjun ­
um, en þeim var bjarg að af ríkis ­
stjórnum þessara landa með inn ­
spýtingu fjár.
En skuldavandi fyrirtækja,
heimila og ríkja í Evrópu og Banda ­
ríkjunum hvarf ekki úr píp unum
þótt stutt hefði verið við bankana
sem riðuðu til falls. Seðlabankar
heimsins eru núna farnir á taugum
og hafa í sameiginlegu átaki sett
prentvélarnar í gang til að prenta
peninga fyrir skuldunum. Það
hefur eflaust heimsverðbólgu í för
með sér.
Hreyflarnir hafa verið settir á
fullt afl til að fara ekki út af bjarg ­
brúninni.
Grípum niður í því helsta sem
erl endu spekingarnir sögðu á
ráð stefn unni.
Joseph Stiglitz sagðist telja að
ekki hefði verið þörf á jafn miklum
niðurskurði ríkisútgjalda og raun ­
in varð á eftir fjármálahrunið.
Stiglitz sagði að sú stefna íslenskra
stjórnvalda að gera lánardrottna
og hluthafa bankanna ábyrga fyrir
falli þeirra hefði skipt sköpum við
endurreisnina hér á landi.
Willem Buiter, aðalhagfræð ­ing ur Citigroup, en sá
banki þurfti á vænni ríkisaðstoð
að halda haustið 2008 til að falla
ekki, sagði m.a. að Ísland hefði
áratuginn fyrir hrun verið dæmi
um „sam eiginlega sturlun“ þar
sem heil brigð skynsemi hefði farið
lönd og leið.
Spurning hvaða „heilbrigða skyn ­
semi“ og „sameiginlega sturlun“
var hjá stórbankanum Citi group
áratuginn fyrir hrun. Sér kennilegur
gorgeir þetta hjá Buiter.
Pauk Krugman taldi ekki
tímabært að losa um gjaldeyris ­
höftin – þótt ástandið hér væri
betra en ætla mætti – þar sem
hættan á gengishruni væri enn
of mikil.
Hann sagðist undrandi á því að
Íslendingar vildu taka upp evruna
því íslenskt hagkerfi hefði ekki
nægjan legan sveigjanleika til þess
takast á við efnahagsáföll án þess
að gengi gjaldmiðilsins lækkaði.
Willem Buiter hvatti Íslendinga
hins vegar til að ganga í ESB og
taka upp evru.
Hagfræðingurinn Martin
Wolf, sem er með fastan dálk í
Financial Times, sagði m.a.: „Ég
lít á það sjónar mið sem það allra
mikilvægasta í efnahagsstjórn á
okkar dögum að vernda ríkissjóð
fyrir bönkunum.“Árni Páll Árnason.
Martin Wolf.
Willem Buiter.
Paul Krugman.
Jóhanna Sigurðardóttir.
HOrft um öxl Í Hörpunni
12%