Læknablaðið - 01.04.2014, Blaðsíða 21

LÆKNAblaðið 2014/100 221
Opið kviðarhol
Við vissar aðstæður getur verið ómögulegt eða óráðlegt að loka
kviðarholi, eins og eftir stórar kviðarholsaðgerðir þegar mikill
bjúgur hefur myndast í kviðarholslíffærum. Við alvarlega áverka,
sýkingar, blóðþurrð og fyrirferðir í kviðarholi eða aftanskinu
(retroperitoneal) getur þrýstingur í kviðarholi einnig hækkað það
mikið að blóðflæði til líffæra skerðist. Þetta kallast kviðarhols-
þrýstingsheilkenni (abdominal compartment syndrome) og er lífs-
hættulegt ástand.41 Við slíkar aðstæður er oft gripið til þess að
opna kviðarholið og skilja það eftir opið. Sárasogsmeðferð hefur
gefist vel hjá þessum sjúklingum og þá í stað blautra saltvatns-
grisja sem skipta þarf um daglega.42,43 Þessir sjúklingar eru oft
mjög veikir, fylgikvillar eru algengir og tíðni fylgikvilla há.44,45
Í afturskyggnri rannsókn DeFranzo og félaga voru fylgikvillar
marktækt færri eftir sárasogsmeðferð en hefðbundna meðferð og
tíðni sýkinga í kviðarholi lægri.9 Einnig hefur verið sýnt fram á að
auðveldara er að loka kviðarholi sjúklinga sem fengu sárasogmeð-
ferð í stað hefðbundinnar meðferðar og tíðni kviðslita, sem annars
er mjög há, er lægri.44,45
Húðágræðslur og flipaaðgerðir
Sárasogsmeðferð hefur verið beitt við lýtalækningar, til dæmis
við undirbúning sára fyrir húðágræðslu, við flipaaðgerðir og til
að styðja við húðágræði.6,46 Í slembaðri rannsókn Llanos og félaga
var þörf á endurteknum húðágræðum eftir brunasár marktækt
lægri, eða 17% (5 af 30 sjúklingum) borið saman við 40% í viðmið-
unarhópi (12/30), auk þess sem legutími styttist um fjóra daga.6
Í annarri slembaðri rannsókn sást aukinn þekjuvefur hjá þeim sem
fengu sárasogsmeðferð og gæði húðágræðanna voru oftast meiri.46
Langvinn sár
Stórar slembaðar rannsóknir hafa sýnt að sárasogsmeðferð reynist
vel á ýmsar tegundir langvinnra sára.5,7 Í rannsókn Vuerstaek og
félaga gréru langvinn fótasár að meðaltali á 29 dögum borið saman
við 45 daga með hefðbundinni sárameðferð.7 Langvinn sár sykur-
sýkissjúklinga gróa oft illa en þessi sár gróa hraðar með sárasogs-
meðferð og sérstaklega hjá þeim sem þurfa aflimun.5 Í rannsókn
Blume og félaga gréru 43% (79/169) sára hjá sykursýkissjúklingum
með sárasogsmeðferð en 29% (48/166) eftir hefðbundna sárameð-
ferð. Auk þess voru aflimanir rúmlega helmingi færri í sárasogs-
hópnum, eða 4% (7/169) samanborið við 10% (17/166).4 Sárasogs-
meðferð hefur einnig gagnast vel hjá sjúklingum með þrýstingssár
(pressure ulcers). Í rannsókn De Laat og félaga gréru þessi sár
marktækt hraðar (p=0,001) og náðist að minnka sárin um helming
á tveimur vikum í sárasogmeðferð borið saman við þrjár vikur í
samanburðarhópi.47
Aðrar ábendingar
Sárasogsmeðferð hefur verið notuð við ýmsa sjaldgæfa sjúkdóma
og eftir áverka. Oftast er þá um flókin tilfelli að ræða þar sem
önnur meðferð hefur ekki dugað til. Til dæmis hefur leki frá sam-
tengingu eftir vélindabrottnám verið meðhöndlaður með sárasogi
sem komið var fyrir með speglunartæki í gegnum vélindað.48,49
Svipaðri aðferð var beitt við leka eftir hlutabrottnám á endaþarmi
þar sem einnig var notast við sérhannaða sárasugu.50 Þá hefur
sárasogsmeðferð reynst vel við opna háorkuáverka, eins og eftir
sprengjuárásir á stríðssvæðum í Írak og Afganistan.51 Hér á landi
hefur sárasogsmeðferð verið beitt með góðum árangri við alvarlega
áverka, til dæmis eftir skotáverka á brjóst- og kviðarhol52 (mynd 4).
Sárasogsmeðferð hefur einnig verið notuð hjá börnum, til dæmis
Mynd 3. Djúp sýking í bringubeinsskurði eftir hjartaaðgerð sem meðhöndluð var
með sárasogsmeðferð. Sárið er sýnt áður en meðferð var hafin með sárasogsmeðferð (a),
meðan á meðferð stóð (b), og eftir tveggja vikna meðferð (c).
Myndir: Tómas Guðbjartsson.
a
b
c
Y F I R L I T