Læknablaðið - 01.04.2014, Blaðsíða 35

LÆKNAblaðið 2014/100 235
Ú R P E n n a S T J Ó R n a R M a n n a l Í
Nýsköpun á heilbrigðissviði
Stjórn lÍ
Þorbjörn jónsson, formaður
orri Þór ormarsson, varaformaður
Magnús Baldvinsson, gjaldkeri
Salome Á. Arnardóttir, ritari
Björn Gunnarsson
Guðrún jóhanna Georgsdóttir
Magdalena Ásgeirsdóttir
Ólöf Birna Margrétardóttir
Þórarinn Ingólfsson
Í pistlunum Úr penna stjórnarmanna
LÍ birta þeir sínar eigin skoðanir en ekki félagsins.
Nýverið undirritaði Nýsköpunarmið-
stöð Íslands samkomulag við Samband
sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu.
Samkomulagið kveður á um stuðning við
frumkvöðla og sprota í heilbrigðistækni
auk þróunar á heilbrigðistækniklasa. Um
40% af fyrirtækjum í hlutaeigu Nýsköp-
unarsjóðs eru tengd heilbrigðismálum og
í dag eru rekin fjögur frumkvöðlasetur á
vegum sjóðsins. Markmið setranna er að
veita frumkvöðlum aðstöðu, skapandi um-
hverfi, tengslanet og faglega ráðgjöf til að
vinna að nýsköpun.
Hugtakið heilbrigðistækni er vítt og
getur átt við allt sem tengist líf- og læknis-
fræði og miðar að því að bæta líðan og
heilsu manna, hvort sem það eru lyf,
lækningatæki, tölvutækni eða búnaður er
tengist greiningu eða meðferð.
Með klasa í þessu samhengi er átt við
þyrpingu fyrirtækja í tengdum atvinnu-
greinum. Stjórnvöld, rannsóknastofnanir,
fjárfestar og menntastofnanir tengjast svo
þessum klösum.
Dæmi um klasa á Norðurlöndum er
Medicon Valley, heilbrigðisklasi á Skánar-
og Kaupmannahafnarsvæðinu, með um
280 líf- og heilbrigðistæknifyrirtæki, auk
tengsla við 32 spítala. Annað dæmi er svo
Oslo Medtech sem hefur það að markmiði
að styrkja þróun alþjóðlegs samkeppnis-
hæfs heilbrigðistæknigeira í Noregi.
Nýsköpun fer oftar en ekki í gegnum
svokölluð sprotafyrirtæki. Fyrir utan aug-
ljósa vísun í sprota, það er eitthvað sem
vex og dafnar, hefur heitið líka lagalega
og praktíska tilvísun. Sprotafyrirtæki fá
endurgreiðslu frá skatti, afslætti hjá stofn-
unum eins og Evrópsku lyfjastofnuninni
og geta sótt um styrki í innlenda og
erlenda sjóði.
Grundvöllur fyrir nýsköpun með þátt-
töku lækna er að mörgu leyti góður á
Íslandi. Margar forsendur þess að skapa
verðmæti byggð á vísindastarfi í tengslum
við háskóla og heilbrigðisstofnanir eru til
staðar. Hér á landi eru læknar vel mennt-
aðir og við njótum þess að við fáum til
landsins sérfræðilækna með menntun frá
mismunandi löndum, sem eykur víðsýni.
Hér er sterkt tengslanet milli manna og
stofnana sem styttir og einfaldar öll sam-
skipti.
Það eru þegar allmörg sprotafyrirtæki
sem tengjast læknum á Íslandi. Dæmi um
slík eru:
Kerecis: sárameðferð með fiskroði
Lipid Pharmaceuticals: lyfjaþróun
MentisCura: greining taugasjúkdóma
Nox medical: svefnrannsóknir
Oculis: augnlyfjarannsóknir
Þessi listi er ekki tæmandi en hann
gefur hugmynd um þá fjölbreytni sem er
til staðar.
Hvernig á að standa að nýsköpun og
hverskonar umgjörð þarf að vera til þess
að sprotafyrirtæki vaxi og dafni?
Undirritaður hefur reynslu af nýsköpun
í gegnum sprotafyrirtæki sem starfað hef-
ur frá árinu 2009. Fyrirtækið var stofnað
utan um verkefni sem óx útfrá rannsókn-
um við Háskóla Íslands. Reynslan hefur
sýnt að margt var gert rétt þegar farið var
af stað með það.
Bæði Háskólinn og Landspítali voru
meðal stofnenda fyrirtækisins og eiga hlut
í því. Sterkt fyrirtæki í iðnaði var fengið
til samstarfs og í stjórn fyrirtækisins voru
skipaðir einstaklingar með fjölbreyttan
bakgrunn, reynslu og þekkingu sem nýtt-
ist við mismunandi hliðar verkefnisins.
Frá upphafi voru sett skýr markmið.
Strax var farið að huga að markaðsmálum
og fengin ráðgjöf sérfræðinga bæði hér-
lendis og erlendis til þess að móta stefnu
fyrirtækisins, enda mikilvægt að þekkja
eigin takmörk og gott samstarf við ráðgef-
andi aðila er ómetanlegt.
Fyrirtækið hefur notið styrkja frá
opinberum sjóðum og lagt hefur verið
til hlutafé. Enn sem komið er hefur ekki
verið leitað í alþjóðlega sjóði en í tengslum
við Evrópu- og Norðurlandasamstarf
eru fjársterkir sjóðir sem veita styrki til
samstarfsverkefna.
Góð samskipti við lækna, fyrirtæki og
stofnanir, svo sem Landspítala, Háskólann
og Lyfjastofnun, er lykilatriði og mikil
verðmæti felast í beinum tengslum sem
myndast milli atvinnulífs og vísindastarfa
háskóla og heilbrigðisstofnana þegar
unnið er að sameiginlegu verkefni.
Landspítalinn veitti nýlega í fyrsta
skipti þrjá veglega nýsköpunarstyrki til
starfsmanna spítalans. Það er hvatning
fyrir lækna, og til þess gert að efla vísinda-
og þróunarstarf innan spítalans.
Ég hvet alla lækna til þess að stunda
nýsköpun og þó að endastöðin sé óviss er
ferðalagið bæði skemmtilegt og gefandi.
Hafa verður þó í huga að nýsköpun kostar
og árangur sprotafyrirtækja verður ekki til
á einni nóttu. Þó svo að enginn beinn fjár-
hagslegur ávinningur myndist í einstökum
verkefnum, verður til þekking og reynsla
sem getur nýst út fyrir verkefnið sjálft.
Orri Þór
Ormarsson
Höfundur er
barnaskurðlæknir á
Landspítala og í stjórn
Læknafélags Íslands.
otormarsson@hotmail.com
Cloxabix (celecoxib) er notað til meðhöndlunar
á einkennum slitgigtar, iktsýki, og hryggiktar
Góður liðstyrkur
til meðferðar við gigt