Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 01.11.2014, Blaðsíða 20

Læknablaðið - 01.11.2014, Blaðsíða 20
588 LÆKNAblaðið 2014/100 slyss á vinnustað og eru þau slys skráð í slysaskrá stofnunarinn­ ar.23 Síðastliðinn áratug, eða frá 2004 til 2013, voru að meðaltali 84 slys meðal einstaklinga 18 ára og yngri skráð í slysaskrá Vinnu­ eftirlitsins á ári. Skráin sýnir að á þessu 10 ára tímabili orsakaðist meirihluti slysanna af höggi (23%), einhverju sem klemmir (19%) og hvössum/beittum hlut (17%). Útvortis blæðing (25%), tognun/ liðhlaup (22%) og beinbrot (16%) voru algengustu áverkar sem slysin ollu. Þá má lesa úr skránni að á þessu 10 ára tímabili hættu 29 (3,5%) þeirra sem slösuðust starfi vegna þess að þeir voru óvinnufærir í lengri eða skemmri tíma eftir slysið og að tveir létu lífið vegna vinnuslysa.21 Vinnueftirlitið og fjöldi annarra aðila skrá inn slys í Slysaskrá Íslands og eru því í henni fleiri vinnuslys en í slysaskrá Vinnu­ eftirlitsins.21, 22 Árið 2012 voru til að mynda skráð 82 vinnuslys ein­ staklinga 18 ára og yngri hjá Vinnuefirlitinu21 en 427 vinnuslys einstaklinga á aldrinum 15­19 ára í Slysaskrá Íslands. Samkvæmt Slysaskrá Íslands voru vinnuslys fjórði algengasti slysaflokkur aldurshópsins (12,2%) það ár og komu næst á eftir heima­ og frí­ tímaslysum (35,1%), íþróttaslysum (28,3%) og umferðarslysum (14,0%). Fleiri vinnuslys meðal ungmenna voru skráð í Slysaskrá Íslands á árunum fyrir efnahagshrunið 2008. Þannig voru 602 vinnuslys 15­19 ára einstaklinga skráð árið 2007 og voru þau 17,1% allra skráðra slysa aldurshópsins það ár. Eins og árið 2012 voru vinnuslysin fjórði algengasti slysaflokkurinn.22 Í Bandaríkjunum og í Bretlandi hafa slysaskrár verið gagn­ rýndar fyrir að vanskrá vinnuslys ungmenna.4, 24 Vanskráningin er meðal annars rakin til þess að í slysaskrár fara aðeins slys sem valda vinnutapi en vegna þess hve vinna ungmenna er óreglu­ bundin missir ungmennið ekki alltaf úr vinnu þrátt fyrir slysið. Sú gagnrýni gæti átt við slysaskrá Vinnueftirlitsins en á síður við um Slysaskrá Íslands. Spurningakannanir þar sem ungmennin sjálf eru spurð út í vinnuslys (self-reported surveys) hafa þann kost um­ fram slysaskrár að þær gefa tækifæri til annars konar upplýsinga­ söfnunar um slysin. Meðal annars geta þær gefið upplýsingar um minniháttar slys sem ekki komast á blað hjá slysaskrám.4,8,25 Gall­ inn er hins vegar sá að ungmennið þarf að hugsa aftur í tímann en minnið getur í einhverjum tilfellum brugðist. Fáar rannsóknir á vinnuslysum ungmenna þar sem notast er við spurningakann­ anir hafa verið gerðar í Evrópu, þar með talið á Íslandi, en fleiri í Bandaríkjunum og Kanada. Í þessari grein er fjallað um niðurstöður rannsóknar á vinnu­ slysum meðal 13­17 ára ungmenna á Íslandi sem byggir á spurn­ ingakönnun sem ungmennin svöruðu sjálf. Markmiðið með rann­ sókninni er þríþætt. Í fyrsta lagi að athuga hversu hátt hlutfall ungmenna hefur slasast í vinnu, að meta hversu alvarleg slysin eru og að skoða hvernig slysin og alvarleiki þeirra dreifist eftir aldri og kyni. Í öðru lagi að skoða helstu áverka sem vinnuslysin valda og hverjir eru slysavaldar. Í þriðja lagi verður skoðað hverjir eru alvar­ legustu áverkarnir og orsakir þeirra. Efniviður og aðferð Rannsóknin er hluti af stærri rannsókn þar sem ýmsar hliðar launaðrar vinnu íslenskra ungmenna eru skoðaðar.1 Rannsóknin beindist að þeim hópi ungmenna sem íslensk vinnuverndarlög fjalla um og leyfir að taki þátt í launaðri vinnu í einhverjum mæli. Meginregla laganna er að ekki megi ráða börn á skólaskyldualdri til vinnu en þó með þeirri undantekningu að þau mega vinna létt störf frá 13 ára aldri. Að auki eru vinnuaðstæður þess hóps sem lokið hefur skólaskyldu en hefur ekki náð 18 ára aldri háðar strang­ ari skilyrðum en vinnuaðstæður fullorðinna.23 Í rannsókninni var vinna skilgreind sem öll vinna sem laun eru þegin fyrir, óháð því hvar hún er stunduð. Launuð vinna í heimahúsum fellur því undir rannsóknina, þar með talin barnapössun. Þýði rannsóknarinnar var öll 13­17 ára ungmenni á Íslandi. Í byrjun árs 2008 var upp­ lýsingabréf með beiðni um þátttöku sent til forráðamanna 2000 ungmenna úrtaks, valið tilviljunarkennt úr Þjóðskrá. Spurt var um sumarvinnu árið 2007 og vinnu með skóla veturinn 2007­2008. Forráðamenn sem samþykktu þátttöku barna sinna voru beðnir að afhenda ungmenninu umslag með upplýsingabréfi ætlað því og lykilorði að rafrænum spurningalista. Þannig var ekki einungs forráðamanni heldur einnig ungmenninu sjálfu veitt tækifæri til að samþykkja þátttöku í rannsókninni. Félagsvísindastofnun Há­ skóla Íslands sá um framkvæmdina. Samtals svöruðu 952 ung­ menni könnuninni og var svarhlutfallið því 48,4%. Þátttaka var ítrekuð með símhringingum og tölvupóstum. Kynjahlutfall þeirra sem svöruðu var 55,8% stúlkur og 44,2% drengir og aldurshlutfall 20,8% 13 ára, 20,6% 14 ára, 22,5% 15 ára, 18,4% 16 ára og 17,6% 17 ára. Spurningar sem beindust að vinnuslysum ungmenna byggðu á spurningalista norrænu vinnueftirlitanna sem lagður var fyrir á Norðurlöndunum árið 1998.2 Svarendur sem merktu við að þeir hefðu einhverja reynslu af launaðri vinnu voru spurðir í lokuðum spurningum hvort þeir hefðu einhvern tímann orðið fyrir vinnu­ slysi og hversu lengi þeir hefðu verið frá vinnu vegna slyssins. Þá voru ungmennin beðin um að lýsa í opinni spurningu hvernig slysið vildi til og hvernig áverka þau hlutu (ef einhverja). Flokkun R a n n S Ó k n Tafla I. Ungmenni sem höfðu slasast einu sinni eða oftar í vinnu eftir aldri og kyni, n (%). Aldrei Einu sinni Oftar en einu sinni Kí-kvaðrat próf aldur p = 0,001 13 ára 96 (85,7) 10 (8,9) 6 (5,4) 14 ára 148 (87,1) 14 (8,2) 8 (4,7) 15 ára 150 (75,4) 31 (15,6) 18 (9,0) 16 ára 123 (77,8) 18 (11,4) 17 (10,8) 17 ára 106 (69,3) 21 (13,7) 26 (17,0) kyn p = 0,021 Stelpur 361 (80,8) 55 (12,3) 31 (6,9) Strákar 262 (75,9) 39 (11,3) 44 (12,8) Samtals 623 (78,7) 94 (11,9) 75 (9,5) 792 (100,0) Tafla II. Fjarvera frá vinnu vegna slyss eftir aldri og kyni, n (%). Ekki frá vinnu Í viku eða skemur frá vinnu Í meira en viku frá vinnu Kí-kvaðrat próf aldur p = 0,114 13-15 ára 56 (65,1) 22 (25,6) 8 (9,3) 16-17 ára 53 (63,9) 28 (33,7) 2 (2,4) kyn p = 0,265 Stelpur 59 (69,4) 23 (27,1) 3 (3,5) Strákar 50 (59,5) 27 (32,1) 7 (8,3) Samtals 109 (64,9) 50 (29,6) 10 (5,9) 100 (169)
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.