Ægir - 01.06.2005, Blaðsíða 6

6
R I T S T J Ó R N A R P I S T I L L
Okkur Íslendingum er mikilvægt að varð-
veita okkar sögu og sem betur fer virðist
skilningur á því fara almennt vaxandi. Á und-
anförnum árum hafa frábær söfn verið sett á
stofn um allt land og í ljós kemur, eins og
vænta mátti, að þau hafa gríðarlega mikið að-
dráttarafl á fólk, jafnt Íslendinga sem útlend-
inga. Þrjú dæmi um einstaklega vel heppnuð
söfn hér á landi má nefna nýtt og betra Þjóð-
minjasafn Íslands, sem er auðvitað hornsteinn
okkar safnasamfélags, Vesturfarasetrið á Hofs-
ósi og Síldarminjasafnið á Siglufirði. Nefna
mætti ótal mörg önnur söfn sem eru til mik-
ils sóma.
Sem betur fer hafa sjóminjar varðveist um
allt land og sumum þessara minja hefur verið
vel fyrir komið á söfnum. Í þessum efnum
mætti þó gera miklu betur, því auðvitað er
það svo að fiskveiði- og siglingaþjóðin Íslend-
ingar á sér mjög ríkulega sögu, eins og gerð
hefur verið ítarlega grein fyrir í frábærum
bókum t.d. Lúðvíks Kristjánssonar, Jóns Þ.
Þórs o.fl. Áðurnefnt síldarminjasafn á Sigló er
gott dæmi um safn þar sem síldarsagan birt-
ist gestum ljóslifandi á síldarplaninu, inni í
bræðsluhúsinu og bátahúsinu. Allt er þetta
svo raunverulegt og því auðveldara en ella að
setja sig inn í tíðarandann. Saltfiskinum eru
líka gerð frábær skil í Saltfisksetri Grindvík-
inga, sem sannarlega er frábært framtak og nú
síðast komu Reykvíkingar upp sjóminjasafni.
En það fer almennt heldur lítið fyrir
bátaminjum á Íslandi. Þótt skömm sé frá að
segja hafa varðveist ótrúlega fáir trébátar frá
liðinni tíð. Þegar þeir höfðu lokið hlutverki
sínu urðu þeir oftar en ekki eldi að bráð,
gjarnan um áramótin. Eikarbátarnir hafa týnt
tölunni og með þeim hefur farið stór kafli at-
vinnusögu landsmanna - ekki bara fiskveið-
arnar heldur einnig sá hluti sögunnar er snýr
að blómlegri skipasmíði.
Í þessu tölublaði Ægis er m.a. fjallað um
þá baráttu sem eigendur Húna II, stærsta eik-
arskips sem er smíðað hér á landi og er ennþá
á floti, hafa háð. Hefði elja þeirra og dugnað-
ur ekki komið til heyrði Húni II vafalaust
sögunni til, sem hefði einfaldlega verið
menningarsögulegt slys. En það kemur
glögglega fram í viðtali við eigandann hér í
blaðinu að hann kom alltaf að lokuðum dyr-
um ef hann leitaði eftir stuðningi við endur-
gerð bátsins og varðveislu hans eða niðurfell-
ingu gjalda hjá ríkinu. Í ráðuneytunum og
raunar miklu víðar hafa menn ekki haft skiln-
ing á því að bátar eru hluti af okkar sögu og
menningu.
Í erlendum borgum má víða sjá báta í höfn-
um sem hafa verið gerðir upp og eru söfn um
liðna tíð. Og oftar en ekki hafa verið settir
upp veitingastaðir og kaffihús um borð í bát-
unum. Þetta mætti gera hér á landi líka. Ef
ekki á Íslandi, þá hvar? Framtak eigenda
Húna II er til fyrirmyndar. Við þurfum að
hlúa að sögunni á allan hátt, rétt eins og tveir
mætir Húsvíkingar, sem rætt er við í þessu
blaði, eru að gera varðandi nýsköpunartogar-
ana. Þeim fannst einfaldlega að sögu nýsköp-
unartogaranna hafi ekki verið sá sómi sýndur
sem þeim ber og því tóku þeir sig til og söfn-
uðu myndum af öllum togurunum og hafa
verið að safna ýmsar fróðlegum upplýsingum
um þá. Ægir fékk góðfúslegt leyfi þeirra til að
birta lítið brot þessara upplýsinga. Þetta fram-
tak Húsvíkinganna er frábært og full ástæða
til þess að þakka þeim sérstaklega fyrir.
Óskar Þór Halldórsson, ritstjóri
Furðuleg yfirlýsing
Frjálslyndi flokkurinn og talsmenn hans
tala gjarnan um fiskveiðistjórnun í Fær-
eyjum. Þannig fullyrti Margrét Sverris-
dóttir að í Færeyjum væru fiskveiðar og
atvinnulíf „með þeim brag sem við Ís-
lendingar þekktum svo vel áður.“ Þetta
er í meira lagi furðuleg yfirlýsing.
Talsmenn Frjálslynda flokksins boða
ekki bjarta framtíðarsýn í íslenskum
sjávarútvegi, heldur þrá eftir heldur
vafasamri fortíð. Í samanburði við fyrir-
tæki fortíðarinnar í íslenskum sjávarút-
vegi eru sjávarútvegsfyrirtæki dagsins í
dag glæsileg og vel rekin þrátt fyrir það
skilningsleysi sem þau mæta oft hjá
hinu opinbera og ýmsum þrýstihópum,
og þrátt fyrir neikvæðar afleiðingar
þessa skorts á skilningi.
(Úr pistli á www.200milur.is)
Ræfilslegur þorskstofn
Ræfilsleg staða þorskstofnsins vekur
þeim mun meiri undrun að ýsa veður nú
uppi sem aldrei fyrr. Rækjustofninn er í
sögulegri lægð. Því var þó haldið fram
að öfugt samband væri á milli stærðar
þorskstofns og rækjustofns; þeim mun
stærri þorskstofn, þeim mun minni
rækjustofn - og öfugt. Og menn nefna
að loðna sé veidd í of miklum mæli og
fæðan þannig tekin frá þorskinum. En
þá ber að spyrja: Hvernig má það vera
þegar það gerist nú nær árvisst að við
náum ekki einu sinni öllum loðnukvót-
anum? Er þá ekki komið að næstu
spurningu; er hugsanlegt að veiðiaðferð-
in - stóraukin flottrollsveiði sé stórskað-
leg. Því halda mjög margir þaulreyndir
loðnuskipstjórar fram. Þetta verðum við
að ræða og rannsaka hleypidómalaust.
Eflaust láta einhverjir sem þeir hafi öll
svör á reiðum höndum um þessi mál.
Svo er þó ekki í raunveruleikanum. Það
er sjálfsbirgingsháttur að láta sem við
kunnum öll svörin. Við vitum þau ekki
öll. En við verðum að leita þeirra. Það er
kjarni málsins.
(Einar K. Guðfinnsson, alþingismaður,
í pistli á vefsíðunni www.ekg.is)
Hundrað ár frá komu Coot
Nú í ár minnumst við jafnframt þess að
100 ár eru liðin frá því að fyrsti togar-
inn í eigu Íslendinga, Coot, kom til
landsins. Segja má að tilkoma togarans
hafi markað kaflaskil þar sem miklar
breytingar á íslensku samfélagi fylgdu í
kjölfarið. Atvinnuhættir breyttust og
sjávarútvegur varð á örskotsstundu mik-
ilvægasta atvinnugrein okkar og þétt-
býlismyndun varð hröð. Sjávarútvegs-
ráðuneytið hefur minnst þessara merku
tímamóta í störfum sínum það sem af er
árinu. Í lok mars var staðið fyrir fjöl-
mennri ráðstefnu sem bar yfirskriftina
„Framtíð sjávarútvegsins“. Einnig stóðu
sjávarútvegsráðuneytið og menntamála-
ráðuneytið á þessu misseri fyrir sam-
keppni meðal grunnskólabarna um gerð
sjávarútvegsvefs. Markmiðið með sam-
keppninni var að auka innsýn skóla-
barna í þessa undirstöðuatvinnugrein
okkar og veita þeim um leið tækifæri til
að tjá eigin hugmyndir um greinina.
Jafnframt er verkefninu ætlað að vekja
athygli skólastjórnenda, kennara og al-
mennings á sjávarútvegi og víkka þá
umræðu sem á sér stað um hana.
(Árni M. Mathiesen, sjávarútvegsráðherra, í sjómanna-
dagsávarpi sínu í Reykjavík).
U M M Æ L I
Að gefa sögunni gaum
F
M
þ
in
Þ
M
e
M
to
ja
F
•
•
•
•
•
•
•
aegirjuni2005 1.7.2005 18:04 Page 6