Ægir - 01.06.2005, Blaðsíða 27

27
L A X V E I Ð I
Samkvæmt tölum Veiðimála-
stofnunar var hlutfall sleppinga
um 2% árið 1996, en var komin í
16,1% í laxveiðinni árið 2004.
Gamall siður
Í athyglisverðri samantekt Sig-
urðar Más Einarssonar í ársskýrslu
Veiðimálastofnunar fyrir árið
2004 kemur fram að sleppingar
veiðimanna á laxi séu gamall sið-
ur og séu m.a. til heimildir um
slíkar sleppingar í Penobscot ánni
í Maine fylki í Bandaríkjunum
snemma á 19. öld. Hér á landi
voru sleppingar á laxi fyrst og
fremst háðar vilja einstakra veiði-
manna. Vegna hnignunar í gengd
stórlax (tveggja ára laxa úr sjó)
undanfarna áratugi hafa Lands-
samband veiðifélaga, Landssam-
band stangaveiðifélaga og Veiði-
málastofnun beint þeim tilmæl-
um til veiðimanna að sleppa
tveggja ára laxinum, fyrst og
fremst til þess að varðveita erfða-
þátt stórlaxa. „Hugmyndafræðin
að baki sleppinganna,“ segir Sig-
urður Már, „er almennt sú að með
þeim lækkar veiðihlutfallið í
laxastofnum, hrygningin í ánum
eykst og í kjölfarið geti nýliðun
seiða aukist og síðar laxveiðin
þegar til lengri tíma litið.“
Rannsóknir í fjórum ám
Fiskræktarsjóður Landssambands
veiðifélaga hefur veitt styrki til að
meta áhrif sleppinga á íslenska
laxastofna og hófst verkefnið
sumarið 2003 og var unnið af
Veiðimálastofnun í samstarfi við
nokkur veiðifélög. Markmiðið var
að kanna hlutfall laxa sem veiðast
eftir merkingu, hvenær þeir end-
urveiðist eftir merkingu og hvar
þeir veiðast innan árinnar sem
utan. Slíkar upplýsingar eru
grundvallarupplýsingar vegna
fiskveiðistjórnunar í veiðiám þar
sem sleppt er laxi auk þess að
kanna áhrif á veiðitölur. Verkefn-
ið hófst í nokkrum ám en við úr-
vinnslu er einkum stuðst við nið-
urstöður úr Grímsá, Haffjarðará,
Selá og Hofsá í Vopnafirði. Í þess-
um fjórum ám voru veiddir 5.204
laxar og af þeim slepptu veiði-
menn 2.204 (42,5%) löxum. Af
slepptum löxum voru 447 merkt-
ir (20,3%) laxa. Af merktum löx-
um veiddust 109 laxar aftur
(24,4%). Alls 8 laxar veiddust
tvisvar sinnum (1,8%).
„Tæki“ til veiðistjórnunar
Sigurður Már segir að tíminn sem
leið frá merkingu laxa að fyrstu
endurheimtu hafi verið að meðal-
tali 27,5 dagar og tíminn sem
leið frá fyrstu að annarri endur-
heimtu verið 25,1 dagur að með-
altali. „Þessar niðurstöður sýna að
laxar sem sleppt er fyrri hluta
veiðitímabilsins eru einkum verð-
mætir fyrir síðsumarsveiðina í
ánum með því að auka fiskafjöld-
ann í ánum og hækka með því
veiðitölurnar. Á sama hátt eru
minni líkur á að lax sem sleppt er
seint á veiðitímabilinu veiðist aft-
ur. Sleppingar laxa geta verið
áhrifarík leið til að auka stærð
hrygningarstofnsins í ánum. Að-
ferðin hentar vel til veiðistjórnun-
ar í þeim tilfellum þar sem
hrygningin er talin of lítil og er
sennilega hagstæðari en aðrar að-
ferðir, t.d. fækkun stanga eða
svæðalokun í ánum, en slíkar að-
ferðir eru líklegri til að lækka
umtalsvert tekjur af veiðinni. Þá
gefur „veiða og sleppa“ færi á að
velja æskilegan fisk til að velja
ákveðna hluta stofnsins og draga
úr veiðiálagi. Þetta á t.a.m. við
um tveggja ára laxinn í ánum sem
talin er standa höllum fæti um
þessar mundir. Í þessu sambandi
má nefna að sleppingar laxa eru
nú notaðar til veiðistjórnunar í
fjölmörgum kanadískum ám, en
þar í landi er miðað við að tilskil-
inn fjöldi hrogna verði eftir í
ánum til að nýta sem best bú-
svæði þeirra til að viðhalda stofn-
inum. Í Rússlandi og á Bret-
landseyjum er hátt hlutfall laxa
sem sleppt er aftur í stangaveið-
inni. Mikilvægt er að góð vit-
neskja liggi fyrir um stærð hrygn-
ingarstofnanna í veiðiánum,“ seg-
ir Sigurður Már Einarsson.
Hofsá í Vopnafirði er
ein fjögurra veiðiáa
þar sem er unnið að
rannsóknum á áhrifum
sleppinga á laxi. Þessi
mynd var tekin á
bökkum Hofsár árið
1993 af veiðifélaginu
„Postulunum“ með
155 laxa úr ánni.
Athyglisverðar rannsóknir
á áhrifum sleppinga á laxi
Á undanförnum árum hefur færst mjög í vöxt
að stangveiðimenn sleppi þeim fiski sem þeir
draga að landi úr ám og vötnum. Einkum gild-
ir þetta um laxinn. Sleppingarnar eru vissu-
lega umdeildar, en engu að síður hafa þær
aukist umtalsvert á sllra síðustu árum.
aegirjuni2005 1.7.2005 18:04 Page 27