Tímarit Máls og menningar - 01.04.1940, Side 29

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
23
sveitum ei* ekki komin frá bændum landsins; og annað
liérumbil jafn vist, að þótt draumarnir um þrælahald í
sveitum á íslandi kunni að samrýmast háværum samúð-
aryfirlýsingum við útlendar stríðsþjóðir, þá væri synd að
segja að svo lcaldrifjaðir órar vitnuðu um mikla samúð
með Islendingum.
En þeir erindrekar sem hafa ekki betra við tímann að
gera en sernja í tylftatali „lagaákvæði“ af þessu tæi, að
því er virðist í þeirri trú að almenningur á íslandi sé skyn-
lausar skepnur, munu reka sig óþyrmilega á þá staðreynd,
að menningarstig almennings i landinu er mun hærra en
þeirra sjálfra. Svo kynni meira að segja að fara, að mennt-
un almennings á íslandi jafngilti þvi sem þjóðfélagshylt-
ing táknar með lægra stæðum þjóðum. Hinum myrku
þjóðfélagsöflum hér á landi, þeim öflum sem samkvæmt
opinberum vitnisburði erindreka sinna trúa á andskot-
ann sem endurlausnara mannkynsins*), hefur nú skilizt
að það er ekki bylting á íslandi, sem þau eiga fyrst og
fremst í höggi við, heldur menning á Islandi. Það eitt
má fullyrða, að þessi öfl munu ekki þurfa að búa sig undir
þæga vöggu né mjúka dúnsæng um sinn.
Hið háa menningarstig íslenzks almennings er sá múr
þar sem þrælahaldarasiðfræðin mun brjóta haus sinn.
Það hefur sýnt sig, að bæði alþýða landsins og mennta-
mennirnir hafa slcilið það hlutverk sem Mál og menning
tókst á hendur í upphafi: að verða brú milli þessara
tveggja aðilja, sem eru í eðli sínu eitt; verða beggja efling
til góðra hluta.Andlegum afrekum okkar ágætustu vísinda-
manna og snillinga hefur af Máli og menningu verið hrot-
in braut heim á þúsundir alþýðuheimila í landinu, svo
þau fái lýst þar ljósi fegurðar og þekkingar. Bæði alþýðu
og menntamönnum hefur skilizt að einn afdrifaríkasti
vettvangur í menningarbaráttu þjóðarinnar er sem stend-
ur einmitt hér. Kjörorð okkar er ekki bylting, heldur
*) Sbr. forystugrein í dagbl. Tímanum 16. desember 1939.