Tímarit Máls og menningar - 01.04.1940, Síða 52

46
TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
á veiðiréttindum aðalsmannsins og þeir urðu að þola
möglunarlaust, að akrar þeirra væru troðuir, er aðall-
inn var að veiðum með liestum sínum og hundum. All-
ar þessar þungu álögur voru greiddar stétt, sem hafði
ekki annan tilverurétt en þann, að vera dýrasti og elzti
ómagi Frakklands.
„Þriðja stéttin“ táknaði lögfræðilega alla þá þegna
þjóðfélagsins, sem nutu ekki sérréttinda aðals og kirkjm
En í félagslegum og fjárliagslegum efnum var liún æði
sundurleit. Efstu hlutar hennar liöfðu þegar á ýmsa
lund bundizt yfirráðastéttunum og losnað úr tengslum
við félagslegan uppruna sinn. Auðugir fjármálamenn
þriðju stéttar höfðu fyrir konungsnáð, fyrir kaup á em-
hættum ríkisins og jarðeignum gjaldþrota aðalsmanna,
runnið saman við valdsstéttir hins gamla stjórnarfars.
En allur meginþorri þriðju stéttar, hinir fjölmennu smá-
horgarar í iðnaði og verzlun, sem ásamt hændum háru
á herðum sér hið gjálífa, eyðslusama og iðjulausa
Frakkland yfirstéttanna, færðust æ meir í andstöðu við
einveldið og hið gamla stjórnarfar. Þessi stétt fann sár-
ast til fjötranna, sem einveldið lagði á orð liennar og
athafnir. Tollmúrarnir innanlands, fátækt bændanna og
jarðnæðisleysi, atvinnuhöftin í hæjum og sveilum,
lmepptu framleiðsluorku og viðskiptaþörf borgarastétl-
arinnar í hönd, er varð að slíta, hvað sem tautaði. Þrátt
fyrir öll höft var liin franska horgarastétt í örum upp-
gangi, eins og sjá má af því, að undir lok hins gamla
stjórnarfars nam utanríkisverzlun Frakklands 1 mill-
jarð, en því verzlunarmagni náði það ekki fvrr en
1830. Og þessi atorkumikla stétt var ekki aðeins stór-
tæk í þeim hlutum, er vegnir verða á vog. Hún ól og
fóslraði fjölmenna stétt menntamanna, rithöfunda og
hugsuða, sem tættu í sundur hið gamla þjóðfélag með
vísindalegum rannsóknum, hinu bitrasta iiáði og fág-
aðri ritsnilld, sem einstök er í Evrópu 18. aldar. Áður
en fallöxi byltingarinnar var farin að ganga á milli