Tímarit Máls og menningar - 01.04.1940, Blaðsíða 81

"TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
75
efst í huga skáldsins. Og það er átakanlegur og nærri þvi barns-
legur klökkvi i röddinni, þegar hann lýsir piltinum, sem hefur
orðið að hrekjast úr sveitinni og ráfar nú atvinnulaus á mölinni
(„Kvæðið um okkur Ivötu“). — Myndirnar, sem skáldið bregður
upp frá bernskuárum sínum, bera líka ótvíræð merki um sterk
tengsl við þá mold, sem hann er sprottinn upp úr. En hvergi
kemur þráin eftir upprunanum, æskunni og sveitinni skýrar fram
■en í undursamlega fögru smákvæði, er nefnist „Heimþrá“: „Langt
frá upprunans æð þjáist eirðarlaust hlóð“, segir þar á einum
slað. Og kvæðinu lýkur þannig:
Allt er ljóð — allt er ljóð, — Þar sem afi minn bjó,
þar sem lynghríslan grær, þar sem amma min dó,
þar sem víðirinn vex, undir heiðinni há,
þar sem vorperlan hlær. vil ég hvíla í ró---------.
Ég vil ekki skiljast svo við bókina að minnast ekki með ör-
fáum orðum á það kvæðið, sem er lengst, og glæsilegast, þegar
á allt er litið: „Stjörnufákur“. Rímsnilld Jóhannesar, ljóðræn
mælska hans, frelsisást og samúð með þeim, sem lirjáðir eru
og kúgaðir, hefur sjaldan eða aldrei komið betur fram en i
þessu kvæði. Skáldið lýsir hér íslenzkum hesti, sem fæðist og
elst upp á útigangi, en sigrar frost og fannir og stælist við
hverja raun, og er svo handsamaður, seldur á markað og lýkur
æfi sinni niðri í brezkri kolanámu. En hann gleymir þó aldrei
æsku sinni, hann dreymir til siðustu stundar um móður sína,
um íslenzku fjöllin, um frelsið. Þetta kvæði er borið uppi af svo
ákafri tilfinningu og innilegri viðkvæmni, að lesandinn hlýtur
að hrífast með, sé hann ekki úr steini gerður. Kvæðið er ein-
liver fegursti óðurinn um frelsið, sem við eigum.
Það er skemmtilegt, að geta sagl það um ljóðskáld, sem gefið
hefur út sex ljóðabækur, að honum sé alltaf að fara fram. —
Iléðan í frá verða gerðar miklar kröfur til Jóhannesar úr Kötl-
um. Flestir sem þekkja skáldskap hans, munu óska þess, að hon-
um veitist tækifæri og tóm til að leggja þá rækt við ljóðagerð-
ina, sem jafnsnjöllu skáldi sæmir.
Ásgeir Hjartarson.
Paul de Kruif: Baráttan gegn dauðanum. Fyrri
hluti. íslenzkað hafa Þórarinn Guðnason og Ivarl
Strand. ÍJtgefandi: Finnur Einarsson. Rvík 1939.
Paul de Kruif er óður þekktur hér á landi af bók hans „Bakt-
eriuveiðar", sem gefin var út á íslenzku 1935, í þýðingu Boga
ólafssonar Menntaskólakennara, og hefur náð miklum vinsæld-