Tímarit Máls og menningar - 01.04.1940, Blaðsíða 84

Sigurður Nordal:
Bókagerð á krepputímum.
Kaupmaður vill sigla, en byr hlýtur að ráða. ÞaS blœs ekki
byrlega á þessum siðustu tímum fyrir athafnalif íslendinga, þó
aS þeir enn sem komiS er hafi fundið minna til afleiðinga styrj-
aldarinnar en margir munu hafa biiizt við. En það er allra
veðra von, og enginn getur treyzt því, að enn ægilegri við-
burðir en þegar hafa gerzt skelli ekki á þá og þegar og sverfi
meir að okkur en orðið er. Þessi óvissa vofir nú eins og þrumu-
ský yfir öllum fyrirtækjum og gerir það ófýsilegt að bollaleggja
um framtíðina. Og samt verður ekki hjá því lcomizt að liugsa
eitthvað út yfir hina líðandi stund. En sjaldan hefur verið meiri
þörf á að minnast þess, að rétt sé að vona hið bezta, en vera
viðbúinn hinu versta.
Það væri ekki undarlegt þótt margir félagar Máls og menn-
ingar spyrðu nú, hvort hin sviplega breyting, sem orðið hefur
í heiminum síðan um mitt sumar 1939, hlyti ekki að kollvarpa
með öllu fyrirætluninni um Arf íslendinga, sem gat virzt gerð
af nógu mikilli bjartsýni, þótt allt hefði staðið i sömu skorð-
um. Félagið hefur þegar fengið að kenna á erfiðleikum, sem
hafa bakað því tilfinnanlegt tjón. Andvökur urðu því ekki ein-
ungis drjúgum dýrari en gert var ráð fyrir, heldur varð líka
að prenta af þeim 1000—1500 eintökum minna en fyrirhugað var,
svo að upplagið hrökk ekki einu sinni til handa félagsmönnum.
Allar verðsveiflur á pappír og prentun hljóta að koma sérstak-
lega hart niður á útgáfufélögum með föstu árgjaldi, þvi að verð-
lagi á bókum í lausasölu er auðveldara að þoka til eftir fram-
leiðslukostnaði. Og þegar slíkt félag er orðið eins geysilega fjöl-
mennt og Mál og menning nú er, á það enn meir undir högg
að sækja, ef pappírsekla verður í landinu.
En því fer svo fjarri, að mér sýnist ástæða til þess að liverfa
frá fyrirætluninni um Arfinn vegna þeirrar kreppu, sem að hef-
ur steðjað og enn getur harðnað, að eg hygg það mikið lán fyr-
ir Mál og menningu að hafa fitjað upp á þessu fyrirtæki áður
en syrti að. Það er efasamt, hvort nokkur hefði þorað að stofna
til slíks eftir að styrjöldin var skollin á. En nú er engin ástæða
til þess að snúa við.
Framkvæmd þeirrar áætlunar, sem lögð var fram í Tímariti
félagsins siðastliðið sumar og eg tel óþarft að rifja upp, skipt-