Tímarit Máls og menningar - 01.12.1942, Page 39

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
221
innfjálgleik gefið sig innblæstri sinum á vald og látið
móðan mása. Enda er flughraðinn það mikill, að flest-
um hefur orðið svimagjarnt og lítið vitað, hvaðan á
þá stóð veðrið. Fólk með lieiðvirðan, en ekki yfirgnæf-
andi listasmekk huggaði sig við það í skilningsleysi
sínu, að þetta væri gjörningaveður — og skáldi ósam-
boðið. Vitanlega var það gjörningaveður! Skáld eiga
yfirhöfuð ekki heima í öðru veðurlagi, — ekki nema
„góðskáld". Enda væri það ósanngjarnt að ætlast til
þess, að alþýða manna skildi til fulls þann skáldanda,
sem leikur lausum liala í þessu þjóðlega listaverki:
djarftæknina i lýsingum, hinar tæpu, en hnitmiðuðu
samtengingar líkinga, hillinga, drauma og daglegs lifs.
„Sá, sem eyru hefur að heyra, hann heyri.“ Enginn er
í sjálfu sér ámælisverður, þótt hann skilji ekki skáld-
mál — eða sónötu eftir hljómsnilling.
Skilningsskortur manna á verkum Halldórs Kiljans
er því eðlilegri sem játa verður, að ýmislegt í fari hans
sem rithöfundar gerir bækur hans óaðgengilegar, stund-
um að óþörfu. Er þar aðallega um tvennt að ræða: á-
róðurinn — og orðbragðið.
Halldór Kiljan er íslendingur í liúð og hár, m.ö.o.
kynborinn öfgamaður innan rifja. Þetta mikla prúð-
menni, sem er ástúðin sjálf i viðkynningu og aldrei
segir ljótt orð, umhverfist þegar liann grípur pennann.
Um orðbragðið er þess að gæta, að hann hefur ekki
fundið það upp sjálfur, og því ekki með neinni sann-
girni hægt að finna að öðru en því, að hann gerir jafn-
aðarlega blót og ragn og annan miður fágaðan munn-
söfnuð landa vorra listrænni en rök standa til! En
hvernig er það annars með þennan munnsöfnuð? Á
liann ekki heima i myndum frá íslandi, — ef myndin
á að vera raunveruleg? Og á hinn bóginn: gæti það
ekki verið, að kennarinn stæði við hlið listamannsins,
þegar hann er að sýna fólkinu spegilmjmd, þótt spé-
mynd sé, af sjálfu sér, og spyr með þögulu augnaráði