Tímarit Máls og menningar - 01.03.1958, Síða 26

TÍMARIT MÁLS OG MENNINGAR
spurði fleiri og fleiri gráskeggi sem
voru að bera byrðar á sjálfum sér.
Alveg nákvæmlega svona hafði ég
altaf hugsað mér það, þegar farið
væri að leita að Taó; eða einsog
stendur í Bókinni um veginn: Taó er
einsog vatn: það leitar til þeirra staða
sem liggja lágt.
Og altíeinu, í miðju þessu flata
gráa vonleysi, komum við að gullnu
hliði sem ekki var múrað uppí einsog
annars er siður að gera við mörg
hinna óútskýrðu gullnu hliða, sem
rísa þegar minst varir, útum hvippinn
og hvappinn, á laungu horfnum þjóð-
brautum, til minníngar um einhverja
keisaraheimsókn í forneskju. Þetta
hlið sem í litskrauti sínu og sígildu
keisaralegu útflúri var í algerðri mót-
sögn við umhverfið, það var hliðið á
musteri taóklerka í Peking. Þetta höf-
uðmusteri samanstendur af sjö
smærri musterum bak hárra múra
sem standa hvert innar af öðru með
því unaðslega hlutfalli milli húss og
húsagarðs sem hvergi á sinn líka utan
Kína. Sérhvert hús er gert í ómeing-
uðum sígildum keisarastíl með íhvolf-
um þökum úr gljábrendum leir, hver
arða í innanstokksútflúrinu unnin af
natni sem kínverskum listamönnum
er í blóð borin. Þar standa þær líkn-
eskjur guða og dýrlínga sem sanna
flestum mönnum tilveru guðdómsins
af meira krafti en skólaspeki fær gert;
þar er jaðikeisarinn mestur guða og
ræður fögru altari. Til hliðar við
sjálf musterin rísa vistarverur klaust-
urbræðra. Þann dag sem ég var þama
á ferð var múgur manns, verkamenn,
iðnaðarmenn og listamenn að starfi
við endurreisn staðarins. Virtist þar
hvergi sparað fé né erfiði til að gera
upp alt aftur sem nákvæmlegast eins-
og verið hafði til forna. Vistarverur
sextíu klausturmanna var einnig verið
að endurreisa.
Yfirprestur klaustursins kom sjálf-
ur á móti okkur fyrir innan hliðið og
sýndi okkur staðinn. Þetta var yfir-
lætislaus maður með fornkínverskan
menntunarsvip, í skósíðum kufli með
víðum laungum ermum og hafði ein-
kennishatt embættis síns á höfði gerð-
an úr spjöldum klæddum svörtu silki,
heldur smáleitur með gisinn lángan
hökutopp; og þegar ég sagði honum
að Bókin um veginn væri útlögð á
meira en hundrað mismunandi túng-
ur vestrænar, svaraði hann: Hér í
Kína eru líka meira en hundrað mis-
munandi skólastefnur sem hver um
sig útleggur Taó á sinn hátt.
Taóistinn sagði okkur að klaustrið
hefði nú verið í eyði um sinn, hefðu
hermenn Chiang Kai-sheks haldið
staðinn síðastir um nokkra ára skeið.
Þeir brutu ölturin og eyðilögðu must-
erin sjö, sum höfðu þeir fyrir skemm-
ur, önnur fyrir eldhús. Þeim dýrgrip-
um klaustursins sem fásénastir voru
og verðmætastir hafði múnkunum
tekist að koma undan þegar þeir voru
reknir á braut, var mart falið í
16