Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.03.1958, Blaðsíða 111

Tímarit Máls og menningar - 01.03.1958, Blaðsíða 111
UMSAGNIR UM BÆKUR hluti af því bezta í bókmenntum okkar að fornu og nýju hefur að meiru eða minna leyti verið af sagnfræðilegum toga spunn- inn, enda þótt skáldskap væri einatt leyft að ná yfirhönd, með tilliti til þess sem bet- ur þótti fara á í frásögn. Hetjuafrek hvers- konar og manndómur hafa löngum þótt þess virði að vera á bók fest og geymast í minn- um meðal okkar, og hefur þá ekki alltaf verið að því spurt hvort viðkomandi kappi var hárrar eða lágrar gráðu í þjóðfélags- stiganum, Noregskonungur eða umrenning- ur; skáld og landvinningamaður, ellegar út- lagi í Drangey. Áhuginn á persónusögunni, gildi og sérkennum einstaklingsins, hefur ráðið mestu. Með þetta í huga mætti ætla, að bók eins og „Hetjuraun" eftir Nikolai Ostrovskí væri einkar vel til þess fallin að vekja áhuga íslenzkra lesenda. Hún er í senn sagnfræði og skáldskapur; sjálfsævisaga í skáldsögu- búningi, sem þó er ekki þyngri í vöfum en svo, að við lestur bókarinnar finnst manni hún segja frá hlutunum einmitt eins og þeir hljóti að hafa gerzt. Og svo er hún fyrst og fremst einstæð og heillandi persónusaga. Vel má vera, að ekki sé rétt að skipa henni í röð listaverka, í þess orðs ströng- ustu merkingu. Tjáning hennar er ofur lát- laus; það er miklu fremur efnið sjálft en meðferð þess sem gefur henni gildi, og er hún þó hvergi dauð. Frásögn höfundarins er einmitt gædd því lífi sem sprottið er af innlifun og samlifun við það sem fjallað er um. Ég hef fyrir mitt leyti aldrei lesið fróð- legri og aðdáanlegri bók um rússnesku bylt- inguna; þar er hversdagsmaðurinn alla stund á miðju leiksviði, að vísu enginn „hversdagsmaður" þegar á hólminn er kom- ið, heldur hetja — eins og svo margir nafn- lausir menn mannkynssögunnar fyrr og síð- ar, sem aldrei hafa komið því í kring eða haft aðstæður til að skrifa um sín Galla- strið. En það voru einmitt þannig menn, sem leiddu rússnesku byltinguna til sigurs; annars hefði hún engin orðið. Örlög höfundar urðu bitur; hann féll í valinn fyrir aldur fram. Sú vitnekja kann að hafa áhrif á lesandann, jafnvel fyrir- fram, en hún haggar engu. Miklu fremur orkar hún sem mótvægi, á sinn hátt sterkt og áhrifaríkt, við stutta en innihaldsauðuga ævi söguhetjunnar. Þýðing Þóru Vigfúsdóttur er á góðu og tilgerðarlausu máli, sem fellur vel að efn- inu. Elías Mar. Jðnas Árnason: Veturnóttakyrrur Heimskringla. Reykjavík MCMLVII eturnóttakyrrur eru þriðja bók Jón- asar Ámasonar. Bókin Fólk kom út ár- ið 1954, Sjór og menn árið 1956. Þessi síð- asta bók hans skiptist í Frásagnir, Svip- myndir og Sögur, og er sú efnisskipting að öllu lík hinum fyrri bókum. Efnið sver sig einnig í ætt við fyrri bækur hans, þótt það sé nú staðbundið við ákveðinn landshluta að mestu, Austurland og Austfirði. Það sem Jónas Árnason veit ekki um þennan hluta Islands, sem næstur er Evrópu, er ekki þörf að vita. Hann þekkir fólk þessa landshluta og dýrin, bæði villt og tamin, fjöll og fiski- mið, unað austfirzkrar náttúru í logni og sólskini og hinn tryllta leik höfuðskepn- anna. Jónas hefur fest ást á þessum lands- hluta og þeim sem þar búa, mönnum og málleysingjum, og jafnvel dauðum hlutum, eins og gömlum bátum, sem komnir em á þau ellilaun, sem slíkum trogum eru ætluð: að fá að fúna á þurru landi eða verða lík- kistur færeyskra sjómanna. Ég þekki engan 101
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.