Tímarit Máls og menningar - 01.06.1963, Síða 5

SIGFÚS DAÐASON
Veruleiki og yfirskin
(Fyrri liluti þessarar ritgerðar birtist í síðasta hefti)
„Menningin hefur ekki einungis félagslegt inntak; hún hefur byltingarkennt
inntak. Sú félagsheild hlýtur mjög að vera komin til ára sinna sem er farin
að líta á sína eigin menningu sem „höfuðstól", „eign“, er þurfi að verja gegn
einhverri „byltingar“-ógnun: í rauninni er menning liðin undir lok þegar
svo er komið að hún heldur aðeins áunnum hraða, þegar hún er hætt að
vera annað en orð, þjóðsaga, fyrirsláttur, þegar hún gerir sér að góðu að
vera í varnarstöðu, þegar hún opinberar að hún er ófær um allt frumkvæði
til að frjóvga þjóðfélagið, að vera hvati þess, og loks: að móta nýja menn ..
Menningin er sameiginlegt starf, samvirkt starf að verkefnum sem varða
samfélagið. Þessvegna eru menningin og pólitíkin ósundurgreinanlegar: ekki
aðeins er 'óll menning byltingarkennd, heldur er byltingarstarj jorsenda allr-
ar menningar sem nœr til samfélagsins.“
Francis Jeanson, La Révolution algérienne.
Liiandi veruleiM eða vofulíf
vað eigum vér við með „menn-
ingu í fyllstum skilningi“? Vér
eigum ekki við það fyrirbrigði sem
menntamálaráðherrann tekur upp úr
vasanum ásamt ræðunni sinni og
stingur aftur í vasann að ræðunni
lokinni. Ekki hátíðamenninguna,
sunnudagamenninguna eða biskups-
menningtma í Skálholti, né lieldur þá
menningu sem liggur í sýningarköss-
um. Ekki þá menningu sem fólk fer í
spariföt til að horfa á og veit ekki
lengur af þegar það er farið úr spari-
fötunum. Ekki neina annarsheims-
menningu, hvorki í eiginlegri né óeig-
inlegri merkingu. Ef vér ættum ekki
við annað en þetta, þá hefði hver sem
er rétt til að kalla oss skýjaglópa fyr-
ir að halda því fram að baráttan fyrir
tilveru vorri sé umfram allt menning-
arbarátta.
Vér munum án þess að biðjast af-
sökunar líta á menningu frá ákveðnu
sjónarhorni og með hlutdrægni. Vér
teljum þá fyrst hina víðtækustu skil-
greiningu lifandi menningar vera þá
að hún sé aflvaki í þjóðlífinu á öllum
sviðum. Það þýðir reyndar að vér
beinum ekki sjónum vorum fyrst og
fremst að afurðum menningar eða
99