Tímarit Máls og menningar - 01.12.1966, Blaðsíða 36

Tímarit Máls og menningar
hafi verið hér.“ Jú, ætli það sé nú ekki eðlilegra, og rétt að kanna það til
hlítar, áður en maður hefur sig til flugs.
Þú komst einu sinni svo að orði um Jón Sigfússon á Bragðavöllum, þann
er jann fyrsta rómverska peninginn, að hann hafi lengt sógu íslands um 500
ár aftur í tímann. Hafa rannsóknir leitt eitthvað í Ijós síðan er gefi vitneskju
um þetta tímabil eða fylli þar í eyðurnar?
Það er langt síðan ég skildi, hvílík gífuryrði ég hafði látið mér um munn
fara um þessa lengingu íslenzkrar sögu aftur í tímann. Ekkert hefur heldur
komið í ljós síðan, sem réttlætt gæti svo glannaleg orð.
Þú taldir allar líkur benda til um rómversku peningana sem fundust á
Austfjörðum, að þeir hefðu borizt með brezk-rómversku skipi er þangað
hefði hrakizt um 290 þegar mynt þessi var algeng. Nú hefur fundizt nýr róm-
verskur peningur á allt öðrum stað, Hvítárholti í Hreppum, ekki við strendur
heldur inni í landi. Getur þá lengur gilt sama skýring og áður, eða hafa Róm-
verjar verið hér víðar á ferð kringum 300, og hví þá ekki höggvið letur í
hella eins og Einar Benediktsson þóttist sjá?
Eg held enn að það sé engan veginn fráleitt, að skip frá rómverska skatt-
landinu Britanníu hafi hrakizt hingað til lands um 300 e. Kr. og rómversku
peningarnir þrír frá Austfjörðum hafi þá orðið hér eftir, og þá sennilega
miklu fleiri, og landnámsmenn hafi svo fundið þá, þegar þeir komu til lands-
ins mörg hundruð árum seinna. Satt að segja finnst mér þetta eðlileg skýring.
Peningurinn frá Hvítárholti er eins og hann væri úr sömu pyngju og hinir,
og það held ég víst að hann sé. Allir þessir peningar hafa að líkindum komið
hingað til landsins í sama sinn. Hitt er svo annað mál, að þeir hafa vel getað
borizt hingað á annan hátt en þann, sem ég nefndi. Einhver íslendingur eða
landnámsmaður á leið til íslands hefur getað verið í Englandi og komizt yfir
hrúgu af þessum gömlu peningum þar og haft þá með sér hingað út. Onn-
ur hvor þessara skýringa mun vera sú rétta. En ofmælt er það, hvort heldur
sem er, að saga íslands lengist við það um hálfa öld. Leturráðningum Einars
Benediktssonar er bezt að offra sem minnstum tíma, en lesa heldur þeim mun
meira af kvæðum hans.
En getur ekki mannlíf hér á landi verið ennþá eldra, á tímum nýrri stein-
aldar? Þá var hlýviðrisskeið eftir ísöldina, og 'ég hef í huga Fosnafundina og
Kosmamenninguna í Noregi jyrir þúsundum ára, bergristur þar og aðrar
354