Tímarit Máls og menningar - 01.12.1966, Blaðsíða 37

Island hefur enga forsögu
minjar. Gátu ekki þessir steinaldarmenn, sem lögðu leið sína um Norður-
noreg, Síberíu og yfir Beringssund til Alaska og Ameríku, eins hafa fleytt sér
hingað, eða sjást þess engin merki?
Þegar við héldum víkingafundinn hér í Reykjavík 1956, vorum við svo
heppnir að hafa með okkur hinn heimsfræga og stórsérkennilega fomleifa-
fræðing, prófessor Gordon Childe. í blaðaviðtali var hann að því spurður,
hvernig á því stæði, að aldrei hefðu fundizt minjar eftir steinaldarmenn á
Islandi. Gordon Childe svaraði stutt og laggott: „Lélegir fornleifafræðingar“.
Einhver mundi að líkindum fást til að taka undir þetta með Gordon Childe,
þótt aldrei nema hann hafi sagt það í gamni. Hitt er annað mál, að oft hefur
verið að því vikið í alvöru, hvort eitthvað gersamlega óvænt kynni að finn-
ast, ef gamlar strandlínur, sem nú liggja hátt yfir sjó, og aðrar, sem ef til vill
liggja nú á sjávarbotni, væru nákvæmlega og kunnáttulega rannsakaðar. Eg
hef nýlega séð alvarlega þenkjandi fornleifafræðing amerískan vera að velta
fyrir sér þeirri hugmynd, hvort ekki kunni að hafa verið samband milli Norð-
ur-Ameríku og Norður-Evrópu á miðsteinöld og nýsteinöld. Þessar hugleið-
ingar hans kviknuðu af vissri líkingu steináhalda frá hinni svonefndu arkaisku
steinaldarmenningu í St. Lawrence-dalnum í Norðaustur-Kanada og steinverk-
færa svokallaðrar arktiskrar steinaldar í Norðvestur-Evrópu. Hér er um að
ræða tímabilið um 5000—3000 f. Kr. Ef þessi umrædda líking er svo mikil,
að hún getur með engu móti talizt tilviljun einber, finnst fræðimanninum
eðlilegra að hugsa sér sambandið yfir um Atlanzhaf og þá helzt yfir ísland,
heldur en hina óhemjulega löngu leið yfir Síberíu, Beringssund og meginland
Ameríku. En satt að segja sé ég harla litla ástæðu til að draga ísland inn í
þessar umræður. Það getur verið satt, að lítið hafi verið gert hér af forn-
leifarannsóknum, en jarðfræðingar hafa áratugum saman þrammað um land-
ið þvert og endilangt með nefið niðri í hverri gjótu, og aldrei hafa þeir rek-
izt á neitt, sem minnt gæti á tilveru steinaldarmanna á íslandi. Ætli það muni
ekki standa lengi óhaggað, sem sagt hefur verið, að ísland sé eina nokkuð
stóra byggilega landssvæðið á jarðarkringlunni, þar sem aldrei hefur búið
frumþjóð.
Þú vilt ekki teygja fornfrœðina of langt út í skáldskap. Víkjum þá að þeim
tímum sem nœr liggja. Fram á okkar daga treystu menn á Ara fróða og
Landnámu og á sanngildi Islendingasagna. Nú eru ýmsir farnir að vefengja
þessi sögulegu frœði, gera sér nýjar hugmyndir um uppruna íslendinga og
halda því fram að hér liaji verið mannabyggð fyrir landnámstíð, jafnvel
355