Tímarit Máls og menningar - 01.06.1968, Page 64

Tímarit Máls og menningar
einsog hann hefði einhvemtíma komið hér
áður. Þetta er bó ekki túnið undir fjöllun-
um þaðan sem lagt var á stað? Svo mætti
virðast; og samt er það ekki svo. Vitur
maður hefur sagt, sá sem fer burt mun
aldrei koma aftur; og það er af því að þeg-
ar hann kemur aftur er hann orðinn annar
maður en hann var þegar hann fór: partir
est toujours un peu mourir. Og milli túns-
ins þaðan sem lagt var á stað og túnsins
þángað sem komið er aftur liggja ekki að-
eins konúngsríkin og úthöfin ásamt eyði-
mörkum veraldarinnar, heldur einnig fyrir-
heitna landið siálft (bls. 238—239).
Að endingu lœtur Halldór í Ijós
von um að „ekki mormónar einir,
heldur og aðrir lesendur sem hver að
sínum hætti eru á leið til fyrirheitna
landsins, eða kynnu jafnvel aS hafa
fundiS þaS, þurfi ekki aS fara í graf-
götur um þaS sem fyrir mér vakir“
(bls. 239—240).
Greinilegt er aS setja skal Para-
dísarheimt í samband viS uppgjör
höfundar viS pólitíska fortíS sína,
viS pílagrímsferSir hans — í andlegri
og líkamlegri merkingu — til hins
„fyrirheitna lands“ sósíalismans. Þeg-
ar hann í klausunni hér á undan lýsir
örvæntingarfullum tilraunum trú-
manna, aS afsaka fyrir sjálfum sér
og öSrum óþægilegar staSreyndir um
fyrirheitna landiS, þá fellur sú lýsing
fullkomlega aS því sem hann segir í
Skáldatíma um afstöSu velunnara til
Sovétríkjanna undir Stalín. Yfirleitt
má trúlega segja aS biliS milli staS-
reynda og sannfæringar sé brýnna
vandamál í stjórnmálum en trúar-
brögSum.
Á nokkrum stöSum í Paradísar-
heimt er talaS um nauSsyn „rétts
hugsunarháttar“ í samfélagi mor-
móna, í frumtextanum stendur „kór-
rétt hugsun“ (bls. 162), þar sem lýs-
ingarorSiS mun vera dálítiS spaugileg
heimatilbúin íslenzk mynd af correct,
gerS af Þórbergi ÞórSarsyni (skv.
bréfi H. K. L. til P. H. dags. 2/10
1966). „011 tilhögun fyrirskipuS af
hálfu kirkjustjórnarinnar, og eins ef
tilhögun var breytt frá því sem áSur
var, þá vitnaSi alt í senn, breytt sem
óbreytt, um handleiSslu drottins og
þaS sem kallaS er kórrétt hugsun“
(bls. 162). Það læðist að manni
sterkur grunur að þetta tal um „kór-
rétta hugsun“ beinist einna helzt að
marxismanum og hinni kredduföstu
beitingu hans. Grunurinn nálgast
vissu þegar maður rekst á nánast
sama orðaval „kórrétt skoðun“ í
Skáldatíma (bls. 307),notaS um rúss-
neskt tj áningarform á lofsverðri holl-
ustu við flokkslínuna. Samkvæmt
Halldóri tilheyrði þetta orðaval
„siSamærðinni sem í þann tíð var
fastur þáttur í allri ræðu kommún-
ista aS hverju sem taliS barst, sam-
fara áfellisdómi yfir öllu sem ekki
var eftir bókum Stalíns, hinni réttu
línu“ (bls. 307).
ÞaS er sjálfsagt engin tilviljun aS
Halldór hefur oftar en einu sinni líkt
samfélagi mormóna viS kommúnista-
54