Tímarit Máls og menningar - 01.06.1968, Page 99

Sigurjónsson á þann hátt, að fáir myndu
eftir leika. En þetta form gerir sínar kröftir
rétt eins og hvert annað. Svo sem gróf orð
og dónaskapur eru blettir á ylhýru máli,
svo geta virðuleg orð einnig orðið blettir
í sóðalegri frásögn. Þannig verður hið
ágæta nafn Sveins Bjömssonar ríkisforseta
blettur á sínum stað í þessari bók. Innan
um allt drykkjurausið eru snjallar setning-
ar, sem eru vitnisburður um málsnjallan
höfund, en með slæðast setningar, sem
vitna um veilur í meðferð íslenzkrar tungu.
„Maður ... hugsar án upphafs né endis“
er ekki rétt mál. Ekki kann ég við að
langa til komu einhvers og þræta á móti
einhverju. Mikið af villum áskilur sér þegn-
rétt í málinu í krafti dauðadrukkinna
manna, og af þeim sökum er erfitt að gera
sér ljóst, hvar prentvillur geta verið að
verki. Ekki kann ég að meta fyndni þess
að hafa alltaf ándskoti í stað hins ram-
íslenzka orðs andskoti.
Sleppum öllum frekari sparðatíningi. En
mikið fagnaðarefni væri mér, ef ég ætti
eftir að sjá bók eftir þennan höfund, sem
væri fyllri mynd af hæfileikum þeim, sem
hann virðist búa yfir.
Lárviðarskáldið
1.
Fyrir þrem árum las ég bók eftir ungan
höfund Guðberg Bergsson að nafni. Bókin
heitir Leikföng leiðans og er safn smá-
sagna. Mér leizt nokkuð vel á þessar sögur.
Frásögn var skýr og nákvæm og lýsti
næmu auga. En svo sem heiti bókarinnar
her með sér, þá er henni ekki ætlað að
vera skemmtilestur, þetta er heiðarleg lýs-
ing á tómleika lífsins, sem æska allra tíma
hefur þjáðst af að einhverju leyti. En þar
sem mér leiðist ákaflega að láta mér leið-
ast, ]>á urðu sögur þessar mér ekkert sér-
Þrjú ung sagnaskáld
staklega minnistæðar, og mig langaði ekki
í meira. I hittiðfyrra kom svo aftur bók
eftir þennan höfund, Tómas Jónsson, Met-
sölubók. Hún hlaut ákaflega lofsamlega
dóina. Einn las ég fyrirferðarmestan. Hann
var þrunginn slíkri dulmagnan, að ég
skelfdist frammi fyrir þessari bók, sem var
svo hátt ofar mínum skilningi, að ég skildi
vart nokkurt orð af því, sem sagt var til
að varpa ljósi yfir leyndardóma hennar.
Þegar ég loks hafði unnið bug á vanmátt-
arkennd minni og ætlaði að ná í bókina,
þá var hún uppseld. Svo kom ný bók eftir
höfundinn síðast liðið haust. Sú var kjörin
bezta bók ársins af bókmenntagagnrýnend-
um dagblaðanna í Reykjavík og höfundur
sæmdur sérstökum heiðursverðlaunum.
Þessa hók hef ég nú lesið og efast um, að
nokkur annar hafi lesið hana eins vand-
lega, enda hef ég enga bók lesið jafndjúpt
niður í kjölinn, — biblían og Sturlunga
ekki undan skildar. Skal nú gerð nokkur
grein fyrir því, hvernig rit þetta kemur
mér fyrir sjónir.
Bókin lieitir Ástir samlyndra hjóna. Það
nafn er alveg út í hött, því að þar eru
engar ástir og lítið um samlyndi. Þetta
eru sögð tólf tengd atriði. Það er líka út
í hött, atriðin eru þrettán og tengslin ekki
önnur en samhengislausar umræður um
ekkert. Atriðin eru sjálfstæð hvert fyrir
sig.
Er þar skemmst frá að segja, að bókin
olli mér miklum vonbrigðum, og ekkert at-
riðanna kemst til jafns við sögurnar í
Leikföngum leiðans. Þar er að finna nokkr-
ar smásögur, ekki efnismiklar, en ekki ó-
laglega skrifaðar. Nokkrar þeirra snerta
hernámið. Ein segir nærfærnislega frá
dreng, sem nælir sér í aura með þjónustu-
semi við hermenn af Vellinum, en foreldrar
hans þvinga hann til að skila þeim. — í
annarri sögu kynnumst við stúlkum í á-
standinu og atvinnumilh'liðum í þeim við-
89