Tímarit Máls og menningar - 01.07.1982, Page 103

Ævintýr í Moskvu
Bæði þessi skáldverk byggja náið á raunverulegum atburðum og persón-
um sem Gunnar þekkti.
I Kirkjunni á fjallinu fylgir Gunnar nokkrum reglum um meðferð nafna,
bæði manna og staða. Má tala um ákveðið kerfi eða flokka nafnbreytinga
sem hér verða þó ekki rakin.
Einn flokkur nafnsköpunar er á þá lund að persónur í skáldsögunni, sem
mótaðar eru eftir persónum, sem í raunveruleikanum báru biblíunöfn eða
nöfn dýrlinga, hljóta einnig í sögunni biblíu- eða dýrlinganöfn. Dæmi um
þetta er að móðir Gunnars hét Katrín. Móðir Ugga hlýtur nafnið Sesselja.
Eiginkona Gunnars hét fullu nafni Franzisca Antonie Josephine. Kona
Ugga hlýtur nafnið Cæcilie Birgitte Terese.
Annar flokkur er sá — og á það einkum við um aukapersónur skáldsög-
unnar — að raunverulegu nafni fyrirmyndarinnar er haldið óbreyttu. Þetta
á t.a.m. við um vinnukonurnar og systurnar Maríu og Siggu Mens, enska
landkönnuðinn Howell og frú Hansen sem pensjónat rak í Kaupmannahöfn.
Nafnsköpun Gunnars í „Rundt om Kreml“ fylgir þessum reglum.
I nafni Davíðs Stefánssonar fóru saman biblíunafn og nafn dýrlings.
Söguhetja smásögunnar hlýtur nafnið Símon Pétursson og er kölluð Símon
Pétur.
Hitt dæmið um nafnsköpun í sögunni er þó enn skemmtilegra. Otto
Gelsted sagði Gunnari söguna af næturævintýri Davíðs í Moskvu. Nú hét
Otto Gelsted upphaflega Otto Jeppesen en hann tók sér nafnið Gelsted
eftir bústað frænda síns á Fjóni þar sem hann ólst upp.45) Daninn, sem
Símon Pétursson hittir við morgunverðarborðið eftir næturgöltur sitt og er
einn nafngreindur samferðarmanna hans, hlýtur nafnið Jeppesen!
Þessi saga Gunnars hefur birst á prenti þrisvar sinnum. Fyrst kom hún út
á dönsku, eins og áður segir, í smásagnasafninu Verdens Gheder í
Kaupmannahöfn 1931.
Ellefu árum síðar kom hún á íslensku í jólahefti Helgafells 1942 og hét
þar „Hringsól um Kreml“. Var hún myndskreytt af Eggerti M. Laxdal.
Enn liðu svo 21 ár uns hún kom út í þriðja sinn í XXI. bindinu af Ritum
Gunnars hjá Utgáfufélaginu Landnámu í Reykjavík 1963. Þetta bindi
nefndist Lystisemdir veraldar og hafði að geyma tvo einþáttunga og safn
smásagna. Þarna nefndist sagan „Hringinn í kringum Kreml".
Þar sem vitnað verður í þessar útgáfur hér á eftir verða blaðsíðutöl þeirra
greind innan sviga á eftir tilvitnunum.
Líkt og ýmsum öðrum verka sinna breytti Gunnar þessari sögu nokkuð
þegar hann flutti hana yfir á íslensku. Hann þýddi ekki heldur endursamdi.
Enn breytti hann svo sögunni þegar hún var prentuð í annað sinn á
íslensku.
349