Tímarit Máls og menningar - 01.02.1984, Blaðsíða 60

Tímarit Máls og menningar
orðið „modern(e)“ (sbr. módernismi) sé þýtt „stundlegur“, þ. e. a. s. með
orði sem felur í sér merkinguna „skammær".1 Sumir sem aðhylltust skoðun
Sigurðar um samhengið í íslenskum bókmenntum ályktuðu að það væri
óhæft rof á íslenskri kveðskaparhefð að hætta að nota rím og stuðla, og þótti
þá engu skipta að mikið af íslenskum fornkveðskap eru rímleysur.
Sigurður lofaði íslensku bændamenninguna (Skírnir 1919). Hann taldi
bændurna á Islandi hafa varðveitt og ræktað menningararf sögualdar með
þeim árangri að nú væri alþýðumenntun í landinu enn framúrskarandi mikil
og ætti að gegna meginhlutverki í samtímanum. Sigurður benti á að bænda-
menningin náði þroska sínum þrátt fyrir nánast algeran skort á skólum til
sveita.
Og mikill er ábyrgðarhluti þeirra manna, sem vilja rísa gegn forlögunum og
staðháttunum, og koma upp barnaskólum í hverjum hreppi eftir útlendri fyr-
irmynd. (Skírnir 1919, 45)
Ályktun hans er svo að ríkisstjórninni beri að hvetja menn til sjálfs-
menntunar meðal annars með því að setja á stofn ríkisforlag sem gefi út
sígild verk í íslenskri þýðingu í stað þess að sóa fé í skólana.
Hér má einnig nefna grein Sigurðar um Oræfi og Oræfinga (Vaka 1927),
þar sem aðdáun á menningu bænda kemur fram. Sigurður telur að stríð
náttúra héraðsins hafi aukið íbúunum dug og gáfur umfram aðra lands-
menn.
Það er auðvitað í sjálfu sér gott og blessað að fá vald yfir náttúrunni, minnka
áhættuna og stríðið fyrir daglegu brauði. En þó því að eins, að maðurinn vaxi
svo, að hann skapi sér jafnóðum nýja og meiri erfiðleika, auki kröfurnar til
sjálfs sín með vaxandi valdi, setji sér allt af mark við efstu brún, sem hann
eygir. I... I Þar sem lífsbaráttan er nógu hörð og fjölbreytt, hefur hún vit
fyrir fólkinu og forðar því frá þeim tímanlega dauða að verða kjölturakkar
þægindanna. (224—25)
Ragnar E. Kvaran svaraði þessari grein (Iðunn 1928) og spurði sem svo
hvort ekki væri best að eyðileggja brýrnar í landinu ef það hefði svona
mikinn þroska í för með sér fyrir Öræfinga að sundríða ár.
Hugmynd Sigurðar um þroskandi áhrif þess að hafa næga erfiðleika að
takast á við kemur víðar fram, t. d. í grein sem hann skrifaði um rímþrautir
og þulur sem frá fornu fari voru hafðar til afþreyingar og til að skerpa
rninnið („Islenzk yoga“, Iðunn 1925).2
Ein útbreidd skoðun sem Sigurður Nordal átti drjúgan þátt í að móta var
sú að jafnvœgiyrdi að ríkja milli erlendra og innlendra þátta í menningunni.