Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Blaðsíða 52

Tímarit Máls og menningar
Rásarinnar er ekki til kominn vegna innbvggðrar vanhæfni ríkisstofnunar til
að þjóna landslýð. Þvert á móti. Ætla má að almenningsstofnanir sem ekki
eru reknar á viðskiptagrundvelli þjóni best hlutverki sem hefur ekkert með
viðskiptasjónarmið að gera. Nægir að benda á sjúkrasamlagið, Trygginga-
stofnun, skólakerfið, vegamál og heilsugæslu í því sambandi. Það þýðir þó
ekki að allt sé með felldu við stjórn RUV. Þegar Rás 2 var í burðarliðnum
tóku sig til nokkrir ungir og áhugasamir starfsmenn RUV og gerðu upp-
drátt að nýrri rás hjá RUV sem var byggð á ákveðinni grundvallarhugmynd.
Hún var í stuttu máli fólgin í að leita miklu meira til fólksins í dagsins önn, á
heimilum og vinnustöðum — í stað þess að dæla poppinu hvíldarlaust. Eftir
þessu framtaki var ekki leitað né við það stuðst við mótun Rásar 2. Síðar var
sama uppkast notað til að koma Bylgjunni á laggirnar. Þetta óskabarn einka-
framtaksins kom undir á kaffistofu RUV!
Hættan sem steðjar að RUV um þessar mundir birtist í: a) eðli mistakanna
sem gerð voru með Rás 2; b) röngum viðbrögðum sama eðlis við samkeppni
sem nú er komin til; og c) pólitískum ákvörðunum í ríkisstjórn og Alþingi
sem enn munu grafa undan réttu hlutverki stofnunarinnar. I stuttu máli má
orða þetta svo: hættan er sú að Ríkisútvarpið verði gert að ríkisrekinni
stofnun á viðskiptalegum forsendum. Til þess er hún ekki hæf, á ekki að
vera það, og mun, ef sérlega illa tekst til, líða undir lok sem öflugur opinber
miðill, verða eins konar Menningarsjóður á jaðri þjóðmálanna.
I fyrsta lagi má RUV ekki glepjast til þess að keppa við viðskiptamiðlana
á forsendum þeirra. Ríkisútvarpið á hvorki né má vera enn einn keppandinn
í vinsældakapphlaupinu. Með því að skera niður raunvirði afnotagjalda af
köldu miskunnarleysi þröngva stjórnvöld stofnuninni til að keppa um aug-
lýsingatekjur, en sú keppni er í eðli sínu andstæð náttúru hennar. Annar
kostur er að safna skuldum af fullkomnu miskunnarleysi líka, a la Ronald
Reagan eða Þorsteinn Pálsson, hugsanlega ekki síðri. Opinber miðill verður
að bjóða upp á betra efni en aðrir, og til þess er Ríkisútvarpið enn miklu
betur búið en nokkur annar fjölmiðill í landinu. Þetta á við um efni af öllu
tagi. Því er rangt að leggja mat á gæði Rásar 2 út frá hlustendakönnunum —
fjöldi hlustenda eða auglýsinga segir ekkert til um gæði. Þar á milli er í
mesta lagi óbeint samband, og á í raun ekkert að vera þegar tekið er tillit til
einstakra dagskrárliða RUV. Hins vegar er rétt að viðurkenna að nú sem
stendur virðast allir sammála um að Bylgjan flytji betri dagskrá en Rás 2.
Það þarf ekki að koma á óvart. RUV hefur því tækifæri nú til að bæta
dagskrá (á eigin forsendum opinberrar þjónustu), fjölga hlustendum og
auka tekjur sínar.
40