Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Blaðsíða 131

Málsgreinin er byggð upp í kringum
orðaleikinn að standa á sporði, og er
fyndnin sú að drekar hafa sporð. Þessi
orðaleikur er þrítekinn svo ekkert fari
milli mála: jafnvel hinn sljóasti lesandi
veiti honum athygli.
Þetta einkenni á stílnum gerir hann
stundum nokkuð lotulangan og raus-
kenndan — þreytandi. Þrástagast er á
hugdettum og undir hælinn lagt hvort
þær standa undir slíku. Þetta er helsti
galli bókarinnar, lesandanum er ekki
hleypt að með sitt ímyndunarafl, hann
fær ekki að yrkja með, gengið er út frá
honum sem leirskáldi.
Helsti kostur hennar er hins vegar
hugmyndaauðgin — þetta er sem fyrr
segir tilkomumikil sýning á ímyndunar-
afli. Bestur finnst mér Guðbergur þegar
hann togar og teygir alþekkt fyrirbrigði
heimspólitíkur, verðbólguvandræða og
annarra þekkjanlegra hluta úr veruleik-
anum í kringum okkur og leiðir þetta út
í sínar röklegu öfgar. Þegar frásögnin er
olíuborinn spegill.
Gudmundur Andri Thorsson
FROSKMAÐURINN
Froskmaðurinn nefnist saga sem kom út
hjá Forlaginu, 1985. Höfundur hennar
er Hermann Másson, persóna úr sagna-
bálki Guðbergs Bergssonar um fólkið á
Tanga (Það sefur í djúpinu, Hermann og
Dídí, Það rís úr djúpinu). Þetta uppá-
tæki Hermanns kemur ekki beint á
óvart, því persónurnar í sögum Guð-
bergs hafa löngum verið nokkuð sjálf-
stæðar, haft vit á skáldskap og viljað fara
Umsagnir um bœkur
sínu fram í sögunum. Það er meira að
segja ekki fráleitt að persónurnar í
Froskmanninum taki völdin af Her-
manni: aðalpersónurnar, froskmaðurinn
og hafmeyjan, skemmta sér við að hvetja
hitt til að stjórna framvindu sögunnar.
Froskmaðurinn hugsar: „Eg læt hana
ráða hvert stefnir í sögu okkar“, en hún
segir á móti: „Víktu bara sögunni aftur
til þinnar konu“ (75).
Froskmaður og skáld
A bókarkápu kemur fram að Hermann
Másson er fæddur í Sandgerði 1959 og
hefur starfað sem froskmaður. Hann er
sem sagt bæði froskmaður og rithöfund-
ur. Aðalpersóna sögunnar á það sameig-
inlegt með höfundi sínum að vera frosk-
maður, og í honum er líka mikið skáld.
Skáldlegt eðli hans nýtur sín raunar best
þegar hann er að kafa um djúp hafsins
og sennilega er það helsta ástæða þess
hvað köfunin er honum mikilvæg.
„Sundið var áþekkt saknaðarljóði, því
hreyfingar handa og fóta eru þögult
ljóðmál Iíkamans“ (7). Hann starfar sem
bifvélavirki og er ekki froskmaður að
atvinnu heldur „í eðli sínu“ (36). Köfun-
in er köllun hans: „allt sem varðaði
köfun var viðkæmt og heilagt fyrir hon-
um“ (17). Það er bara þegar hann skortir
einlægni og djörfungu sem hann notar
lága taxta Froskmannafélagsins sem af-
sökun. Froskmaðurinn er stöðugt að
brjóta heilann um eðli froskmanna. Þeir
hafa „þörf fyrir einveru og sund þeirra
er í sjálfu sér útrás fyrir einmanaleikann.
Það læknar sársaukann sem er einn rík-
asti þáttur í eðli þeirra" (4). Þeir finna
líka fyrir sjálfseyðingarhvöt og geta
„freistast til að synda eftir tálsýn út í
vota og endalausa hafvíddina. Um leið
eru þeir glataðir“ (10). Froskmanninum
119