Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Blaðsíða 134

Tímarit Máls og menningar
Ungi maðurinn kemur þrisvar sinnum
fyrir. Tvisvar er hann úti á sjó í bátnum
sínum og dregur froskmanninn upp til
sín eftir að froskmaðurinn hefur verið á
sveimi í sjónum sokkinn í hugsanir
sínar. I þriðja sinn hittast þeir í bænum
(sagan gerist í þorpi á Suðurnesjum og
þeir hittast í Reykjavík), ákveða að fara
saman til vændiskonu og finna eina slíka
eftir furðulegum leiðum. Ungi mað-
urinn er andstæða froskmannsins að því
leyti að hann er frjáls og óbundinn, hann
ferðast um á bátnum sínum og kærir sig
ekki um að flækjast í bönd samfélagsins.
Froskmaðurinn spyr hvort hann eigi
unnustu og svar hans er dæmigert fyrir
hann: Við erum ekki trúlofuð. Að þessu
leyti líkist hann hafmeyjunni sem frosk-
maðurinn lýsir svona: „Hún er ástheit
en í henni er enginn pólitískur hiti. Hún
er eina manneskjan á Islandi sem er ekki
annað hvort kanaleppur eða rússadind-
ill. Hún er sjálfstæð og frjáls kona nema
ástfangin af mér“ (70). Ungi maðurinn
og froskmaðurinn hafa mök við sömu
konuna hvor á eftir öðrum. Þeir bera
engar tilfinningar til hennar, en ákveða
að vera „vinir í sama kvenmanninum"
(147). Reynslan verður froskmanninum
mikils virði og augnaráð unga mannsins
er það sem hefur sterkust áhrif á hann.
Eftir þetta fara þeir hvor sína leið.
Froskmanninn grípur undarlegur tóm-
leiki, en um leið opnast augu hans fyrir
fegurð kvöldsins og þá kemur þessi
glæsilega lýsing: „Fjöllin virtust hafa
öslað örlítið út í hafið til að lauga sig
ekki aðeins um ræturnar heldur baða sig
upp um miðjar hlíðar og spegla hnúkana
í haffletinum. Þau blánuðu óvenjumikið
um ennið og skáru sig þannig frá himn-
inum“ (155). Froskmaðurinn horfði út á
hafið, svipaðist um eftir unga manninum
sem hann bjóst þó við að hann sæi aldrei
framar og hugsaði: „Fegurðin er mest
þegar sá er horfinn sem vekur hana“
(155). Og var það ekki ungi maðurinn
sem gerði það?
Hugsanir um dauðann koma oft að
froskmanninum og tengjast hafinu. „I
huga froskmannsins vottaði fyrir sárs-
auka yfir að engin leið væri að hverfa
lifandi til hafsins, hann yrði að deyja ef
hafið ætti að taka alveg við honum“ (3).
Hvað eftir annað er lýst þeim undarlega
söknuði sem froskmaðurinn er haldinn
eftir einhverju sem hann veit ekki hvað
er. I lok sögunnar stendur hann við
höfnina. Þar eru litlir strákar sem segja
að hafmeyjan sé þar niðri í sjónum. Þeg-
ar hann horfir út á hafið finnst honum
allt í einu hann finna eitthvað sem lengi
hafði verið týnt eða hulið. A einu
skipinu átti froskmaðurinn tal við kokk,
sem sagðist líta á dauðann sem lokapróf:
„Lífið hefur gengið upp. Allt nema
eitt. . . Hugarburðurinn". Sögunni lýk-
ur með því að froskmaðurinn steypir sér
í sjóinn og hugsar: „Hér lýkur hugar-
burði mínum! ég er loksins kominn í
höfn“ (158). Endir sögunnar er tví-
ræður, ef ekki margræður, því að lokum
kemur lýsing á ímyndaðri heimkomu
froskmannsins þegar konan spyr: Varð
þá ekki neitt úr neinu?
Hafslódir tungunnar
Um nótt reyndi froskmaðurinn að sjá í
draumi hvort „hann'væri í raun og veru
maður yst sem innst“ (76), lenti þá í
myrku hafi og fann loks skilti með þess-
ari áletrun:
Þið sem syndið hingað, takið eftir
því að flest gerist á tungunni fremur
en í lífinu. Hún er því æðri en lífið,
fjölbreyttari en það, enda í nánari
tengslum við lífið en lífið við sjálft
122