Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Blaðsíða 127

Tímarit Máls og menningar - 01.02.1987, Blaðsíða 127
eina þeirra, Flatey, með Ijóðfórnar- krukkum sínum. Þetta er sýn. Að lesa þessa bók líkist því að standa álengdar og horfa á sýn. I fyrrgreindu Þjóðviljaviðtali eru þessi orð höfð eftir honum. En íslenskir lesendur /.../ vilja fara inn í einhvers konar vimu. Vilja að listin sé einhvers konar vímugjafi. Þörfin fyrir vímuna er ansi mikil, en ég held að höfundar eigi ekki að leiða manninn í vímu. Eg held að höfund- ar eigi fremur að leiða manninn til fundar við sjálfan sig. Ef menn vilja fá vímu geta þeir farið í kirkju, í stjórnmál, eiturlyf, áfengi og annað þvíumlíkt. Það er miklu meiri og hreinni víma en sú sem Iistirnar geta veitt þeim með viti sínu. I bókinni er vímusjúklingnum neitað um skammtinn sinn. Þegar eitthvað skáldlegt er sagt er lágkúran á næsta leiti; hlægilegar uppákomur ganga ein- att of langt og geta snúist ógnandi að lesanda, það er aldrei spilað á tilfinning- ar. Sögumaður og bókmenntafræðingur bókarinnar, Hugborg hugleiðir þetta nokkuð á einum stað: Bil verður að vera milli þess sem segir og hins sem hlustar. Hugarflug- ið vill hafa rúmt um sig. Það vill ekki anda beint framan í aðra. Og líkams- hiti hlustenda má ekki berast til sögumannsins. Hann situr fyrir ofan þá, en ofar honum er sagan. Líkams- hiti annarra slævir ímyndunarafl hans. Hugur sögumannsins verður að vera kaldur. (75) Hér fáum við greinargerð fyrir ýms- um velþekktum einkennum á sögum Guðbergs. Fjarlægð, kulda, ofnæmi fyrir tilfinningum. Hann vill höfða til vitsins, hann vill ekki nálægð sögu- manns og lesenda, þess vegna er rödd Umsagnir um bxkur sögunnar í bókum hans hranaleg og háðsleg og hugmyndafræðin nihilísk. Hann óttast sífellt að einhver fari að verða sammála einhverju sem stendur í bókinni og reynir að snúa sig út úr öllum faðmlögum. Allir fá á baukinn þegar út í pólitík er komið, jafnt gamlir stalínistar sem nýmarxistar sem birtast í sögunni einkum sem einhvers konar frekjur — og ekki síst kapítalisminn sem er eygerður á ferðalagi Hugborgar og þjóðarinnar í leitinni að landinu fagra. Hann skýtur allar skoðanir í kaf, fer með allar kenndir út í slappstikk: „Allt er í eilífum feluleik“ (96). II Leitin að landinu fagra hefst á blaðsíðu 98 í Sögunni af Ara Fróðasyni og Hug- borgu konu hans. Þar liggja þau Hug- borg og Helgi í áfengisvímu útí bílskúr og synir þeirra festa þau upp á fótunum áður en þeir halda í sitt ferðalag. Þeir velta því fyrir sér hvort þeir eigi að skilja eftir þeim til næringar þegar þau vakna tvær pylsur með öllu og skammt af frönskum kartöflum — en hætta við (þessi saga snýst að miklu leyti um át á frönskum kartöflum, en Leitin um rækt- un kartaflna í snjó). Síðan er skilist við þau og haldið í laxveiðtúr með Ara Fróðasyni og eiginkonu Helga, Ingu. Hann endar úti á vegum þar sem Ari sér Rússagrýlu ofsjónum stíga út úr púst- röri næsta bíls á undan og hann fer „í sínu hungri að langa til að leita á hana.“ (137) Þessi grýla kemur mikið við sögu í Leitinni að landinu fagra en við nálg- umst hana úr annarri átt, förum í annað ferðalag til fundar við hana. A meðan Ari Fróðason er að böðlast um þjóðvegi landsins (sagan af þeim ævintýrum er 115
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142

x

Tímarit Máls og menningar

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.