Morgunblaðið - 11.12.2014, Page 74

74 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. DESEMBER 2014
Fyrir Alþingi liggur
frumvarp um frjálsa
sölu áfengis. Það er
mikilvægt að við
stöndum vörð um þá
sterku áfengisstefnu
að takmarka aðgengi,
auglýsingar og byrj-
unaraldur. Daglega
berast okkur nýjar
rannsóknir sem stað-
festa þá heilbrigðisvá sem hlýst af
áfengisneyslu.
Bindindissamtökin IOGT á Ís-
landi beita sér fyrir sterkum for-
vörnum í landinu og halda úti
fræðslu og kynningum ásamt öflugu
félagsstarfi. Í samstarfi við fjölda
frjálsra félagasamtaka og stofnana
hefur okkur tekist að ná til almenn-
ings í gegnum grasrótarstarf sem er
fylgjandi okkar skoðun, að ekki eigi
að auka aðgengi að áfengi. Yfirvöld
hafa kallað eftir aðstoð grasrót-
arinnar til að draga úr heilsutjóni
vegna áfengisneyslu í gegnum tíðina
og þurfa því að sýna ábyrgð með því
að styðja ekki óábyrga löggjöf sem
sannarlega vinnur gegn gildandi for-
varnastefnu. IOGT á Íslandi kallar
eftir því að við látum í okkur heyra
til að alþingismenn styðji ábyrga
forvarnastefnu sem er í gildi og felli
frumvarpið um breytingar á
áfengislögum.
Áfengi er engin
venjuleg neysluvara!
Eftir Aðalstein
Gunnarsson
Aðalsteinn Gunnarsson
» IOGT á Ís-
landi kallar
eftir því að við
látum í okkur
heyra til að al-
þingismenn felli
frumvarpið um
breytingar á
áfengislögum.
Höfundur er framkvæmdastjóri
IOGT á Íslandi.
Menntakerfið er í sí-
felldri þróun þótt mörg-
un finnist það ekki slá
taktinn nægilega fast í
samræmi við þarfir ein-
staklinga, umhverfi og
samfélag. Það hefur
engu að síður mikið
vatn runnið til sjávar
frá því að elstu mennta-
skólar landsins voru í
raun starfsmennta-
stofnanir líkt og dr. Jón
Torfi Jónasson hefur bent á. Í upp-
hafi var menntunin til að undirbúa
starfsmenntun þeirra sem þá var
talin mest þörf fyrir, presta, lækna
og lögfræðinga.
Við stöndum á ákveðnum tíma-
mótum í umræðu og stefnumörkun
menntakerfisins. Ef við nýtum vel
þá deiglu sem nú er í menntamálum,
má binda vonir við að okkur takist
að færa menntun til þess að hún
svari betur kröfum 21. aldar. Nauð-
synlegt er að gaum-
gæfa vel hvernig
menntakerfið getur
skilað hæfu og vel
menntuðu starfsfólki
til fjölbreyttari starfa
en nokkru sinni fyrr.
Ýmislegt hefur verið
dregið fram í um-
ræðunni líkt og í
skýrslu Samtaka at-
vinnulífsins og Við-
skiptaráðs Íslands um
Stærsta efnahags-
málið - sóknarfæri í
menntun eða Hvítbók
ráðherra.
Eðlilega á að skoða allar leiðir við
að nýta tíma og fjármagn betur í
menntakerfinu, gera skil á milli og
innan skólastiga sveigjanlegri og
skoða lestrarkennsluskyldu strax í
leikskóla, svo nokkur dæmi séu
nefnd. Inntak og uppbygging kenn-
aramenntunar er ekki undanskilin
þessari skoðun, sameining skóla-
stofnana eða efling iðn- og starfs-
menntunar. Allt eru þetta bæði
spennandi og nauðsynleg viðfangs-
efni.
Menntakerfið er bæði
formlegt og óformlegt
Menn afla sér menntunar í skólum
en ekki síður utan hins formlega
skólakerfis, m.a. innan fyrirtækja,
en þar á sér stað mikil gerjun og
uppbygging í menntamálum. Sum
fyrirtæki hafi lengi verið með virka
fræðslu- og menntastefnu meðan
önnur eru að hasla sér völl á þessu
sviði með það að markmiði að efla
skipulega þekkingu og færni starfs-
manna. Með réttu hefur verið sagt
að fyrirtækin séu námsstaðir.
Það sem á endanum skiptir máli
er hvað þú kannt en ekki endilega
hvar þú hefur lært það. Í könnun
sem gerð var í Noregi, þegar spurt
var hvar viðkomandi hefði öðlast
sína þekkingu, kom fram að 35%
sögðu skólann hafa skipt sig mestu,
en 41% sagði þekkinguna komna
með þátttöku í atvinnulífinu. Með
þessu er ekki verið að tala skólakerf-
ið niður heldur er einfaldlega varpað
ljósi á mikilvægi þeirrar færni og
þekkingaröflunar sem fer fram inn-
an fyrirtækjanna. Að draga það
fram og viðurkenna í reynd kastar
engri rýrð á menntun sem aflað er í
skólum.
Menntunin sem á sér stað utan
hins formlega kerfis hefur skipt
miklu máli. Frá aldamótum hefur
verið unnið markvisst að því að
byggja upp framhaldsfræðsluna.
Aðilar vinnumarkaðarins í samstarfi
við stjórnvöld, sveitarstjórnir, fram-
haldsskóla og fleiri hafa staðið fyrir
þessari uppbyggingu en Fræðslu-
miðstöð atvinnulífsins og samstarfs-
aðilar hennar um allt land hafa
gegnt hér lykilhlutverki. Viðurkenn-
ing hins formlega kerfis á tilvist hins
óformlega hefur hins vegar verið
gloppótt.
Í heildstæðri úttekt sem Capacent
gerði fyrir menntamálaráðuneytið á
framhaldsfræðslukerfinu og Ríkis-
endurskoðun tekur undir kemur
fram að í meginatriðum hafi mark-
miðum framhaldsfræðslulaganna
verið náð og fjármunir ríkisins til
málaflokksins verið nýttir á skilvirk-
an hátt. Þetta er afar jákvætt og
sýnir að markviss samvinna aðila
vinnumarkaðarins sín á milli sem og
við ýmsa aðra aðila skilar sér í upp-
byggingu innviða samfélagsins. Hitt
er síðan að taka ber föstum tökum
þeim ábendingum sem settar voru
fram í skýrslunni um að kynna fram-
haldsfræðslukerfið betur fyrir ein-
staklingum, fyrirtækjum og stofn-
unum og jarðtengja samband
framhaldsfræðslunnar við hið form-
lega skólakerfi.
Hrista þarf upp í
hugsun og nálgun
Til þess að hrista upp í hugs-
unarhætti og nálgun í mennta-
kerfinu gefast nú ýmis tækifæri,
hvort sem við ræðum vinnu í
tengslum við Hvítbók ráðherra, svo-
nefndan hæfniramma eða eflingu
framhaldsfræðslukerfisins, svo eitt-
hvað sé nefnt.
Fyrir menntakerfið og hags-
munaaðila sem því tengjast er það
ögrun að takast á við þessi verkefni
og vera tilbúin í uppstokkun á hugs-
un og nálgun. Í öllu falli þarf að
tryggja að kerfið sjálft sé ekki
stærsta hindrun þess að ungir sem
aldnir finni sér farveg til að efla sig
og sækja sér menntun við hæfi. Inn-
an sem utan þess stóra mengis sem
við köllum menntakerfi er því ákall
um aukinn sveigjanleika, valfrelsi og
nýja hugsun.
Hin þekkta barnabókarhetja,
Barbapabbi, hafði marga eiginleika
en helstur var sá að geta breytt sér á
marga vegu, hvort sem það var bíll,
brú eða blóm – allt eftir því sem um-
hverfið kallaði eftir og fólkið, sem
hann elskaði, þurfti á að halda.
Þannig þarf menntakerfið okkar
að vera. Það á að geta verið alls kon-
ar fyrir alls konar fólk og alls konar
fyrirtæki. Í samræmi við mismun-
andi þarfir einstaklinganna, atvinnu-
lífs og samfélags verður mennta-
kerfið að vera í stakk búið til að
mæta einstaklingum með mismun-
andi hæfileika þannig að hægt verði
að ýta undir hæfni þeirra, þekkingu
og færni. Þannig aukum við vellíðan
einstaklinga og sjálfstraust þeirra til
að takast á við fjölbreytileg verkefni
samfélagsins hverju sinni.
Menntakerfið og Barbapabbi
Eftir Þorgerði Katr-
ínu Gunnarsdóttur » Barbapabbi gat
breytt sér á marga
vegu, allt eftir því sem
umhverfið og fólkið,
sem hann elskaði, þurfti
á að halda. Þannig þarf
menntakerfið að vera.
Þorgerður Katrín
Gunnarsdóttir
Höfundur er forstöðumaður mennta-
og nýsköpunarsviðs Samtaka at-
vinnulífsins.
20% afsláttur af öllum fatnaði 11-14 des
Opið virka daga 10-18 | laugardag 11-17 | Sunnudag 13-17
Faxafeni 14, 108 Reykjavík | Sími 551 6646 | Laura Ashley á Íslandi
Hæðarstillanlegir
leikskólastólar
Smiðjuvegur 9 • 200 Kópavogur • Sími 535 4300 • Fax 535 4301
Netfang axis@axis.is • Heimasíða www.axis.is
Hönnuður: Sturla Már Jónsson
Húsgagna og innanhúsarkitekt
m
ag
gi
os
ka
rs
.c
om
LAUF
LAUF
Glæsilegur fjölnota
stóll frá AXIS
• 5 fallegir staðlaðir litir af skeljum
• Fjaðrandi bak
• 3 hæðarstillingar
• Hægt að sitja á honum á ýmsa vegu
fjölnota stóllinn - nú líka
hæðarstillanlegur fyrir leikskóla
mbl.is
alltaf - allstaðar