Morgunblaðið - 30.12.2014, Blaðsíða 18

18 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 30. DESEMBER 2014
ÚR BÆJARLÍFINU
Birna Konráðsdóttir
Borgarfirði
Í hugum margra Íslendinga er
nauðsynlegt að jólin séu hvít.
Reikna má með að flestum lands-
mönnum hafi orðið að ósk sinni
þessi jólin, því eins og segir í
kvæðinu: „mjöllin heið og hrein,
hylur laut og stein.“
Ókosturinn við kornin sem
mynda þetta hvíta teppi er að þau
hafa tilhneigingu til að vera með
óeirð, eiga erfitt með að liggja
kyrr, með öllum þeim takmörk-
unum á skyggni sem því fylgir. Til
mótvægis á vogarskálinni eru kost-
irnir að mikið verður bjartara sem
íbúar norðlægra slóða kunna að
meta og jafnframt verður auðveld-
ara að rekja spor en á auðri jörð.
Sumar skepnur merkurinnar njóta
minni hylli en aðrar. Lágfóta hefur
lengi verið ýmsum þyrnir í augum,
ekki síst bændum þar sem hún er
keppinautur þeirra, ekki síst um
fæðið. Mikið hefur verið um ref í
Borgarfirði að undanförnu og hafa
því til sönnunar meðal annars sést
spor í snjónum. Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi orti um samskipti
manns og refs í kvæðinu Fjallaref-
urinn:
-Þungar eru þrautir,
þeirra er í grenjum fæðast.
Refur verið að ræna.
Refur verður að læðast.
Þó er mörgum minni
miskunnsemi gefin, -
en seint mun bóndinn blessa
bölvaðan fjallarefinn.
  
En snjónum fylgir ekki bara
fegurð jólakortamynda. Hér áður
fyrr þegar menn voguðu á útigang,
eins og sagt var, voru hvít jól ekki
endilega ákjósanleg. Það þýddi
meiri heygjafir af forða sem
kannski ekki var mikill. Nú er öld-
in önnur. Þrátt fyrir votviðrasamt
sumar eru bændur í Borgarfirði
þokkalega birgir af heyjum. Hross-
um er nú gefið út en þau ekki látin
sjá sér farborða, norpa við að
krafsa í frosna jörð. Jólatuggan
bíður þeirra sem og annarra
skepna.
  
Síðustu 100 ár hafa verið ár
breytinga. Áar okkar er lifðu í
byrjun 20. aldar upplifðu jól og
jólaundirbúning á annan hátt en
við gerum. Ekki fyrir margt löngu
var veiðibann á rjúpu í gildi. Á
þeim árum grétu margir, það komu
varla jól. Fyrr á tíð grét margur ef
ekkert annað gafst til jóla en rjúpa.
Þær voru fátækrafæða illskást, ef
annað nýmeti var ekki að hafa.
Gamlar hefðir hafa því verið færð-
ar í nýjan búning eða gengið í end-
urnýjun lífdaga. Laufabrauðið og
skatan og rjúpan eru nú partur af
jólahefðum fjölda landsmanna, en
þær byggjast allar á gömlum merg
og voru jafnvel landshlutabundnar.
Fyrir utan laufabrauðið voru rjúp-
an og skatan ekki spari á jólum
fyrr á tíð.
  
Ljósið hefur löngum verið tákn
fyrir jólin. Fyrir tíð rafmagnsins
kepptust konur við að steypa sem
flest kerti fyrir jól og ekkert spar-
að í ljósmetinu er hátíðin sjálf gekk
í garð. Þau eru ófá, skáld fyrri
tíma sem ort hafa um jólaljósið og
hvernig myrkrið vék fyrir ljósinu
er tendrað var á aðfangadag. Nú-
tímamaðurinn viðheldur þessu á
ýmsa lund, m.a. með því að skreyta
híbýli sem með marglitum ljósum
eru kærkomin tilbreyting í skamm-
deginu. Guðmundur Böðvarsson frá
Kirkjubóli, eitt af skáldum Borg-
firðinga, orti svo í kvæðinu Hin
gömlu jól:
Við munum og geymum með
mildum yl
þær myndir, án nokkurs skugga,
af litlum torfbæ með lágreist þil
og ljós í hverjum glugga,
um baðstofu-hlýjunnar blíðuseið,
sem bræddi af rúðunni klakann,
um dýrðlega kvöldið, sem kom
– og leið
um kerti, sem brann on‘í
stjakann.
Aðventan hefur fengið aukið
gildi sem viðburðartími í aðdrag-
anda jóla. Víða er nú boðið upp á
fjölbreytta afþreyingu ef fólk vill
og hefur tíma til að sinna. Tón-
leikar, jólahlaðborð, samvera og
notalegheit lýsa upp þennan myrk-
asta tíma ársins. Einnig eru að-
ventukvöld á dagskrá í flestum
kirkjum. Stafholtskirkja í Borgar-
firði er þar engin undantekning.
Sóknarbörn þyrptust í kirkjuna
sína þriðja sunnudag í aðventu til
að eiga þar samfélag og meira að
segja héldu veðraöflin að sér hönd-
um svo fært var til og frá kirkju og
allir komust heilir heim. Maður er
manns gaman. Tungnamenn og
Borghreppingar mættu til að
syngja saman og hlýða á ræðu-
mann kvöldsins, Ásthildi Sturlu-
dóttur. Hún ræddi m.a. um mæð-
urnar, hvað þær hafa í gengum
aldirnar gert og lagt á sig til að
bærinn yrði hreinn og fágaður fyrir
jólin fyrr og nú og aðbúnaður
fólksins þeirra yrði sem bestur.
Hún brá upp mynd úr ljóði Jóns úr
Vör, Jól:
Stíg ég hreinn upp úr bala
á eldhúsgólfinu,
signdur af þreyttri móður,
færður í nýja skyrtu.
Ásthildur brýndi jafnframt
fyrir fólki að hollt væri að temja
sér hófsemd í gjöfum og gjörðum.
Að gína yfir miklu væri ekki endi-
lega leið til hamingju.
Hófsemd í gjöfum og gjörðum
Guðshúsið Í Stafholtskirkju í Borgarfirði talaði Ásthildur Sturludóttir um
hlutverk mæðra fyrr og nú og hófsemdina sem væri hollt að temja sér.
Vetrarríki Þetta verkfæri gengur
tæpast í endurnýjun lífdaga.
Mennta- og
menningar-
málaráðherra
hefur skipað
Ágústu Elínu
Ingþórsdóttur í
embætti skóla-
meistara Fjöl-
brautaskóla
Vesturlands.
Fram kemur í
fréttatilkynningu
ráðuneytisins að sex umsóknir hafi
borist um embætti skólameistara.
„Mennta- og menningarmálaráð-
herra hefur að fenginni umsögn
skólanefndar skipað Ágústu Elínu
Ingþórsdóttur í embætti skóla-
meistara skólans til fimm ára frá 1.
janúar 2015,“ segir í frétt ráðuneyt-
isins.
Ágústa Elín skipuð
skólameistari FV
Ágústa Elín
Ingþórsdóttir
Erum byrjaðir að afhenda
2015 árgerðina!
Við sérpöntumallar gerðirbíla frá USA
og Evrópu
Þverholt 6 - 270 Mosfellsbæ - Sími 534 4433 - Fax 534 4430
isband@isband.is - www.isband.is
• Nýr og enn öflugri
en áður
• Dísel 440hö
• Öflugur pallbíll
Nýr Ford F350
Verð frá kr. 8.650.000
Gleðileg jól og farsælt komandi ár
Verð frá kr. 9.350.000
Nýr Dodge
Ram 3500
• Nýtt útlit og flottari
innrétting
• Dísel 390 hö
• Öflugur pallbíll
Opið alla virka daga frá kl. 10-18, laugardaga frá kl. 11-15
• Nýtt útlit að utan
sem innan
• Stórglæsilegur pallbíll
Verð frá kr. 9.350.000
Nýr GMC 3500
mbl.is
alltaf - allstaðar