Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Side 21

Og þegar hann svaraði aungu, endurtók
hún enn óttaslegnari en fyr:
Hvað verður um mig ef þú skyldir fara
frá mér?
Og þegar hann svaraði enn ekki, kastaði
hún sér yfir hann í örvflnan og grúfði and-
litið leingi uppvið brjóst hans þar sem
breytíng lífsins gerðist í háttbundnum slög-
um. (429)
Áður en þú komst Amaldur, þá svaf ég
einsog reyndar alt í þessu plássi. Svo komst
þú og vaktir mig. En síðan ég vaknaði til
þín, þá er ég bara partur af þér og ekkert
sjálf. Þú ert lífíð mitt. (432)
Þótt skilja megi þessi orð sem fagra ástar-
játningu, býr einnig í þeim óttinn um að
hafa tapað sjálfum sér. Salka veit hverjar
afleiðingar það getur haft að vera bara til
fyrir aðra og vera ekkert sjálfur. Það er
lærdómurinn sem hún hefur dregið af lífi
móður sinnar. í þeirri ákvörðun Sölku að
senda Amald burtu felst því sjálfstæðissyf-
irlýsing.
En þó að Salka hafi lýst yfir eigin sjálf-
stæði með því að senda Amald burtu, má
auðveldlega sjá í þessum sögulokum
ákveðinn ósigur Sölku. Því verður ekki
neitað að hún missir þann sem hún elskar
og stendur enn einu sinni ein.
Að lokum: Hvaða möguleika á ástarsam-
band Sölku og Arnalds? Þótt Sölku tækist
að yfirvinna hræðslu sína við örlög móður-
innar og tækist að kljúfa ástina frá dauðan-
um, má spyrja hvort hún eigi einnig
möguleika á að yfirvinna skaðann sem
Steinþór hefur unnið. Getur hún lært að líta
á karlmenn sem jafningja í stað þess að líta
á hvem þeirra sem samsetning af óvita og
leiðtoga? Er ekki Amaldur, í huga Sölku, of
líkur Steinþóri þegar öllu er á botninn
hvolft?
A ftanmálsgreinar
1. Allar tilvísanir í Sölku Völku eiga við 3. útgáfu,
Reykjavík: Helgafell, 1959.
2. Greinin er að mestu leyti unnin upp úr kafla í
kandídatsritgerð minni, „Móðurmynd íslenskra
bókmennta", Reykjavík 1989 (eintak á Háskóla-
bókasafni). Greinarheitið er fengið út Sölku
Völku (bls. 285).
3. Árni Sigurjónsson: „Hugmyndafræði Alþýðu-
bókarinnar". Tímarit Máls og menningar.
1/1982, bls. 59.
4. Hér gefst ekki rúm til að fjalla um mismunandi
viðhorf hvað þetta varðar en ég vísa til Tímarits
Máls og menningar 1982 (1„ 2. og 3. heíti),
greina Áma Siguijónssonar og Silju Aðalsteins-
dóttur.
5. Sjá til að mynda Peter Hallberg: Hús skáldsins.
Um skáldverk Halldórs Laxness frá Sölku Völku
til Gerplu. Reykjavík: Mál og menning, 1970.
Bls. 159—168, og Árna Sigurjónsson: Laxness
og þjóðlífið. II. Frá Ylfíngabúð til Urðarsels.
Reykjavík: Vaka-Helgafell, 1987, bls. 42—47.
6. Ámi Siguijónsson: Laxness og þjóðlífið II, bls.
47.
7. Dagný Kristjánsdóttir: „Myndir“. Tímarit Máls
og menningar 2/1986, bls. 168—182.
8. Sama stað, bls. 177.
9. Peter Hallberg: Hús skáldsins /, 1970, bls. 155—
156.
10. Ég bendi t.d. á Ólaf Kárason og Þormóð Kolbrún-
arskáld, en um móðurleit hins síðamefnda hefúr
Dagný Kristjánsdóttir skrifað ágæta grein,
„Aldrei gerði Kristur sálu Þórelfi, vorri móður
...“. Tímarit Máls og menningar 3/1988.
TMM 1992:3
19