Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Blaðsíða 42

B. Önnur rit:
Ámi Siguijónsson, 1984. Den politiske Laxness. Den
ideologiska och estetiska bakgrunden till Salka
Valka och Fria man. Stockh.
Ámi Sigurjónsson, 1986: Laxness og þjóðlífið. Bók-
menntir og bókmenntakenningar á árunum milli
stríða. Rv.
Ámi Siguijónsson, 1987: Laxness og þjóðlífið. Frá
Ylfíngabúð til Urðarsels. Rv.
Ástráður Eysteinsson, 1990. „Er Halldór Laxness
höfundur Fóstbræðra sögu? Um höfundargildi,
textatengsl og þýðingu í sambandi Laxness við
fornsögumar," Skáldskaparmál I.
Vilhelm Grönbech, 1909-1912. Vár folkeœt /
Oldtiden, I-IV. Kbh.
Peter Hallberg, 1954. Den store vavaren. En studie i
Laxness’ ungdomsdiktning, Stockh. (ísl. þýð.:
Vefarinn mikli. Um œskuskáldskap Halldórs Kilj-
ans Laxness, I—II, 1957-1960. Rv.)
Peter Hallberg, 1956. Skaldens hus. Laxness’diktn-
ing frán Salka Valka till Gerpla. Stockh. (ísl.
þýð.: Hús skáldsins. Um skáldverk Halldórs Lax-
ness frá Sölku Völku til Gerplu, I—II, 1970-71.
Rv.)
Peter Hallberg, 1975. Halldór Laxness. Rv.
Peter Hallberg, 1982. „Halldór Laxness and the
Icelandic Sagas,“ Leeds Studies in English. New
Series. XIII, 1982.
Halldór Guðmundsson, 1987. „Loksins, loksins”.
Vefarinn mikli og upphaf íslenskra
nútímabókmennta. Rv.
Halldór Guðmundsson, 1990: „Skáldsöguvitund í
íslendingasögum,“ Skáldskaparmál I.
Helga Kress, 1987. „Bróklindi Falgeirs", Skímir,
haust.
Erik Sonderholm, 1981. Halldór Laxness. En
monografi. Kbh.
Vésteinn Ólason, 1977. ?vAð éta óvin sinn — Marx-
isminn og Sjálfstætt fólk.“ Sjötíu ritgerðir helg-
aðar Jakobi Benediktssyni 20.júlí 1977. Rv.
Viðar Hreinsson, 1990 a. „Göngu-Hrólfur á galeið-
unni,“ Skáldskaparmál I.
Viðar Hreinsson, 1990 b. „Hetjur og fífl úr Hrafn-
istu,“ Tímarit MM 1990:2.
Athugasemdir
1. Sjá einkum Peter Hallberg 1954, 1956, 1975;
Halldór Guðmundsson 1987, Árni Siguijónsson
1984, 1986, 1987; Erik Sönderholm 1981.
2. í samtali sem ég átti við Halldór Laxness um
Gerplu árið 1982 fýrir íslenska sjónvarpið lét
hann þessi orð falla, skv. vélriti sem gert var fyrir
mig en er dálítið ónákvæmt: „Höfundur Fóst-
bræðrasögu . . . er kersknisfullur og ákaflega
harður í sínum dómum um hetjumar, og gerir þess
konar stólpagrín að þessum miklu hetjum, sem
hljóta að hafa verið hugsjón þess tíma sem þær
em skrifaðar á, að ég treysti mér ekki til að fylgja
honum eftir nenta skamma stund.“ Helga Kress
(1987) hefur haldið því fram að Fóstbræðra saga
sé gagnsýrð íroníu gagnvart hetjum og hetjuskap.
Ástráður Eysteinsson (1990) hefur vakið athygli
á því að sá sem hefur lesið Gerplu er óhjákvæmi-
lega undir áhrifum frá túlkun Halldórs á þeim
fóstbræðmm við lestur Fóstbræðra sögu og gerir
í leiðinni ýmsar athyglisverðar athugasemdir um
samband hans við fomsögumar. Halldór Guð-
mundsson (1990) og Viðar Hreinsson (1990 a og
b) hafa einnig dregið fram tvísæja afstöðu til hetja
og hetjudýrkunar í fslendingasögum og fomald-
arsögum frá 14. öld.
3. „Locus classicus" um þetta efni er úr bréfi til
Einars Ól. Sveinssonar 17. apríl 1923 frá S.
Maurice de Clervaux, en sama viðhorf kemur
ffarn í Heiman egfór, sbr. Hallberg 1954,204, og
1957-60, II, 46-47.
4. Eitt af mörgum dæmum er Ræða um Snorra sem
Halldór flutti í Háskóla íslands 1979 f tilefni þess
að átta aldir vom liðnar frá fæðingu Snorra
Sturlusonar og prentuð er m.a. í Við heygarðs-
hornið, 1981. Niðurlagið er á þessa leið:
Til er á erlendu máli orð sem heitir souverain,
súveren — franskt upphaflega. Þetta orð er
haft um keisara og páfa, en ekki vanalega
konunga. Maður sem lýst er með þessu orði
hefúr vald til að segja hveijum sem er fyrir
verkum, einnig konúngum; en tekur ekki við
skipunum frá neinum. Einginn nema maður
af þessari gráðu skrifar bók einsog Ólafs
sögu ens helga (19-20).
Um höfund Njáls sögu segir Halldór í ,Minnis-
greinum um fomsögur":
Fá íslensk skáld vom gjöfulli en sá maður.
Hann hefur blásið í yrkisefni sín þeim
40
TMM 1992:3