Tímarit Máls og menningar - 01.09.1992, Síða 94

Hann þekkti króka og kima opinberra leiða, náttúru allrar þessarar
myndunar, það sem ungir og orkumiklir starfsfélagar hans orðuðu á þá
lund að skrifstofa væri ekkert, aðeins þeir væru allt, þeir eru hér og nú,
þeir eru frelsið, rýmið, tækifærið, allt þeim einum háð, undir góðsemi
þeirra komið, og þeir væru sannarlega góðsamir — með einni-tveim
undantekningum, fremur kátlegum en raunverulega sorglegum. ***
sýndi því ekki áhuga, hálfvegis á kafi í súpunni glotti hann að því.
Okkur skjöplaðist hinsvegar ef við teldum *** ófullnægðan von-
brigðamann sem aðeins horfir á neikvæðu hliðamar; hann var að vísu
ekki ánægður með skrifstofuna, hún gæti verið verri, sagði hann oft, en
hann var það greindur að telja það ekki huggun; hann þótti talsvert
menntaður, hafði gaman að frönskum og rússneskum sagnaskáldskap,
Flaubert og Túrgenjev, hann hafði einnig heyrt um Joyce, fannst /
Dyflinni hæfileikaríkt verk; viðurkennum það að smekkur hans var
nokkuð íhaldssamur, en drottinn minn, hver er það ekki svosem?! Hann
hafði yndi af sönglögum og hnyttnum sögum, hlustaði á Buxtehude, og
í þröngum hring játaði hann að hann næði ekki upp í Bartók. Hann
viðurkenndi snillinginn Bartók en: háfleygur. Því fremur dró hann í efa
— dálítið til að sætta sjálfan sig — hæfileika samtímatónskálda. Jáþeirl,
sagði hann með vægri fyrirlitningu einsog hann væri að tala um knatt-
spyrnumenn. — Þó að hann gæfi sig stundum — að vísu treglega — á
vald þessu hvað-það-nú-heitir ungu tónhöfundanna, einsog hjarta hans
hefði tekið kipp, einsog hann heyrði rödd sem ekki væri endilega hans
sjálfs, en virtist þrengja sér inn og fara gegnum hann, væri að minnsta
kosti nálæg, honum fannst þetta dálítið ósæmilegt og ekki í stfl, sem við
getum þó réttilega ætlast til af listinni — en staðreynd var að við aðra
höfunda urðu ekki til svona einkennileg tengsl. Að lokum skýrði hann
þetta þannig, að einungis væri um það að ræða að höfundar samtímaverka
lifðu, einmitt nú drægju þeir andann, borðuðu, grétu, lifðu ástalífi, og
þetta orkar á okkur, deyfir okkur og gerir okkur undanlátssöm, því að við
teljum okkur trú um að ástvinir okkar séu þannig gerðir.
*** var ekki beint huglaus, síður en svo fullkomlega á valdi óttans,
því að þá hefði hann ekki vogað sér í smá einkauppfærslum að draga dár
að húsbónda þeirra, „einkar vissulega yðar ágæti,“ hvíslaði hann og
hneigði sig lítillega, en allir engdust af hlátri, „miki asskoti hvað þér
voruð fljótur til, kæri vin,“ þá klöppuðu félagarnir honum á herðamar,
en til alls þessa þarf dálítið hugrekki; *** vissi að vélritunarstúlkan var
92
TMM 1992:3