Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.12.2014, Blaðsíða 8

8 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.12. 2014
Tungumál er ekki bara tæki til sam-skipta. Tungumál getur líka haft tákn-ræna þýðingu. Útlendingur sem lærir
íslensku segir eitthvað þar með um sjálfan
sig. Hann hafi áhuga á Íslandi og menningu
okkar. Hið sama á að sjálfsögðu við þegar
við sækjum aðrar þjóðir heim og leggjum
okkur eftir því að komast eins nærri menn-
ingu þeirra og kostur er, lærum tungumálið,
kynnum okkur siði og háttu, bókmenntir og
listir og arfleifð alla og leggjum okkur eftir
því að gera það á forsendum heimamanna.
Í tvö ár var ég fréttaritari Ríkisútvarpsins
á Norðurlöndum með aðsetur í Kaupmanna-
höfn. Dönsku hafði ég lært í skóla og reynd-
ar einnig dvalið um nokkurra mánaða skeið í
Danmörku á unglingsárum þannig að ég var
sæmilega búinn undir að starfa á norrænum
vettvangi. Þó lét mér betur að tala ensku.
Þar hafði ég stundað nám og þar smíðaði ég
grunninn að pólitískri hugsun minni enda ár-
in um og upp úr tvítugu mikilvægasta mót-
unarskeiðið hvað lífsfílósófíuna áhrærir.
Tungumálið sem talað er í slíkri mótunar-
vinnu verður manni tamara en önnur.
Þess vegna kostaði það átak við komuna
til Danmerkur haustið 1986 að heita því að
mæla aldrei á enska tungu á þessum nýja
norræna starfsvettvangi mínum, regla sem
ég áður hafði tekið upp þá sjaldan ég kom
að norrænum samstarfsvettvangi á þessum
árum. Slíkt samstarf átti eftir að aukast
hvað mig snertir og hef ég setið mikinn
fjölda samstarfsfunda á Norðurlöndunum, í
verkalýðsmálum og stjórnmálum. Þar talar
hver sitt mál og við Íslendingar einhvers
konar blöndu. Finnarnir eru margir sér á
báti og hafa iðulega með sér túlk. Það er
góð lausn. Miklu betri en að allir tali ensku.
Þá hættir fundurinn að vera norrænn fundur
og verður bara fundur. Þar með glatast eitt-
hvað.
Mér finnst líka eitthvað glatast þegar
Sjónvarpið gerir út menn til þáttagerðar um
Færeyjar og Færeyinga og lætur allt fara
fram á ensku. Ef íslenskur þáttastjórnandi
og færeyskur viðmælandi geta ekki talað
tungumál hvor annars má mætast á miðri
leið með blöndu af íslensku, færeysku og
dönsku. Það er kokteill sem löngum hefur
reynst vel í samskiptum Íslendinga og Fær-
eyinga.
Alla vega finnst mér Ríkisútvarpið geta
gert betur en að láta Færeyinga skýra fyrir
okkur færeyska dansa, matargerðarlist og
annað um daglegt líf í Færeyjum á ensku.
Best væri að bjóða Færeyingum upp á að
tala sitt eigið tungumál. Þegar allt kemur til
alls er það ekki langt frá okkar. Síðan má
notast við texta ef ekki skilst. Þegar enskan
er töluð er jafnframt textað.
Mörgum finnist það eflaust vera ófínt að
halda sjónarmiðum af þessu tagi á loft – sé
merki um skort á heimsborgarabrag. Ég er
á öndverðum meiði. Raunverulegur heims-
borgari í mínum huga er sá sem ræktar sinn
eigin garð og gengur af virðingu um garð
annarra.
Hin ósögðu skilaboð
ÚR ÓLÍKUM ÁTTUM
Ögmundur Jónasson
ogmundur@althingi.is
* Raunverulegur heims-borgari í mínum hugaer sá sem ræktar sinn eigin
garð og gengur af virðingu
um garð annarra.
Vettvangur
Þótt það sé klisja þá eru áramótin auðvit-að tilefni til þess að líta um öxl og rifjaupp helstu atburði ársins sem er að líða.
Af því má hafa gagn og mögulega eitthvert
gaman. Árin eru auðvitað misviðburðarík og
sum árin einkennast af einhvers konar déja vu,
atburðum sem í minningunni höfðu þegar átt
sér stað á öðru ári eða virðast einhvern veginn
endurtekning á eldri viðburði. Dæmi af þess-
um toga er Icesave.
Nánast linnulaus umræða var um Icesave
allt frá því í desember 2008 og fram til apríl
2011 er þjóðin felldi í annað sinn lagafrumvarp
um ríkisábyrgð vegna Icesave-samninganna,
sem var þriðja tilraun stjórnvalda til þess að
takast á hendur skuldbindingar sem þau gætu
aldrei staðið við. Svo fór málið fyrir EFTA-
dómstólinn sem tók sömu afstöðu til málsins
og meirihluti þjóðarinn og sagði enga ríkis-
ábyrgð á þessu ævintýri Landsbankans. Þetta
var árið 2012. Umfjöllun helstu álitsgjafa þjóð-
arinnar um Icesave tók þó lítt mið af þessum
endurtekningum og faglegri umfjöllun um
málið. Margt hefði mátt bæta í umræðunni
hefðu um áramót litið um öxl og rifjað upp
helstu staðreyndir. Þeir sem vildu fella lög um
ríkisábyrgð á Icesave skuldum Landsbankans
vildu það einmitt þess vegna. Þeir voru ein-
faldlega andvígir því að íslenskir skattgreið-
endur væru gerðir ábyrgir fyrir skuldum
einkafyrirtækis.
Stefán Ólafsson, prófessor í félagsfræði, var
einn þeirra sem hvöttu Íslendinga ítrekað til
að undirgangast ábyrgðina á skuldum Lands-
bankans. Stefán skrifaði í Fréttablaðið 17.
ágúst 2009 að það væri fráleitt að fara með
málið fyrir dóm til að útkljá ábyrgðina. „Halda
menn að nokkur dómstóll hefði dæmt Íslandi í
vil í slíku máli? Varla. Líklegra er að slík fram-
ganga hefði opinberað okkur sem ræningja-
þjóð,“ sagði prófessorinn. Fleiri töluðu á þess-
um nótum.
Nú hafa þessir úrtölumenn haft tvenn ára-
mót til þess að líta yfir farinn veg, gera upp
málin og jafnvel læra nokkuð af reynslunni.
Því er þó ekki að heilsa. Nú, þegar stefndi í
fyrstu jólahátíðina í mörg ár án Icesave, ríður
prófessorinn fram á ritvöllinn og gerir lítið úr
fyrrnefndri andstöðu þjóðarinnar við ríkis-
ábyrgðina. Komið hefur nefnilega í ljós að Ice-
save-kröfuhafarnir hafa endurheimt um 85%
af Icesave-kröfunni. Þetta telur háskólapró-
fessorinn til marks um að þjóðar-
atkvæðagreiðslurnar og sigurinn í dómsmál-
inu hafi skipt frekar litlu máli! Prófessorinn
viðurkennir þó að þjóðin sleppi „að vísu“ við
vaxtagreiðslurnar sem lagafrumvörpin gerðu
ráð fyrir.
Stefán og meðreiðarsveina hans hvet ég til
að nýta þessi áramót til að líta um öxl og gera
þetta blessaða Icesave upp gagnvart sjálfum
sér í eitt skipti fyrir öll.
Nú er gott að líta um öxl
ÚR ÓLÍKUM ÁTTUM
Sigríður Andersen
sigga@sigridurandersen.is
* Menn áttu aldrei voná öðru en að Icesave-kröfuhafar fengju end-
urheimt hluta krafna sinna
úr þrotabúi Landsbankans.
Það breytir því ekki að
andstaða við ríkisábyrgð-
ina var bæði réttmæt og
nauðsynleg.