Fréttablaðið - 15.08.2015, Side 18

15. ágúst 2015 LAUGARDAGURSKOÐUN GUNNAR
FRÉTTABLAÐIÐ Skaftahlíð 24, 105 Reykjavík Sími: 512 5000, ritstjorn@frettabladid.is ÞRÓUNARSTJÓRI: Tinni Sveinsson tinni@365.is HELGARBLAÐ: Erla Björg Gunnarsdóttir erla@frettabladid.is MENNING: Magnús Guðmundsson magnus@frettabladid.is
LJÓSMYNDIR: Pjetur Sigurðsson pjetur@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is ÚTLITSHÖNNUN: Silja Ástþórsdóttir siljaa@frettabladid.is
ÚTGÁFUFÉLAG: 365 miðlar ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir FORSTJÓRI: Sævar Freyr
Þráinsson ÚTGEFANDI OG AÐALRITSTJÓRI: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is AÐSTOÐARRITSTJÓRAR:
Andri Ólafsson andri@365.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is.
Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871
MÍN SKOÐUN: JÓN GNARR
Náttúruvísindasöfn eru með skemmtilegri söfn-um að heimsækja. Vegleg og stór söfn eru í flestum
höfuðborgum. Margir Íslendingar
kannast við American Museum of
Natural History í New York og hið
fræga British Museum í London.
Það er náttúruvísindasafn í Ósló,
Kaupmannahöfn. Náttúruvísinda-
safnið í Stokkhólmi var stofnað 1819
og fagnar því brátt tvö hundruð ára
afmæli. Ég hef komið í þessi söfn.
Þegar ég ferðast til erlendra borga
og hef tíma aflögu reyni ég yfir-
leitt að heimsækja náttúruvísinda-
söfn. Mér finnst
það ei nhver
skemmtilegustu
söfnin að koma
á. Það er þægi-
legt þegar maður
er að ferðast með
öðrum og sér-
staklega börn-
um, því þar geta
allir fundið eitthvað við sitt hæfi.
Náttúruvísindasöfn eru sérstak-
lega dýrmæt fyrir börn því þar fá
þau uppfræðslu í undrum náttúr-
unnar með beinum hætti. Eftir að
hafa vafrað um sýningarsali er svo
gjarnan farið í safnbúðina þar sem
ýmislegt athyglisvert fæst keypt.
Á náttúruvísindasöfnum koma
allir saman og þar er fræðslu og
afþreyingu blandað saman. Þang-
að koma ferðamenn, skólabörn og
fræðimenn. En líka listamenn. Fá
söfn eru jafn tilvalinn og vinsæll
áfangastaður fyrir fjölskyldur
og náttúruvísindasöfn. Eitt besta
svona safn sem ég hef heimsótt
er Houston museum of natural
science. Ég fór þangað mörgum
sinnum á meðan ég bjó þar. Og í
hvert einasta skipti uppgötvaði ég
eitthvað nýtt.
Náttúrulega
Það er ekkert veglegt náttúru-vísindasafn á Íslandi. Það er sérkennileg staða í landi sem
er heimsfrægt fyrir náttúru sína.
Það er svona svipað og ef í Dan-
mörku væri ekkert Legoland. Fyrir
nokkrum árum heimsótti ég safn-
ið í París. Það sem vakti athygli
mína var að flestir gestir voru í
þeim hluta safnsins sem sneri að
Norðurslóðum. Þar er uppstoppað-
ur geirfugl og fyrir framan hann
var löng biðröð. Fólk tók myndir af
sér með líkani af náhval á meðan
dýrin í Afríku fengu litla sem enga
athygli.
Náttúruminjasafn Íslands er eitt
þriggja höfuðsafna Íslands. Hlut-
verk þess er að „varpa ljósi á nátt-
úru Íslands, náttúrusögu lands-
ins, nýtingu náttúruauðlinda og
náttúruvernd, auk þess að varpa
ljósi á samspil manns og náttúru
og á náttúru landsins í alþjóðlegu
samhengi“. Safnið hefur verið í
óásættan legu húsnæði og hús-
næðis hraki alla tíð. Safngripir
hafa lent í höndum stjórnmála-
manna sem hafa notað þá til að
afla sér fylgis í kjördæmum sínum.
Stutt er síðan forsætisráðherra til-
kynnti flokksfélögum sínum að
hann hygðist afhenda Hvalasafni
Húsavíkur beinagrindina af steypi-
reyðinni, sem er þjóðargersemi á
heimsmælikvarða. Hann gerði
þetta auðvitað án nokkurs samráðs
við Náttúrufræðistofnun eða Nátt-
úrugripasafn Íslands. Það hefur
líka oft verið rætt í fullri alvöru að
flytja safnið í heild sinni norður í
Skagafjörð. Það er hluti af þeirri
íslensku hallærispólitík sem öllu
kollríður. Margir stjórnmálamenn
berjast gegn því að safnið rísi í
Reykjavík. Þeir vilja frekar reisa
það einhvers staðar úti á landi eða
útdeila mununum tvist og bast til
einkaaðila sem tengdir eru ferða-
þjónustu á landsbyggðinni. Þetta
er pólitískt mál eins og svo margt
annað. En á meðan fólk þrætir um
þetta liggur safnið undir skemmd-
um og þegar hafa yfir 2.000 safn-
gripir eyðilagst enda flest geymt í
pappakössum í kjöllurum hingað og
þangað um bæinn. Það væri vissu-
lega skárra að hafa það í einu lagi
í Skagafirði. En gallinn við það er
að flestir Íslendingar búa á höfuð-
borgarsvæðinu og þar eru flestar
menntastofnanir landsins. Safn úti
á landi mundi því aðallega þjóna
ferðamönnum en íslensk skóla-
börn fara á mis við það og halda
áfram að vita minna og minna um
náttúru landsins síns. Mér finnst
því augljóst að Náttúruminjasafn
Íslands eigi að vera í Reykjavík.
Það er langhagkvæmast að flestu
leyti. Ég held að það mætti jafn-
vel reka safnið með hagnaði. Mér
finnst það ekki óraunhæft miðað
við vaxandi fjölda ferðamanna til
landsins. Náttúra Íslands er ein-
stök. Það er ekkert Ísland í Amer-
íku. Það er ekkert Ísland í Evrópu.
Og ég held að það sé ekkert Ísland
í Asíu. Flest sem er sjaldgæft og
einstakt og öðruvísi en allt annað
er verðmætt.
Hallærispólitík sem öllu kollríður
Náttúruminjasafnið okkar situr fast í hlekkjum hugarfars. Það virðist almennt áhugaleysi
um gildi og mikilvægi safnsins og
fréttir af því fá ekki mörg læk á feis-
búkk. Allir virðast búnir að gleyma
þjóðarsöfnuninni 1970, þegar jafn-
vel börn tæmdu sparibaukana sína
svo íslenska þjóðin gæti keypt upp-
stoppaðan geirfugl. Erum við virki-
lega orðin svo miklir plebbar að við
séum hætt að vilja reyna að skilja
okkur sjálf? Við Íslendingar virð-
umst hafa meiri áhuga og skoðanir á
því hvar höfuðstöðvar Landsbankans
eigi að vera heldur en hvort og hvar
Náttúruminjasafn sé. Flestum virð-
ist slétt sama. Það er ekki eðlilegt
og ekki góð þróun. Hvað þarf mikið
af verðmætum munum að týnast og
skemmast áður en við rönkum við
okkur? Mér finnst þetta mál vera
okkur til skammar. Mér finnst þetta
þjóðarskömm.
Þjóðarskömm
N
auðugir viljugir hlýða framhaldsskólar landsins
fyrirmælum Illuga Gunnarssonar menntamálaráð-
herra um að nám til stúdentsprófs skuli vera þrjú
ár í öllum skólum. Þar með dregur úr fjölbreytni
í skólakerfinu. Breytingin er engin fyrir einbeitta
nemandann sem fer beinu brautina hratt og örugglega. Þriggja
ára skóli hefur lengi staðið honum til boða. Hann getur farið enn
hraðar ef því er að skipta.
Aðrir nemendur, þeir sem ekki eru vissir um hvað þeir vilja,
stunda félagslíf af kappi, fá útrás fyrir sköpunarþrá í tóm-
stundum, þurfa að vinna með námi, eða einfaldlega hentar betur
að fara sér hægt af einhverri ástæðu, eru nú neyddir til að fara
hraðbrautina einu.
Fyrirmælin beina skólanum
öfuga leið. Til að mæta þörfum
sem flestra á skólinn að vera
fjölbreyttur og sveigjanlegur.
Hann á að hvetja krakka til að
spila í hljómsveit, syngja í kór,
stunda íþróttir, leiklist eða raða
í hillur stórmarkaða á álags-
tímum. Ungt fólk hefur gott af að kynnast skapandi umhverfi og
almennum vinnustöðum.
Tónlistarlífið er vitnisburður um, að margir krakkar nýta
frítíma sinn vel. Vaxtarbroddur tónlistarinnar er í framhalds-
skólunum. Leiklistarlíf skólanna er með miklum blóma og sama á
við um íþróttir. Árangur okkar í handbolta og fótbolta er lyginni
líkastur. Við höfum greinilega rambað á að gera eitthvað rétt.
Hluti skýringarinnar hlýtur að vera að á mótunarárunum fái
ungt fólk tækifæri til að rækta hæfileika sína utan skólatíma. Nú
eru kostirnir þrengdir og kröftug ungmenni neydd til að velja á
milli skóla og krefjandi áhugamála.
Fyrirmæli ráðherrans fela líka í sér, að nemendum sem missa
af lestinni er gert erfiðara að taka upp þráðinn á ný með hindr-
unum fyrir 25 ára og eldri. Það er skammsýni. Flest þekkjum við
fólk á öllum aldri sem blessunarlega hefur fundið fjölina sína á
skólabekk.
Ráðherrann notar hagkvæmnisrök. Þrjú ár í skóla kosta minna
en fjögur ár og viðbótarár á vinnumarkaði skilar verðmætum,
segir hann. Útreikningurinn stenst ábyggilega. En varla er hægt
að setja verðmiða á skólagöngu án þess að greina innihaldið.
Skólinn er fjárfesting en ekki eyðsla. Hann er bara einn þáttur í
lífi ungs fólks á viðkvæmu skeiði. Taka þarf tillit til allra hinna
þáttanna í flóknu dæmi.
Í vor verðlagði einhver reiknimeistarinn hálendið á 80
milljarða. Hann margfaldaði markaðsverð landsins sem fórnað
var fyrir Kárahnúkavirkjun með tuttugu. Landið sem er á
áhrifasvæði virkjunarinnar er víst fimm prósent af hálendinu
öllu. Margföldunin er rétt en útkoman hjákátleg, alveg eins og í
skóladæminu. Andri Snær Magnason rithöfundur spurði reikni-
meistarann: Hvað kostar kílóið af ömmu þinni? Spurningin er í
ágætu samræmi við tilefnið.
Margir kennarar og skólameistarar hafa kurteislega bent ráð-
herranum á, að ekki sé allt sem sýnist. Styttingin fer fram í and-
stöðu flestra sem eiga að koma henni í kring. Það boðar ekki gott.
Rýrari fram-
haldsskólar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Ilmkerti 2.653 kr. 3.790 kr.
Ilmstrá 2.793 kr. 3.990 kr.
COPENHAGEN
Candle Company
ilmvörur í miklu úrvali
1
4
-0
8
-2
0
1
5

2
1
:3
3
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
3
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
5
C
8
-4
E
F
0
1
5
C
8
-4
D
B
4
1
5
C
8
-4
C
7
8
1
5
C
8
-4
B
3
C
2
8
0
X
4
0
0
2
B

F
B
1
2
0
s
C
M
Y
K