Morgunblaðið - 25.02.2015, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. FEBRÚAR 2015
Ferköntuð
fermingarveisla!
Afhentir fulleldaðir á flottum bökkum
með ljúffengum sósum til hliðar.
Sendu Simma og Jóa póst á simmiogjoi@fabrikkan.is
og þeir græja Fabrikkusmáborgara í veisluna þína!
www.fabrikkan.is
Hælisleitendurnir tveir sem Hæsti-
réttur hafnaði að úrskurða í
gæsluvarðhald í fyrradag verða
framseldir til Danmerkur á næstu
dögum, að sögn Jóns H.B. Snorra-
sonar, aðstoðarlögreglustjóra höf-
uðborgarsvæðisins. Þangað til tel-
ur lögreglan sig geta haft nauð-
synlegt eftirlit með mönnunum.
„Við teljum að við séum búin að
gera viðeigandi ráðstafanir til að
við getum haft eðlilegt og nauð-
synlegt eftirlit með þessum mönn-
um. Við höfum fulla yfirsýn yfir
það hvar þeir eru og hvað þeir eru
að fást við án þess að þeir séu
sviptir frelsi sínu,“ segir Jón. Þeir
eru nú staddir í húsnæði og fæði á
vegum íslenskra yfirvalda en Jón
vill ekki tjá sig um hvar á landinu
þeir séu. „Þeir verða framseldir til
Danmerkur og fluttir þangað á
grundvelli Dyflinnarsamningsins.
Það verður vonandi sem allra
fyrst. Það eru dagar frekar en vik-
ur,“ segir Jón en mennirnir tveir
eru báðir með hælisumsókn í Dan-
mörku.
Ólöf Nordal innanríkisráðherra
segir grunnhugmyndina að baki
endurskoðun laga um útlendinga
sem nú fer fram hjá innanríkis-
ráðuneytinu að komið verði á fót
móttökumiðstöð fyrir hælisleit-
endur. Þar verði hægt að skilja að
venjulegt fólk sem kemur úr erfið-
um aðstæðum og það sem hætta
stafar af. Segir hún mikilvægt að
greiningarvinna fari strax í gang
við komu fólksins til landsins, bæði
fyrir öryggi þess og samfélagsins í
heild. Sérstök úrræði verði til
staðar fyrir þá sem ógn geti stafað
af. „Upp til hópa er þetta náttúr-
lega venjulegt fólk sem kemur úr
erfiðum aðstæðum en inni á milli
geta verið einstaklingar sem eru
hættulegir,“ segir Ólöf.
„Við höfum fulla yfirsýn“
 Framseldir á næstu dögum  Undir nauðsynlegu eftirliti
 Móttökumiðstöð verði komið upp fyrir hælisleitendur
Ólöf
Nordal
Jón H.B.
Snorrason
Benedikt Bóas
benedikt@mbl.is
„Samdóma mat öryggisstofnana á
Vesturlöndum er að raunveruleg
hætta sé á að fólk sem heillast af
málflutningi liðsmanna á borð við
Ríki íslams, oftar en ekki um inter-
netið, reynist reiðubúið að fremja
ódæðisverk í nafni samtakanna þó
svo að viðkomandi hafi ekki tekið
þátt í bardögum undir fána Ríkis ísl-
ams í Mið-Austurlöndum. Það er
mat greiningardeildar að slíkur
áróður geti fengið einstaklinga hér á
landi til að fremja voðaverk,“ segir
meðal annars í nýju mati ríkislög-
reglustjóra á hættu af hryðjuverk-
um og öðrum stórfelldum árásum
hér á landi en samkvæmt því hefur
hættustig vegna hryðjuverkaárása á
Íslandi verið hækkað um eitt stig og
er nú í meðallagi en hefur verið lágt
undanfarin ár.
Matið er alls 28 blaðsíður og þar
kennir ýmissa grasa um hryðju-
verkaógnina sem steðjar að landinu.
Hættustig á Íslandi var áður sam-
bærilegt við það sem gilti annars
staðar á Norðurlöndunum en á síð-
ustu árum hefur mat manna annars
staðar á Norðurlöndunum tekið
miklum breytingum og hryðjuverka-
ógnin stóraukist, hún sé hnattræn og
viðvarandi.
„Ísland tilheyrir Vesturlöndum og
er þátttakandi í varnarsamstarfi
NATO. Óráðlegt er að ganga að því
sem vísu að hatursmenn vestrænnar
menningar geri greinarmun á Ís-
lendingum og öðrum vestrænum
þjóðum þótt Íslendingar séu her-
lausir og taki ekki beinan þátt í að-
gerðum gegn hryðjuverkasamtökum
í Mið-Austurlöndum,“ segir í mat-
inu.
Lögregluna skortir heimildir
Við hættumat vegna hugsanlegra
aðgerða hryðjuverkamanna á Ís-
landi kemur fram að lögreglan hefur
ekki jafn víðtækar rannsóknarheim-
ildir og lögregla í nágrannalöndun-
um. Möguleikar lögreglunnar á Ís-
landi til þess að fyrirbyggja
hryðjuverk eru því ekki þeir sömu og
annars staðar á Norðurlöndunum.
Þessu fylgir einnig að íslenska lög-
reglan hefur mun takmarkaðri upp-
lýsingar um mögulega ógn eða
hættulega einstaklinga sem kunna
að fremja hryðjuverk.
„Skortur á upplýsingum skapar
óvissu og getur leitt til þess að lög-
regla geti ekki brugðist við og komið
í veg fyrir voðaverk. Skortur á upp-
lýsingum er veikleiki sem felur í sér
aukna áhættu fyrir samfélagið.“
Í matinu kemur fram að lögreglan
geti ekki orðið sér úti um upplýs-
ingar um samtök eða öfgafulla og
hættulega einstaklinga, sem kunna
að skipuleggja hryðjuverk, upplýs-
ingarnar þurfa að berast lögreglunni
úr samfélaginu.
Vita um hættulega einstaklinga
Lögregla hér á landi býr yfir upp-
lýsingum um einstaklinga sem hún
telur hættulega samfélaginu þar
sem viðkomandi búi yfir bæði löngun
og getu til að fremja voðaverk. „Lög-
reglan hefur hins vegar takmarkað-
ar heimildir og getu til að bregðast
við. Samráðsvettvang skortir fyrir
lögreglu, félagsþjónustu og heil-
brigðisyfirvöld til að taka á þessum
vanda.
Mikilvægt er að lögregla, heil-
brigðisyfirvöld og aðrir aðilar komi
saman og miðli upplýsingum um ein-
staklinga sem kunna að ógna öryggi
almennings,“ segir í matinu
Vígamenn fara um Ísland
Greiningardeild ríkislögreglu-
stjóra hefur upplýsingar um að víga-
menn frá Norður-Ameríku hafi farið
um Ísland á leið til eða frá þátttöku í
bardögum í Mið-Austurlöndum í
nafni Ríkis íslams, að því er fram
kemur í matinu.
„Þetta gegnumstreymi þarf ekki
að þýða aukna hættu á hryðjuverk-
um hér á landi en vissulega er sú
hætta til staðar,“ segir í matinu.
„Gegnumstreymið varðar þjóðrétt-
arlegar skuldbindingar Íslendinga. Í
því efni skal vísað til ályktunar Ör-
yggisráðs Sameinuðu þjóðanna nr.
2178 frá 24. september 2014 þar sem
ítrekaðar eru skuldbindingar aðild-
arríkja á sviði hryðjuverkavarna og
þeim er gert að gera það sem í valdi
þeirra stendur til að hindra ferðir er-
lendra hryðjuverkamanna um lög-
sögu þeirra.
Ástæða er til að ætla að slíkt gegn-
umstreymi haldi áfram. Þar sem er-
lendar öryggisstofnanir gera al-
mennt ráð fyrir því að
hernaðaraðgerðir í Mið-Austurlönd-
um gegn samtökunum Ríki íslams
með aðkomu vestrænna þjóða muni
standa í langan tíma. Því telst við-
varandi hætta á að slíkt gegnum-
streymi hryðjuverkamanna fari
fram um Ísland.“
Að mati greiningardeildar kallar
þessi staðreynd ein og sér á aukinn
viðbúnað á Íslandi hvað landamæra-
eftirlit og upplýsingaöflun um ferðir
slíkra aðila varðar. „Þá verður að
hafa í huga að á Íslandi er að finna
erlend skotmörk svo sem sendiráð,“
segir ennfremur.
Allt til staðar hér á landi
Í matinu kemur ennfremur fram
að hér á landi er til staðar geta til að
framkvæma árásir með vopnum sem
eru aðgengileg almenningi. Slíkar
árásir geta bæði verið tilfallandi eða
skipulagðar með stuttum fyrirvara.
Matið bendir einnig á tillögur til
úrbóta því hér á landi eru til staðar
veikleikar í hryðjuverkavörnum og
telur ríkislögreglustjóri brýnt að
gera viðeigandi ráðstafanir.
 Hugað verði að lagasetningu
um auknar rannsóknarheimildir lög-
reglu vegna rannsókna brota er
beinast gegn stjórnskipan ríkisins
og æðstu stjórn s.s. hryðjuverka-
brotum.
 Einnig verði hugað að lagasetn-
ingu sem bannar ferðalög til þátt-
töku sem erlendir bardagamenn í
hryðjuverkastarfsemi.
 Lagt er til að lögreglan verði
efld til þess að sinna forvörnum og
fyrirbyggjandi starfi á ofangreindu
sviði með fjölgun lögreglumanna,
sérfræðinga og bættum búnaði.
 Einnig er lagt er til að viðbún-
aðargeta almennrar lögreglu þ.m.t.
sérsveitar vegna hryðjuverkaógnar
og annarra alvarlegra voðaverka
verði efld með auknum búnaði og
þjálfun.
 Lagt er til að myndaður verði
samráðsvettvangur lögreglu, fé-
lagsþjónustu og heilbrigðisyfirvalda
með auknum heimildum til að miðla
upplýsingum um einstaklinga sem
kunna að ógna öryggi almennings.
 Sköpuð verði félagsleg úrræði
fyrir þá sem verða fyrir áhrifum rót-
tækni.
Hryðjuverkaógnin eykst
 Hættustig vegna hryðjuverkaárása á Íslandi nú í meðallagi, en það hefur verið talið lágt undanfarin ár
 Menn á leið til og frá þátttöku í bardögum í nafni Ríkis íslams hafa millilent hér á landi
Morgunblaðið/Rósa Braga
Vopnabræður Sérsveit ríkislögreglustjóra vopnast einu sinni í viku að meðaltali.
Ungir karlmenn
líklegastir
Evrópulögreglan hefur tiltekið
eftirfarandi áhættuþætti sem
haft geta þau áhrif að ein-
staklingur, einkum ungir karl-
menn, skipuleggi árás:
» Velja félagslega einangrun.
» Hafa áhuga á hermennsku
og einkennisklæðnaði.
» Hata stjórnvöld/yfirvöld.
» Samsama sig fjöldamorð-
ingjum.
» Lýsa sig fylgjandi öfga- og
hryðjuverkaárásum.
» Afla sér íhluta til sprengju-
gerðar.
» Afla sér skotvopna.
» Stunda líkamsþjálfun og
steranotkun.
» Stunda mikla spilun stríðs-
og ofbeldistölvuleikja á netinu.
Hættustigin
fjögur
» Hættustig er lágt
Ekki eru fyrirliggjandi sér-
stakar upplýsingar um hættu
á hryðjuverkum né almennt
talin sérstök ástæða til að
auka viðbúnað lögreglu.
» Hættustig er í meðallagi
Almennt er talið að ekki sé
hægt að útiloka hættu á
hryðjuverkum vegna ástands
innanlands eða í heims-
málum.
» Hættustig er hátt
Talið er að hætta á hryðju-
verkum geti verið fyrir hendi í
ljósi ástands innanlands eða í
heimsmálum.
» Hættustig er hæst
Upplýsingar eru fyrirliggjandi
um að hryðjuverk sé í undir-
búningi eða talin er mikil
hætta á því.
225
Sérsveit ríkislögreglustjóra
vopnaðist 225 sinnum á árunum
2011-2014.
27.249
Samkvæmt opinberum tölum
eru skotvopnin í eigu 27.249
einstaklinga.
72.000
Skráð skotvopná Íslandi.
60
Heimildir eru fyrir því að
fjöldi óskráðra vopna er í
umferð og nefna má að ár-
ið 2014 lagði lögreglan
hald á 60 vopn.
SÉRSVEIT RÍKISLÖGREGLUSTJÓRA
»