Morgunblaðið - 21.03.2015, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 21. MARS 2015
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Óöldin í Jem-en hefurtekið á sig
mjög ófagra mynd
síðustu daga. Bar-
dagar hörðnuðu
mjög á fimmtudag á milli
uppreisnarmanna úr hópi
sjía-múslima og súnní-
múslima, en þeir síðarnefndu
eru hliðhollir stjórnvöldum. Í
gær versnaði ástandið enn
þegar tveir sjálfsmorðs-
sprengjumenn gerðu árás á
tvær moskur í höfuðborginni
Sanaa, sem sjíar sækja. Árás-
in var gerð á föstudegi, og
var tímasetning árásinnar til
þess fallin að valda sem
mestu manntjóni, en að
minnsta kosti 140 manns féllu
í árásunum og um 340 manns
særðust illa í þeim. Sam-
kvæmt óstaðfestum fréttum
hefur Ríki íslams tekið á sig
ábyrgðina á ódæðinu.
Saga Jemena hefur verið
róstusöm í gegnum tíðina, en
landið var um langa hríð tví-
skipt vegna kalda stríðsins og
sameinaðist ekki aftur fyrr
en um það leyti sem Berlínar-
múrinn féll. Jemenar hafa
háð nokkur borgarastríð sín á
milli og segja má að róst-
urnar nú, sem staðið hafa frá
árinu 2011, séu í raun bara
framlenging á þeirri miklu
ófriðarsögu. Deil-
urnar nú hafa, líkt
og annars staðar í
Mið-Austur-
löndum, verið
einkum á milli
trúarhópa sjía- og súnní-
múslima, og endurspeglar
baráttan á milli þessara hópa
að einhverju leyti valdataflið
sem nú stendur yfir á milli
Írana og Sádí-Araba um ítök
í arabaheiminum.
Það er hins vegar ný og
uggvænleg staða sem komin
er upp, reynist það rétt að
Ríki íslams standi að baki
hinu viðurstyggilega voða-
verki, en það væri þá fyrsta
árásin sem samtökin bera
ábyrgð á í Jemen, þó að
nokkuð sé síðan þau lýstu því
yfir að þau væru búin að
teygja anga sína þangað.
Þátttaka Ríkis íslams í jem-
enska ófriðnum flækir stöð-
una heilmikið. Í staðinn fyrir
deilu á milli ríkisstjórnar
landsins og hóps sjía, sem
ósáttir voru við stöðu sína
innan ríkisins, er nú blásið
undir allsherjar trúar-
bragðastríð í landinu. Líklegt
er því að ofbeldið eigi enn eft-
ir að færast í vöxt í Jemen og
að enn fleiri, jafnt saklausir
borgarar sem bardagamenn,
muni láta lífið.
Tvær viðbjóðslegar
sjálfsmorðsárásir
auka enn á vandann}
Jemen á barmi
borgarastyrjaldar
SkyndiáhlaupSigríðar
Ingibjargar
Ingadóttur, þing-
manns Samfylk-
ingarinnar, gegn
Árna Páli Árnasyni, for-
manni flokksins, heppnaðist
næstum því. Árni Páll fékk
aðeins einu atkvæði meira
en Sigríður Ingibjörg og
innan við helming heildar-
atkvæða. Niðurstaða í for-
mannskjöri Samfylkingar-
innar er með öðrum orðum
sú að formaðurinn situr
áfram með minnihluta að
baki, aðeins 241 atkvæði.
„Sigurræða“ Árna Páls
bar þess greinileg merki
hve veik niðurstaða þetta er
fyrir formann og flokk og
líktist mun frekar ræðu
þess sem hefur beðið ósigur
en ræðu sigurvegara. For-
maðurinn var bersýnilega
sleginn og skyldi engan
undra.
En niðurstaðan var ekki
aðeins veik fyrir flokkinn
vegna þess hve lítinn stuðn-
ing formaðurinn
fékk þrátt fyrir
veikan mótfram-
bjóðanda. Hún
sýnir líka hve fá-
ir eru áhuga-
samir um starf Samfylking-
arinnar, sem flokksmenn
hafa gert sér vonir um að
yrði stór og öflugur flokkur.
Innan við fimm hundruð
sóttu landsfundinn þó að
fyrir lægi að kosið yrði um
formann og spennan væri
mikil.
Samfylkingin hefur með
einsmálsstefnu sinni ein-
angrað sig og veikt langt
umfram það sem eðlilegt
væri um flokk sem kallar
sig jafnaðarmannaflokk og
sækist eftir að verða leið-
andi afl í íslenskum stjórn-
málum. Samfylkingin þráast
enn við í málinu eina og
óhjákvæmilegt er eftir
niðurstöðu formannskjörs-
ins að flokkurinn gangi enn
veikari af landsfundi en
hann var áður en til fundar
var haldið.
Niðurstaðan gat
ekki orðið verri fyrir
Samfylkinguna}
Veikur formaður veikist enn
Á
rið 2009 var samþykkt þingsálykt-
unartillaga um að Ísland skyldi
gerast aðili að Evrópusambandinu.
Ríkisstjórnin sem lagði hana fram
hefði ekki þurft þess, en kaus að
gera það, svona til þess að gulltryggja það að
annar þáverandi stjórnarflokka, sem hingað til
hefur þóst vera andsnúinn aðild, gæti ekki annað
en stutt óbeint við ferlið, þrátt fyrir kosningalof-
orð um annað.
Það má alveg rifja það upp að í athugasemd-
um við ályktunina var vinstri stjórninni alls ekki
gefið frítt spil í viðræðunum við ESB, heldur átti
hún að gæta ákveðinna „grunnhagsmuna“ Ís-
lands, sem voru listaðar í sex liðum. Þar á meðal
var nefnt að í viðræðunum bæri að „tryggja for-
ræði þjóðarinnar yfir fiskveiðiauðlindinni, sjálf-
bæra nýtingu auðlindarinnar og hlutdeild í deili-
stofnum og eins víðtækt forsvar í hagsmunagæslu í
sjávarútvegi í alþjóðasamningum og hægt er“. Þegar á síð-
asta kjörtímabili varð ljóst að það myndi ekki ganga eftir að
forræði þjóðarinnar yfir fiskveiðiauðlindinni yrði tryggt.
Raunar var það svo ljóst að sjávarútvegskaflinn kom ekki
einu sinni til umræðu á öllum þeim tíma sem leið á milli 2009
og 2013, þrátt fyrir vilja íslensku samninganefndarinnar til
þess. Líkt og Ágúst Þór Árnason hefur bent á sigldu við-
ræðurnar í raun í strand árið 2011 því að Evrópusambandið
hafði ekki áhuga á því að semja um eitt né neitt, enda hefur
viðkvæðið þar alltaf verið hið sama: Það eru engar varan-
legar undanþágur í boði.
Sú ríkisstjórn sem ætlaði sér því að ná samn-
ingi við ESB yrði því að slá af þeim „grunnhags-
munum“ sem sérstaklega eru nefndir í þings-
ályktuninni, sem allt í einu er orðin heilagri en
aðrar slíkar. Umsóknin er því sjálfdauð sam-
kvæmt ályktuninni sjálfri.
En hvað gerist þegar reynt er að draga um-
sóknina til baka, líkt og fyrri ríkisstjórn hefði
átt að gera? Jú, stjórnarandstaðan svoleiðis
missir sig í ómálefnalegum málflutningi, land-
ráðabrigslum og tali um valdarán. Öllum að
óvörum kemur í ljós að Illugi Jökulsson vill að
ríkisstjórnin fari frá, líkt og hinir atvinnumót-
mælendurnir á Austurvelli sem þykjast allt í
einu hafa kosið Sjálfstæðisflokkinn í síðustu
kosningum út á Evrópumálin.
Þvert á fúkyrðaflauminn á Alþingi, hafa
hvorki lög né stjórnarskrá verið brotin með
bréfi utanríkisráðherra. Það er engin krísa í stjórnskipun
landsins og það er ekki búið að ræna völdum. Hér er ennþá
þingræði við lýði, og ætti stjórnarandstöðunni að vera í lófa
lagið að fá samþykkt vantraust á ríkisstjórnina eða utanrík-
isráðherra hið snarasta, ef ekki er þar meirihluti fyrir
ákvörðunum framkvæmdavaldsins.
Hvað stendur þá eftir? Jú, að þeir sem nú hamast hvað
mest fyrir því að haldið sé ríghaldi í dauða aðildarumsókn
eru í raun að berjast fyrir því að viðræðurnar haldi áfram á
forsendum Evrópusambandsins. Ég vona að andi Jónasar
frá Hriflu fyrirgefi mér þegar ég segi að í þessum efnum
gildi: „Allt er betra en ríghaldið.“ sgs@mbl.is
Stefán Gunn-
ar Sveinsson
Pistill
Allt er betra en ríghaldið
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
FRÉTTASKÝRING
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Hvorki gengur né rekur íkjaraviðræðunum á al-menna vinnumarkað-inum og er talið ósenni-
legt að hreyfing komist á viðræður
fyrir páska. Atkvæðagreiðsla Starfs-
greinasambandsins fer í gang eftir
helgina um umfangsmiklar verkfalls-
aðgerðir, sem eiga að hefjast frá og
með 10. apríl. Tíu dagar eru liðnir frá
því að viðræðum SGS við Samtök at-
vinnulífsins var slitið. Ríkissátta-
semjari hefur boðað deilendur til
sáttafundar næstkomandi þriðjudag
þó sáttaumleitanir hafi engan árang-
ur borið, þar sem sáttasemjara ber að
gera tilraun til sátta með aðilum inn-
an 14 sólarhringa frá því síðustu
samningatilraunum var hætt.
Samtök atvinnulífsins lögðu í
vikunni fram hugmyndir um nýjar
leiðir sem fara mætti í kjarasamn-
ingum, sem miða að því að stokka
upp áratugagömul launakerfi. Fyrir-
myndin er sótt til Norðurlandanna og
leggur SA til að grunnlaun verði
hækkuð en jafnframt verði samn-
ingsbundnar álagsgreiðslur á laun
lækkaðar s.s. fyrir yfirvinnu og
vaktavinnu. Skv. heimildum Morgun-
blaðsins er vilji innan verkalýðs-
hreyfingarinnar til að skoða breyt-
ingar af þessu tagi út frá samanburði
við nágrannalöndin og vinna að upp-
byggingu nýs launakerfsins, þar sem
meiri áhersla er lögð á dag-
vinnulaunin. Í kröfugerð iðnaðar-
manna er t.a.m. lögð rík áhersla á
endurskoðun launakerfa. En þrátt
fyrir að hugmyndir af þessu tagi eigi
hljómgrunn innan ASÍ er engu að
síður mikil óánægja innan verkalýðs-
hreyfingarinanr gagnvart SA fyrir að
spila út tillögunum með þessum hætti
og á þessum tímapunkti. Hörð kjara-
deila er í gangi milli SA og stétt-
arfélaganna í SGS, þar sem flestir
hópar vinna skv. töxtum sem eru
langt undir 300 þús kr. á mánuði og
margir þurfa að framfleyta sér með
yfirvinnu. Almenn viðbrögð innan
verkalýðsfélaganna hafa því verið
þau að SA sé ekki að bjóða aðra lausn
en þá að launafólk eigi sjálft að borga
fyrir umsamdar launahækkanir með
því að taka þær af álagsgreiðslunum.
Þetta útspil SA geti því tafið fyrir því
að raunveruleg vinna við endur-
skoðun samninga komist í gang. Inn-
an SA er á móti bent á að hugmyndir
í þessa veru hafi verið ræddar í við-
ræðum við alla viðsemjendur SA á
umliðnum vikum og eigi ekki að koma
á óvart. Nú hafi verið gefið út með
skýrum hætti að SA sé tilbúið að ráð-
ast í afgerandi uppstokkun launa-
kerfanna ef áhugi sé á því.
Stjórnvöld hafa enn engu spilað
út sem talið er geta greitt fyrir lausn
kjaraviðræðna skv. heimildum innan
verkalýðshreyfingarinnar.
Ríkisstjórnin hefur þó viðrað
hugmyndir á bak við tjöldin og m.a.
kynnt hugmyndir í húsnæðismálum
og drög að frumvarpi sem félags-
málaráðherra hyggst leggja fram.
Þessum hugmyndum er fálega tekið
og innihaldið sagt vera mjög rýrt.
Þær séu ekki í neinu samræmi við
þær væntingar sem uppi eru innan
ASÍ, hvorki hvað varðar útfærslu né
þá fjármuni sem setja á í endurbætur
í húsnæðismálum. „Það er ekkert í
þeim spilum sem gefur tilefni til að
ætla að þetta hjálpi neitt til,“ segir
viðmælandi innan ASÍ.
Útspil SA gagnrýnt
en á þó hljómgrunn
Morgunblaðið/Eggert
Kjaramál Iðnaðarmannafélög hittu SA á samningafundi í gær, Flóafélögin
og VR hafa einbeitt sér að sérmálum, SGS undirbýr kosningu um verkfall.
„Við höfum verið að taka púlsinn á
okkar aðildarfyrirtækjum og það er
alveg ljóst að menn sjá engan veg-
inn fram á að geta mætt svona
launakröfum án þess að af því
leiddi mikið tjón með stóraukinni
verðbólgu og fækkun starfa,“ segir
Þorsteinn Víglundsson, fram-
kvæmdastjóri SA, um launakröfur
verkalýðshreyfingarinnar. SA
standi annars vegar frammi fyrir
kröfum um 20-45% hækkanir í árs-
samningum og hins vegar kröfum
SGS um 50-70% hækkanir í þriggja
ára samningi.
„Hins vegar höfum við fundið
mikinn stuðning við okkar útspil
um að stokka upp launakerfin, end-
urskoða álagsgreiðslur og hækka
grunnlaun á móti. Það gæti þá verið
hluti af lausn í þeirri stöðu sem nú
er uppi,“ segir hann.
„Ég held að það sé mjög brýnt að
allir aðilar sýni ábyrgð í þeirri stöðu
sem uppi er, setjist niður sameigin-
lega og með ríkisstjórninni með
það að markmiði að leita lausna á
þeim deilum sem uppi eru,“ segir
Þorsteinn. Ná þurfi samstöðu milli
aðila vinnumarkaðarins um leið til
lausnar og mjög virkan stuðning
þurfi frá ríkisstjórninni, sem koma
verði að yfirstandandi kjaradeilum
með mjög afgerandi hætti svo ná
megi sátt um framhaldið og varð-
veita stöðugleikann.
Ríkisstjórn veiti virkan stuðning
FRAMKVÆMDASTJÓRI SA HVETUR TIL VÍÐTÆKRAR SAMSTÖÐU