Bókasafnið - 01.09.2009, Page 43

43
bókasafnið
Ég var snemma á ævinni
vaninn við bóklestur. Það var
föst venja að minnsta kosti ein
bók kæmi úr jólapakka. Þegar
búið var að ganga frá öllu
eftir matinn og taka upp úr
pökkum settist hver með sína
bók og hóf sinn lestur. Á mínum
ungdómsárum var skýr skipting,
strákar lásu strákabækur eins
og um vísindastrákana Tom
Swift og Örn, en stelpur lásu
stelpubækur eins og um fögru
hjúkrunarkonuna Rósu Bennett
og slíkar stelpubækur gat enginn strákur viðurkennt að hafa
lesið, en ég viðurkenni, hér og nú, að hafa stolizt í bækur
systur minnar. Ævintýrabækurnar eftir Blyton voru einnig
mjög vinsælar á þessum árum, og þær voru á hlutlausu
svæði, bæði kynin gátu kinnroðalaust viðurkennt að lesa þær.
Önnur klár skipting var í barnabækur og fullorðinsbækur,
og síðar komu einnig unglingabækur, en það var löngu eftir
mín unglingsár. Ég man þegar ég hjólaði heiman frá mér á
Tómasarhaganum upp í Þingholtsstræti á bókasafnið þar.
Þar var barnadeildin einn lítill krókur á fyrstu hæð, og þegar
búið var að byrgja sig upp af bókum í þeirri deild var stutt
í hilluna þar sem Leyndardómar Parísarborgar voru geymdir,
rit í mörgum vel innbundnum bindum. Vaninn var að taka
með sér eitt hefti af Leyndardómunum, svona þegar maður
var aðeins farinn að þroskast. Þessu merka riti kynntist ég
fyrst þegar ég las bók Nonna, Jóns Sveinssonar, þegar hann
er kominn til Kaupmannahafnar, um tólf ára gamall, og býr
hjá norrænufræðingnum Gísla Brynjúlfssyni, er átti mikið
og gott bókasafn. Eitt kvöld kemur Gísli að stráknum að
lesa bók úr bókasafninu sínu, tók bókina af strák, og las yfi r
honum um hvað væri hollt fyrir drengi að lesa og hvað ekki,
en þarna var einmitt um Leyndardóma Parísarborgar að
ræða. Að sjálfsögðu vakti þetta áhuga annars stráks, um öld
síðar, á þessu riti og voru þarna nokkuð öðruvísi persónur en í
ævintýrabókunum eftir Blyton.
Ég er ekki einn af þeim, sem geta verið með margar
bækur í takinu í einu. Þó hef ég yfi rleitt tvær. Önnur er dönsk,
uppsláttarrit um myntsöfnun, Numismatisk leksikon. Þá bók
er ég með til taks, sökum þess að ég er titlaður ritstjóri lítils
fréttabréfs, sem safnarasamtök nokkur gefa út, og þarf því að
Minningarorð
Benedikt S. Benedikz 1932-2009
Bækur og lÍf
Bækurnar mínar og lestur
Tryggvi Ólafsson
fi nna efni í þetta ágæta rit, og er þá handhægt að grípa til
danska uppsláttarritsins, þýða úr því stuttar greinar, og senda
prentaranum. Þessa bók hef ég haft við tölvuna mína í nokkur
ár. Alltaf er gaman að Íslendingasögunum. Í mestu uppáhaldi
hjá mér eru Njálssaga, Egilssaga og Gísla saga Súrssonar.
Ég gæti trúað að ég hafi verið ekki eldri en tólf ára gamall,
þegar ég fékk í jólagjöf Gísla sögu Súrssonar, eins konar
barnaútgáfu, líklega eitthvað stytt og með stóru letri, hún var
ekki myndskreytt, það tíðkaðist ekki í þá daga. Þessa bók las
ég þessi jól með miklum áhuga og mundi vel, er ég mörgum
árum síðar kom til Geirþjófsfj arðar, þar sem sagan gerist að
miklu leyti. Sagan af furðufuglinum Agli hefur alltaf verið í
uppáhaldi hjá mér og breyttist það ekki þótt við værum látin
læra Höfuðlausn utan að í menntaskóla. Í þessari sögu eru
slíkar stórbrotnar mannlýsingar, glettni, falleg lýsing á tryggð
Ásbjarnar hersis í garð vandræðagemlingsins Egils, sagt frá
græðgi og nízku Egils, menntun bardagamannsins Egils, en
hann kunni að lesa rúnir og var skáld gott. Einnig er góð lýsing
á Agli þegar sagt er frá hinstu ósk hans, þar sem hann vildi
nota silfursjóð sinn, sem hann hafði um langan aldur legið á
sem ormur á gulli, til að koma illu til leiðar. Þegar hans nánustu
komu í veg fyrir þá óhæfu, sá hann og svo um að enginn fengi
notið góðs af auðnum heldur.
Njáls saga er stórbrotið listaverk og í henni margbrotnar
mannlýsingar. Þarna er mikill harmleikur, en einnig skop.
Þetta er saga, sem alltaf er gaman að grípa í. Nú hefur
skáldkonan Þórunn E. Valdimarsdóttir skrifað nútíma Njálu. Í
sinni sögu notar Þórunn ýmist sömu nöfn og í Njálu, lítt breytt
og sum meira. Þarna eru Gunnar, Hrútur, Unnur, Halla (í stað
Hallgerðar) og svo framvegis. Þarna hefur Þórunni tekizt vel
með þessa nútímagerð á Njáls sögu. Þórunn notar Njáls sögu
og byggir upp samsvarandi, og mjög trúverðuga atburðarrás,
sem gerist á okkar dögum. Hjá Þórunni fá skúrkarnir og
lygamerðirnir makleg málagjöld, og hetjurnar eru ekki alveg
eins hreinar og saklausar, sem þær eru í Njáls sögu.
Ekki get ég lokið þessu án þess að minnast sögunnar okkar
Íslendinga og yfi rleitt alls mannkyns. Nú fyrir síðustu jól kom
út 9. bindi sögu Íslands, en hafi zt var handa við útgáfu þessa
góða rits þjóðhátíðarárið 1974, fyrir 34 árum, og nær sagan
nú til 1870. Aðalhöfundur þessa rits er Gunnar Karlsson.
Þetta rit las ég mér til mikillar ánægju um jólin og áramótin.
Á litlu borði við leshægindastólinn minn (ég hef aldrei getað
vanizt því að lesa í rúminu) liggur 6oo blaðsíðna bók, saga
mannkyns. Þessi bók er nútímaútgáfa, með stuttum köfl um
og vel myndskreytt, og er hún nú á dagskrá, ætli hún verði
ekki páskalesning.