Bókasafnið - 01.06.2011, Page 48

48
bókasafnið 35. árg. 2011
Við sem störfum á almenningsbókasöfnum vitum að þau
voru síst ofalin á tímum hins svokallaða góðæris og því varla
af nokkru að taka. Það er erfiður róðurinn víða þar sem þörfin
fyrir þjónustuna hefur aukist á sama tíma og allsstaðar er
klipið af, hvort sem er af stöðugildum eða innkaupum safn-
gagna. Hér á Húsavík er staðan með þeim hætti að áætlaðar
fjárveitingar til safnsins 2011 eru minni að krónutölu en var
árið 2007, svo niðurskurðurinn er mikill ef litið er á verð-
lagsþróun síðustu ára. Öll innkaup eru skorin við nögl, stöðu-
gildum fækkað og opnunartími skertur. En það er ljós í myrkr-
inu: Útlán hafa víða aukist, komum á bókasöfn fjölgar, fleiri
sækja í ódýra afþreyingu, kyrrð og ró hefur náð vinsældum á
ný. Því felst í ástandinu ákveðið tækifæri til að efla bókasöfn,
auka starfsemi þeirra, teygja sig til þeirra sem orðið hafa illa
úti í kreppunni svokölluðu. Margt er hægt að gera án mikils
kostnaðarauka og náist aukin nýting safna mun það án efa
styrkja okkur öll í baráttunni um fjárveitingarnar. Nú er því
lag að bjóða notalegt umhverfi og uppbyggilega iðju fyrir
unga sem aldna, bjóða jafnt upplýsingar sem afþreyingu og
augnabliks flótta frá veruleikanum inn bækurnar þar sem
hægt er að sökkva sér niður í ævintýraheima fjarri dagsins
önn. Það er nefnilega svo að það þarf ekki að kosta mikið að
láta sér líða betur og gera sér dagamun. Það er mín reynsla
sem og margra annarra að séu lítil börn spurð hvert þau langi
að fara er svarið ansi oft: Á bókasafnið.
Eyrún Ýr Tryggvadóttir
Sá sem á garð og bókasafn þarfnast
einskis frekar1
-Hugleiðingar um mikilvægi bókasafna
Bókasöfn hafa verðugu og margþættu hlutverki að gegna í
nútíma samfélagi. Þau veita ekki aðeins upplýsingaþjónustu
og varðveita söguna, heldur veita þau skemmtun og afþrey-
ingu fyrir unga sem aldna. Þau eru kyrrlátt skjól í lífsins ólgusjó
þar sem allir eru boðnir velkomnir og engum má mismuna
eftir kyni, kynþætti, trú eða öðru, allir landsmenn skulu eiga
kost á að njóta þjónustu almenningsbókasafna samkvæmt
lögum nr. 36/1997.
Bókasafn hvers sveitarfélags er sameign íbúanna allra
og líklega fáir sem vildu missa þau úr samfélaginu. Nú ríður
því á að starfsmenn bókasafna, ráðamenn og almenningur
allur standi vörð um bókasöfnin í landinu, þegar niðurskurðar-
hnífnum er sveiflað sem aldrei fyrr og bókasöfn eiga víða und-
ir högg að sækja. Þau eru nefnilega þess eðlis að enginn tekur
eftir þeim fyrr en hann þarf á þeim að halda, þau eru hljóðlát
og lítt áberandi, en þó mikilvægir máttarstólpar í baklandinu
sem enginn vill vera án.
Ekkert bendir til þess í dag að mikilvægi bókasafna sé að
minnka, þvert á móti verður krafan um upplýsingar og þjón-
ustu sífellt háværari á tímum þar sem allir eru í námi, allir vilja
fylgjast með á öllum vígstöðvum, taka þátt í umræðunni,
skipta máli. Bókasöfnin eru jú kjörinn vettvangur fyrir fólk til
að leita sér heimilda, tilvitnana, samheita og hvaðeina. Hversu
margir góðir ræðumenn skyldu lesa bækur? Og fræðimenn-
irnir, menntafólkið? Svarið við því er augljóst og þarf ekki að
tíunda hér en það eru ekki aðeins sérfræðisöfn og háskóla-
bókasöfn sem eru mikilvæg fyrir þjóðina. Nei, almennings-
bókasöfnin eru ekki síður mikilvæg enda þar að finna afþrey-
ingu ekki síður en fræði fyrir unga sem aldna. Og það er kjarni
málsins. Almenningsbókasöfn eru hvort tveggja fræðslustofn-
anir og menningarstofnanir. Þau hafa í gegnum tíðina oft ver-
ið kölluð háskóli alþýðunnar og margir þeir sem ekki hafa átt
kost á formlegri menntun hafa sótt sína menntun á bókasöfn.
Þau eru staður þar sem sækja má þekkingu, menningu og
menntun, almenningi til ánægju og andans eflingar.
Hér á landi hafa stjórnvöld margoft lýst þeirri stefnu sinni
og framtíðarsýn að bókasöfn hafi mikilvægu hlutverki að
gegna í þróun upplýsingasamfélagsins. Upplýsingar og að-
gengi að þeim eru einn af hornsteinum þróaðra samfélaga,
aðgengi að þekkingu er forsenda allrar þróunar og nýsköp-
unar. Því skýtur skökku við nú, að um leið og stjórnvöld telja
rétt að leggja áherslu á menntun landsmanna og nýsköpun
sem leið út úr efnahagsþrengingunum, er mikið skorið niður á
bókasöfnum, inn að beini og jafnvel lengra.
1. Cicero, sjá www.tilvitnun.is