Húnavaka - 01.05.1965, Page 9

HÚNAVAKA
/
Dvaldi hann 19 vetur í Hæ, reisti þar klaustur og skildi 3 munka
eftir, er hann flutti af landi brott og gerðist ábóti í Abington á
Englandi. Virðist klausturlíf í Bæ hafa lagzt fljótlega niður eftir
brottför hans.
Um beinan aðdraganda að stofnun Þingeyraklausturs er fyrst að
ræða upp úr aldamótum 1100. Þá taka Norðlendingar að setja fram
kröfur sínar um sérstakan biskupsstól, og árið 1106 vígist Jón helgi
Ögmundsson þangað til biskups. Jón biskup var hinn mesti trú-
maður og þóttu kraftaverk gerast fyrir bæn hans. Eitt slíkt gerðist
á vorþingi á Þingeyrum. Þá hafði harður vetur með ísalögum og
hallæri gengið, svo að enginn gróður var kominn í maí-lok eða júní-
byrjun. Hét fón þá til árs með samþykki bænda. Skyldi reistur
bær og kirkja að Þingeyrum og staðurinn efldur með tillögum
'bænda. Fór biskup úr skikkju sinni og markaði sjálfur grundvöll
undir kirkjuna.
Svo er að sjá sem hallæri það, er um getur hafi stafað af hafís, en
eitthvað annað liefur og þyrmt yfir, og gætu það hafa verið afleið-
ingar af Heklugosi, er varð árið 1104. En við bænir Jóns biskups
breyttist skyndilega til hins betra, svo að sauðgrös þutu upp og í
sömu viku hafði fénaður allur nægilegt fóður. Með þessu heiti Jóns
helga, og húnvetnskra bænda, eru drögin lögð að hinni miklu trúar-
og menntamiðstöð, er Þingeyrar síðar urðu. Orsökin er hér fyrst og
fremst trúarleg. Allir leggjast á eitt að létta af mikilli óáran og til
guðs er leitað um hjálp. Sýnir þetta hve sterkum tökum kristin trú
hefur náð í byrjun 12. aldar. Því hefur verið haldið fram, að Þing-
eyrar hafi risið og orðið höfuðból af öðrum hvötum. Húnvetningar
hali litið til Skagfirðinga öfundaraugum vegna biskupsstólsins þar
og því viljað efla stað í sínu héraði. En hvers vegna varð þá ekki
Breiðabólstaður í Vesturhópi fyrir valinu. Á dögum Hafliða Más-
sonar er hann tvímælalaust höfuðstaður héraðsins. En annað mælir
og með því, að trúarafstaðan hafi mátt sín meira, þegar Þingeyrar
byggjast og verða helgisetur og það er þróun kristnilífs í Húna-
þingi. Frá Giljá í Þingi kemur fyrsti íslenzki kristniboðinn, Þor-
valdur víðförli, og hann hefur trúboð í fæðingarhéraði sínu. Hún-
vetningar hafa því einna fyrstir orðið kristinnar fræðslu aðnjót-
andi. Áður er getið um Bjarnvarð biskup og Mána hinn kristna.
Allir þessir menn hafa vissulega stuðlað að því að þessi sveit fengi
ákjósanleg skilyrði, svo að þar gat risið upp ein helzta kristnimið-