Morgunblaðið - 04.05.2015, Blaðsíða 23

þessum tíma. Ég þakka Páli kær-
lega það traust sem hann sýndi
mér, en ég lærði margt af honum á
þessum árum sem ég bý enn að.
Páll var brautryðjandi í starfi
Háskóla Íslands. Sem rektor setti
hann fram margar afgerandi hug-
myndir sem hafa borið ríkulegan
ávöxt. Eitt af því sem stendur upp
úr er hugsjón hans um Háskóla-
torg í hjarta háskólasvæðisins. Í
fyrstu áttuðu sig ekki allir á nauð-
syn slíkrar byggingar og töldu
jafnvel aðrar framkvæmdir
brýnni. Það var hins vegar til
marks um framsýni Páls að hann
sá fyrir mikilvægi torgsins og má
segja að það hafi frá fyrsta degi
orðið miðdepill samfélags Háskól-
ans. Í upphafi rektorstíðar sinnar
varð Páli einnig tíðrætt um nauð-
syn þess að efla Háskóla Íslands
sem rannsóknaháskóla og byggja
upp framhaldsnám við skólann. Í
fyrstu mættu þessar hugmyndir
andstöðu, en Páll sá hvert háskól-
inn var kominn og hvert hann
stefndi. Nú deila fáir um að Há-
skóli Íslands sé alþjóðlegur rann-
sóknaháskóli með blómstrandi
doktorsnám.
Páll talaði fyrir samstarfi há-
skóla innanlands, en samkeppni
utanlands. Hann færði mörg rök
fyrir þessu, t.a.m. að þótt Háskóli
Íslands væri stór á íslenskan
mælikvarða væri hann lítill í al-
þjóðlegu samhengi og því ætti að
efla hann innanlands en ekki
veikja með samkeppni. Þetta var
ekki vinsælt viðhorf á þeim tíma,
en á síðari árum hafa sífellt fleiri
stutt þessa skoðun.
Páll talaði fyrir uppbyggingu
vísindagarða á lóð Háskóla Ís-
lands. Sú hugmynd var framúr-
stefnuleg á sínum tíma, en er nú
að verða að veruleika. Þessi dæmi
sýna glöggt skýra sýn og framsýni
Páls Skúlasonar varðandi málefni
Háskóla Íslands.
Eitt helsta hugðarefni Páls sem
rektors var að efla Háskóla Ís-
lands sem akademíska stofnun.
Háskólahugsjónin var honum
hjartans mál og stóð hann fyrir
mörgum málþingum og umræðu-
fundum með sérfræðingum um
málefni háskóla. Við búum að
þeirri umræðu nú þegar Háskóli
Íslands fetar sig áfram í þá átt að
vera afburða kennslu- og rann-
sóknaháskóli.
Páll var sannur andans maður,
afar vel lesinn og ávallt áhugasam-
ur um djúpa samræðu um allt sem
máli skiptir. Háskóli Íslands býr
að því að hafa haft Pál Skúlason
sem sinn akademíska leiðtoga.
Hann markaði djúp spor í sögu
skólans. Við misstum hann alltof
ungan og hans verður sárt saknað.
Við Stefanía vottum Auði og að-
standendum Páls okkar dýpstu
samúð.
Jón Atli Benediktsson.
Þakklæti og góðar minningar
flæða um hugann er ég minnist
Páls Skúlasonar prófessors í
heimspeki. Sem rektor Háskólans
á Akureyri (1994-2009) varð ég
þeirrar sérstöku gæfu aðnjótandi
að kynnast og starfa náið með Páli
Skúlasyni þegar hann varð rektor
Háskóla Íslands árið 1997 og fram
til 2005.
Tryggð Páls við sitt heimahér-
að var mikil og metnaður hans
stóð til þess að á Akureyri væri
rekinn öflugur háskóli. Í rektorst-
íð sinni í HÍ beitti Páll sér fyrir
farsælu samstarfi HA og HÍ á
ýmsum sviðum kennslu og rann-
sókna. Þannig var Páll upphafs-
maður að því að kennsla í nútíma-
fræði, þverfaglegu námi til
BA-prófs, hófst við Háskólann á
Akureyri árið 2000 og var sérstak-
lega ánægjulegt og lærdómsríkt
að vinna með Páli og Kristjáni
Kristjánssyni heimspekingi að
undirbúningi þessa náms. Þá
studdi Páll með ráðum og dáð að
komið var á fót hug- og félagsvís-
indadeild við HA en starfsemi
hennar hófst haustið 2003. Vegna
stuðnings Páls við undirbúninginn
var honum boðið sérstaklega til
háskólaráðsfundar HA í október
2002 þar sem ákvörðun um stofn-
un deildarinnar var fyrst tilkynnt
opinberlega.
Í heimspeki sinni var Páll
Skúlason óþreytandi við að skil-
greina og túlka viðfangsefni með
alkunnri rökvísi hvort sem þau
fjölluðu um siðfræði, náttúru-
vernd eða málefni háskóla. En
hann lét þar ekki staðar numið,
Páll var maður framkvæmda, eins
og sést á mörgum þeim verkum er
hann leiddi farsællega til lykta á
meðan hann gegndi stöðu rektors
Háskóla Íslands.
Páll var formaður samstarfs-
nefndar háskólastigsins 1997-2005
og lagði þar ávallt áherslu á að
akademískt sjálfstæði háskóla
væri virt og tryggt. Í formennsku
sinni hafði Páll m.a. forystu um að
allir þáv. háskólarektorar undir-
rituðu árið 2005 sameiginlega yf-
irlýsingu um frelsi og forsendur
háskóla. Þetta er tímamótayfirlýs-
ing sem heldur enn gildi sínu og
styrkti starf háskólanna gegn vax-
andi ágangi markaðsaflanna í að-
draganda efnahagshrunsins.
Eftir að Páll lét af störfum sem
rektor HÍ hélt samstarf okkar
áfram. Páll var tilnefndur sem
fulltrúi háskólasamfélagsins í há-
skólaráð HA 2008 og gegndi því
hlutverki til ársins 2012. Seinni
hluta ársins 2008 og fyrri hluta árs
2009 var Háskólinn á Akureyri að
glíma við afleiðingar efnahags-
hrunsins og þá munaði svo sann-
arlega um að njóta reynslu og ráð-
legginga Páls þegar þurfti að
undirbúa og taka erfiðar ákvarð-
anir til að tryggja áframhaldi
rekstur og starfsemi háskólans.
Þá hélt Páll opna fyrirlestra við
HA sem ætíð voru vel sóttir og
vöktu athygli og umræður. Há-
skólafólk á Akureyri kveður Pál
með miklum söknuði en jafnframt
þakklæti fyrir hans mikla framlag.
Í Hörgárdal höfðu Páll og Auð-
ur reist sér hlýlegt sumarhús og
ræktað myndarlegan skógarreit
og eigum við hjónin góðar minn-
ingar frá heimsóknum til þeirra í
þann unaðsreit og ánægjulegum
umræðum um landsins gagn og
nauðsynjar og þá sérstaklega um
þýðingu skógræktar og náttúru-
verndar.
Fjölskylda mín sendir Auði og
fjölskyldu, öðrum ættingjum og
vinum innilegar samúðarkveðjur.
Þorsteinn Gunnarsson.
Ég kynntist Páli Skúlasyni
fyrst í gegnum rit hans þegar ég
sat valnámskeið í heimspeki í
menntaskóla. Mér varð strax ljóst
að þarna var á ferð upprennandi
heimspekingur sem stóð báðum
fótum í evrópskri hugmyndasögu.
Seinna, þegar ég dvaldi við há-
skólanám í heimspeki í Þýska-
landi, hélt ég áfram að fylgjast
með verkum hans og eitt sinn,
þegar við Sigríður vorum stödd á
Íslandi, höfðum við samband við
Pál og spurðum varfærnislega
hvort við mættum sitja einn tíma
hjá honum. Páll tók okkur opnum
örmum, en í stað þess að þylja yfir
okkur spurði hann okkur spjörun-
um úr um tíðindi af vettvangi
heimspekinnar á meginlandinu.
Strax við þessi fyrstu persónulegu
kynni mætti okkur sú hlýja, áhugi
og umhyggja sem við áttum eftir
að njóta svo ríkulega í samskipt-
um við Pál alla tíð.
Leiðir okkar lágu þó ekki sam-
an fyrir alvöru fyrr en haustið
1997 þegar Páll, sem þá var nýtek-
inn við embætti rektors Háskóla
Íslands, hafði samband og bað mig
um að hitta sig. Áttum við góðan
fund og daginn eftir hringdi hann
og bauð mér að gerast aðstoðar-
maður sinn. Störfuðum við náið
saman næstu átta ár og var það
lærdómsríkur og gefandi tími.
Hér verða ekki rakin öll þau ný-
mæli og framfaramál sem Páll
beitti sér fyrir í rektorstíð sinni,
en nefna má innleiðingu skipu-
legrar stefnumótunar, eflingu Há-
skóla Íslands sem rannsóknahá-
skóla og uppbyggingu
framhaldsnámsins, byggingu
Öskju og Háskólatorgs, þróun
Vísindagarða og gæðamál.
Með árunum þróaðist starfs-
samband okkar í vináttu, einkum
eftir að Páll lét af embætti rekt-
ors. Áttum við þá oft samræður
um heimspeki, háskóla, sjálfa okk-
ur og spurningar lífsins. Stundum
bað Páll mig um að lesa yfir texta
sem hann hafði samið og ræddum
við þá vanalega á eftir. Því fór fjarri
að við værum alltaf sammála, en
samræðan var ætíð lærdómsrík og
gefandi. Í hugsun Páls um náttúru,
siðferði, samfélag og menntun bjó
iðulega djúpur sannleikur og viska.
Hann var fræðimaður fram í fing-
urgóma, unni sannleikanum og tók
alltaf rökum.
Síðustu ár átti Páll við þungbær
veikindi að stríða. Í þeirri raun
sýndi sig hvern mann hann hafði að
geyma og fylgdi hann ótrauður
heimspekilegri ástríðu sinni til
hinsta dags.
Með hverjum manni sem kveður
fer heil veröld. Ég kveð Pál Skúla-
son með þakklæti fyrir að hafa
mátt eiga hlutdeild í veröld hans.
Ég votta Auði og aðstandendum
samúð mína.
Magnús Diðrik Baldursson.
Partir, cést mourir un peu. Á
kveðjustund minnist ég Páls
Skúlasonar, skólabróður og vinar,
með þakklæti. Þessi franska
hending í upphafi er úr ljóði eftir
franska skáldið Edmond Ha-
raucourt og mætti þýða lauslega –
þegar við kveðjum einhvern deyr
svolítið af okkur. Það var Þórarinn
Björnsson, skólameistari og
frönskukennari okkar Páls, sem
fór með þessa ljóðlínu. Kennsla
hans angaði af franskri menningu,
sögu, bókmenntum og heimspeki.
Eflaust hefur það haft áhrif á Pál.
Páll unni landi sínu og naut
þess að ferðast um óbyggðir.
Sjálfur hef ég ávallt unnað nátt-
úrunni, en Páll færði mér nýja
vídd í ferð um hálendi Íslands,
sem var sú fyrsta af mörgum slík-
um með skólasystkinum og mök-
um. Fyrsta ferðin var að Öskju. Í
sæluhúsi skammt frá Öskju hitt-
um við erlenda konu sem var að
leita að Guði og taldi hann að finna
við Öskju. Ekki furða. Þessar ár-
vissu sumarferðir leiddu okkur á
marga áfangastaði. Ég minnist
Öskju, Laugarvalladals,
Hafrahvammagljúfurs, Látra-
bjargs, Ófeigsfjarðar og svo mætti
lengi upp telja.
Á kvöldvökum var ferðast í
huganum um sögu, myndlist og
bókmenntir sem tengdust sögu-
slóðum. Árið 1995 kom út bók
Páls, Hugleiðingar við Öskju. Þar
fjallar hann m.a. um skáldin:
„Skáld eru skrýtnir fuglar.
Vængjablak orða þeirra sefar
hinn óróa huga. Þau bera hann úr
einsemd hinnar þöglu reynslu til
móts við fegurð handan allra orða
þar sem hann getur dvalið um ald-
ur og ævi ósnortinn af sora heims-
ins …“
Síðustu samverustundir okkar
Páls á fallegu heimili þeirra Auðar
voru undir lok febrúar sl. Ég færði
Páli sérútgáfu af Ferðinni sem
aldrei var farin eftir Sigurð Nor-
dal. Verk hans höfðu snemma haft
áhrif á Pál. Það var einkar fróðlegt
að ræða við Pál um lífið og dauð-
ann og hinstu rök tilverunnar –
fróðlegt að hlusta á hann. Páll
ræddi um dauðann af stóískri ró
og yfirvegun. Þetta var notaleg
samvera.
Það var gaman að fylgjast með
hversu útgáfan á verkum Páls
gekk frábærlega vel og hvernig
hann vann að henni og skráningu
kenninga sinna til hinstu stundar,
með hjálp góðra vina og læri-
sveina. Páll afhenti mér nýjustu
bók sína Veganesti – sem geymir
brautskráningarræður hans sem
háskólarektors. Þar skilgreinir
Páll m.a. menninguna: „Hún er
allt það sem eykur gæði lífsins,
gerir lífið bærilegra eða betra og
dregur úr böli og þjáningu.
Ómenning er þá allt það sem rýrir
gæði lífsins og spillir lífsmöguleik-
um fólks. Kurteisi er menning en
ruddaskapur er ómenning, hóf-
semi er menning en bruðl er
ómenning.“
Í ritinu Um vináttuna skrifar
Cicero: „… að svo miklu leyti sem
maður treystir á eigin mátt og
brynjar sig svo dyggð og visku, að
hann er engum háður, og telur sig
smið sinnar eigin gæfu, þá leitar
hann einnig eftir vináttu og leggur
rækt við hana.“
Við Páll áttum samleið í liðlega
hálfa öld; vorum bekkjarbræður í
gagnfræða- og menntaskóla, og
leiðir okkar sköruðust af og til all-
ar götur síðan. Vinátta okkar
styrktist enn á síðari árum og
misserum – þökk sé Páli sem
kunni öðrum betur að rækta vin-
áttuna, enda átti hann stóran vin-
hóp.
Ég sendi Auði, börnum þeirra
og ástvinum öllum innilegar sam-
úðarkveðjur. Blessuð sé minning
Páls Skúlasonar.
Sverrir Kristinsson.
Kveðja frá Háskóla Íslands
Páll Skúlason var góður maður
og hann er harmdauði öllu ís-
lensku háskólafólki. Hvar sem
gripið er niður í ritum hans, grein-
um og ræðum, miðar hugsun hans
að því að leiða fram með hófstillt-
um og yfirveguðum hætti sjónar-
mið sem bætt gætu samfélag fólks
og samskipti. Það var augljóst að
rödd Páls og sjónarmið áttu víða
hljómgrunn. Páll þurfti ekki að
brýna raustina. Sjónarmiðin voru
skýr og þannig fram sett að eftir
var tekið.
Páll var jafnréttismaður. Sem
rektor vildi hann greiða konum
betur leið til áhrifa innan skólans.
Hann kallaði konur til starfa í
nefndum og ráðum og gaf þeim
frjálsar hendur. Þannig greiddi
hann sjónarmiðum þeirra leið og
jók sjálfstraust þeirra og vilja til
verka.
Páll var umfram allt háskóla-
maður. Hann skildi mætavel mik-
ilvægi skólans á vegferð íslensks
samfélags alla tuttugustu öldina.
Hann skildi að skólinn þarf í senn
að vera órjúfanlegur þáttur í nú-
tíma samfélagsuppbyggingu, leit-
andi þekkingarsmiðja sem er drif-
kraftur atvinnulífs og
verðmætasköpunar og loks sjón-
gler sjálfsrýninnar sem gefur
samfélaginu skarpa sýn á eigin
ófullkomleika. Í þágu allra þess-
ara sjónarmiða byggði hann upp
með samstarfsmönnum sínum
nám og rannsóknir á sviði heim-
speki. Sem rektor lagði hann
áherslu á uppbyggingu rannsókna
og framhaldsnáms í víðum skiln-
ingi og öflugt alþjóðlegt samstarf.
Afrakstur af starfi hans fyrir há-
skólann er mikill á öllum sviðum.
Háskólatorg er í dag hjarta há-
skólasamfélagsins. Það lýsir vel
sýn Páls á háskólann að hann var
fljótur að átta sig á að slík bygg-
ing, rétt staðsett og rétt hönnuð,
gæti orðið starfinu innan skólans
lyftistöng og í raun skapað jafnt
efnisleg sem óefnisleg verðmæti.
Hann beitti sér af alhug til að gera
þessa sýn að veruleika og með for-
göngu vaskra aðila og fjárhags-
styrk frá Happdrætti Háskóla Ís-
lands og Háskólasjóði
Eimskipafélagsins reis Háskóla-
torg. Auk þess að vera miðstöð
þjónustueininga fyrir stúdenta og
tengiæð til annarra bygginga á
lóðinni hefur þarna skapast vett-
vangur fyrir fólk úr ólíkum áttum
og á ólíkum aldri til að hittast og
skiptast á skoðunum. Þannig hef-
ur orðið til vettvangur til miðlun-
ar, fræðslu og mótunar nýrra hug-
mynda.
Páll var mikill hvatamaður og
stuðningsmaður Vísindagarða
Háskóla Íslands sem verið er að
byggja upp í Vatnsmýri. Þar mun
sama sýn um háskóla sem þekk-
ingarþorp verða að veruleika, með
stúdentagörðum, verðmætaskap-
andi atvinnustarfsemi og háskóla-
starfi – vísindum, kennslu, ný-
sköpun.
Það skipti miklu fyrir samfélag-
ið sem fóstrar Háskóla Íslands að
maður eins og Páll skyldi veljast
til forystu á sínum tíma. Hann
hafði djúpan skilning á þeim arfi
sem skólanum er trúað fyrir, hafði
tilfinningu fyrir skyldum skólans
við samfélagið í nútímanum og
fyrir framtíðarhlutverki hans.
Að leiðarlokum þakka ég Páli
góða samfylgd og óeigingjarnt
starf í þágu Háskóla Íslands sem
var okkur báðum svo kær. Ég
þakka honum hlýjan hug og vin-
áttu í minn garð og færi Auði og
fjölskyldunni allri innilegar sam-
úðarkveðjur.
Kristín Ingólfsdóttir.
Nú er höggvið stórt skarð í rað-
ir okkar bekkjarsystkinanna. Það
er látinn góður vinur og vitur. Eft-
ir standa minningarnar. Fyrir
mörg okkar eru þær endurómur
áranna í barnæsku fyrir norðan,
og öll minnumst við þess indæla
tíma, sem við áttum saman í
Menntaskólanum á Akureyri.
Ríkar eru líka minningarnar úr
seinni tíð, frá bekkjarsamkvæm-
um og ótal samskiptum í miklu
minni hóp.
„Orðstírr deyr aldrigi, hveims
sér góðan getr“, segir í Hávamál-
um. Orðstír þarf ekki alltaf að
vera áunninn með stórvirkjum á
opinberum vettvangi, þótt ekki
hafi þar á vantað hjá Páli. Það eru
líka margvísleg önnur mannleg
samskipti, sem skapa orðstír. Hjá
Páli gat það verið óvænt athuga-
semd í samtali, sem varpaði nýju
ljósi á umræðuefnið og bar vott
um vandlega og oft djúptæka
hugsun hans. Orðstír skapast fyr-
ir slík samskipti, þegar þau geta
snert einhvern streng og þannig
orðið varanleg innra með okkur og
geta með því jafnvel breytt lítið
eitt viðhorfi okkar til lífsins.
Nú horfum við á eftir félaga
okkar og vini, kveðjum hann í
hjarta og huga og hugsum til fjöl-
skyldu hans, sem eftir stendur.
Hún hefur misst mikið. Megi þeim
og okkur öllum lengi geymast góð-
ar minningar um Pál.
Fyrir hönd okkar bekkjar-
systkina Páls Skúlasonar, sem
fyrir tæplega 50 árum luku stúd-
entsprófi frá Menntaskólanum á
Akureyri,
Dr. Jóhannes Vigfússon
(Insp. scholae MA 1965).
Páll Skúlason skilur eftir sig
mikla arfleifð í íslenskum hug-
myndaheimi. Sú arfleifð nær til
samfélagsins í heild en er grund-
völluð á starfi Páls við Háskóla Ís-
lands, sem hann helgaði alla
starfsævi sína. Við samstarfsfólk
hans á Hugvísindasviði horfum á
bak óbilandi frumkvöðli og leið-
toga, einungis fáeinum vikum fyr-
ir formleg starfslok við sjötugs-
aldur. Við höfðum rætt um
hvernig halda ætti upp á þau tíma-
mót, en nú hafa önnur skil orðið
fyrri til.
Við munum þó eftir sem áður
eiga stundir þar sem við minn-
umst Páls, hugleiðum og þingum
um þau skilaboð sem frá honum
bárust á frjórri starfsævi. Einung-
is ríflega hálfþrítugur að aldri
kom hann til starfa við Háskóla Ís-
lands og var orðinn prófessor þrí-
tugur, en sú velgengni og veg-
semd var ekki meginmarkmið
hans heldur einungis hluti af þeim
grundvelli sem hann byggði starf
sitt á næstu fjóra áratugina. Það
er ekki nokkur leið að birta heild-
armynd af starfsferli Páls í þessu
skrifi – vinnu hans við uppbygg-
ingu heimspekinnar sem náms-
greinar, brautryðjandastarfi á
vettvangi siðfræði, stjórnunar-
störfum hans bæði innan hug-
vísindanna og sem rektor skólans
frá 1997 til 2005.
Hagur og heill Háskóla Íslands,
og hlutverk háskóla almennt, var
meðal þess sem Páll ígrundaði af
hvað mestum þrótti og andagift,
og okkur kollegum hans ber
hreinlega skylda til að halda þeirri
umræðu áfram. Og hún snýr ekki
einungis inn á við, því að þótt Páll
liti á háskólann sem sérstakt sam-
félag, þá lagði hann áherslu á stöð-
ugt samtal hans við samfélagið allt
um kring: Háskólanum bæri að
hugsa um nærsamfélag sitt og
leitast jafnframt við að skyggna
heiminn og sögu hans. Með verk-
um sínum minnti Páll okkur stöð-
ugt á að hugtakið „veröld“ er sam-
sett úr orðum fyrir manneskjuna
og tímann. Hann lifði í samræmi
við þessa hugsjón sína og varði
miklum tíma í að ræða á opinber-
um vettvangi um þá ábyrgð sem
fylgir lífi okkar sem hugsandi
vera. Í seinni tíð lagði hann vax-
andi áherslu á ábyrgðina gagnvart
náttúrunni og framtíð hennar.
Baráttu- og hugsjónamaðurinn
Páll Skúlason birtist ekki síst í því
hvernig hann tókst á við erfiðan
sjúkdóm af æðruleysi. Í jólabréfi
til vina og vandamanna, eftir erf-
iða aðgerð á sjúkrahúsi í Svíþjóð
2013, skrifar hann að þrautir sínar
séu lítilfjörlegar miðað við annað
böl í heiminum. Og hann hélt
áfram að íhuga og skrifa af eld-
móði, allt fram á sína síðustu daga.
Undanfarið hafa birst bækur með
ýmsum greinum hans og fyrir-
lestrum og annað efni bíður enn
birtingar. Við getum hlustað eftir
rödd Páls í þessum bókum, þótt
við munum trega að fá ekki lengur
notið hennar í samræðum. Því fátt
var betra en að tala við Pál í góðu
tómi, þar sem vakið var máls á
ýmsu og þræðir fengu að leika
frjálst, krítískir en líka kátir, og
tengdust svo hver öðrum í eins-
konar vefnaði – raunverulegum
veraldarvef.
Ég þakka Páli Skúlasyni öll
hans giftudrjúgu störf á vettvangi
hugvísinda við Háskóla Íslands,
kveð hann með virðingu og sökn-
uði, og votta Auði og öðrum ást-
vinum dýpstu samúð.
Ástráður Eysteinsson,
forseti Hugvísindasviðs
Háskóla Íslands.
Þegar ég leiði hugann að því
hvaða orð íslenskrar tungu lýsti
best lyndiseinkennum Páls Skúla-
sonar heimspekiprófessors og
fyrrverandi háskólarektors kem-
ur mér fyrst í hug orðið þjóðræk-
inn, sem merkir þann er rækir siði
og menningu þjóðar sinnar.
Aðrir eru betur til þess fallnir
en ég að lýsa hinu mikla framlagi
Páls til fræða og vísinda á sviði
heimspeki og rökfræði hérlendis
sem erlendis. En sem leikmaður
treysti ég mér til að fullyrða að
Páll hafi með orðræðu sinni í
gegnum tíðina gert þessar fræði-
greinar að almenningseign og þar
með að vopni jafnt í höndum leikra
sem lærðra. Þegar efnahagshrun-
ið varð á Íslandi síðla árs 2008
steig Páll fram á sjónarsviðið og
átti á mannamáli í útvarpsþáttum
og víðar rökræðu við þjóðina. Þar
greindi hann orsakir hrunsins og
hverjar yrðu líklegar afleiðingar
þess í bráð og lengd og taldi kjark
í samfélagið. Er það álit margra
að íslenska þjóðin hafi vegna orð-
ræðu Páls mætt örlögum sínum á
þessum tímamótum í meira jafn-
vægi en ella hefði orðið, og fyrir
bragðið varð Páll í lifanda lífi að
eins konar þjóðareign.
Páll Skúlason var glaðvær mað-
ur, hlýr og ljúfur í lund. Hann
hafði einstaklega góða návist, var
hógvær og lítillátur, en þó fastur
fyrir, og hafði vegna visku sinnar
og þekkingar miklu að miðla sam-
ferðamönnum sínum. Hann var
óþreytandi við að rökræða, upp-
fræða og leiðbeina með það að
markmiði að rækja og bæta siði og
menningu þjóðar sinnar og var
sem slíkur áhrifamikill. Um hann
má segja eins og Snorri sagði forð-
um í Ólafs sögu helga um Erling
Skjálgsson á Sóla að öllum mönn-
um kom hann til nokkurs þroska.
Ég varð þeirrar gæfu aðnjót-
andi að eiga langar og góðar sam-
vistir með Páli Skúlasyni, þegar
leiðir okkar lágu saman á megin-
landi Evrópu um nokkurra ára
skeið. Af hans fundi fannst mér ég
alltaf koma auðugri í anda. Fyrir
þær samvistir og fyrri kynni frá
dögum okkar beggja í Háskóla Ís-
lands færi ég honum þakkir og
minnist hans um leið með þeim
orðum Jóns Ögmundssonar Hóla-
biskups um Ísleif Gizurarson, að
þá kemur mér hann í hug er ég
heyri góðs manns getið.
Þorgeir Örlygsson.
MINNINGAR 23
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. MAÍ 2015