Morgunblaðið - 04.05.2015, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. MAÍ 2015
Alltaf þegar kemur
að endurnýjun kjara-
samninga á almenna
vinnumarkaðinum er
rykið þurrkað af gömlu
plötunni og hún spiluð,
hækkun launa muni
fara með hagkerfið í
rúst með óðaverðbólgu.
Ég held að þetta sé
ekki rétt og hef reynt
að finna samhengið í
þessum málflutningi.
Nú koma fram hagnaðartölur fyr-
irtækja, þar sem milljarðar renna í
vasa eigenda. Bónusar í bankakerf-
inu kr. 900 milljónir, sem ég hef
reyndar aldrei skilið í bankakerfi
sem er bæði með axlabönd, belti og
allt skothelt, engin áhætta. Fyrir
hvað er verið að greiða bónusa þar?
Ef búið er til dæmi um fyrirtæki
með fimm hundruð starfsmönnum
sem hafa kr. 450.000 í mánaðarlaun
hver. Fyrirtækið er í eigu 10
einstaklinga og þar starfa samtals 15
aðal- og millistjórnendur. Fyrir-
tækið skilar góðri afkomu með hagn-
að upp á fjóra milljarða og eigendur
sem ekki starfa við fyrirtækið fá
greiddan arð upp á tvo milljarða.
Stjórnendur fá sína bónusa þó svo
þeir séu á fínum launum.
Laun starfsfólks eru samtals 2,7
milljarðar á ári. Ef þau hækka um
5%, eða 135 milljónir,
sem er tveimur pró-
sentum yfir 3% viðmiði
Seðlabanka Íslands, fer
hér allt til fjandans.
Aðalstjórnendurnir
fimm hafa 5 milljónir á
mánuði í laun eða sam-
tals 300 milljónir á ári
og tíu millistjórnend-
urnir eru með 2,5 millj-
ónir á mánuði hver, eða
samtals 300 milljónir á
ári. Stjórnendurnir 15
fá samtals 80 milljónir í
bónusa á ári. Laun
stjórnenda á ári eru auk bónusa
samtals 680 milljónir. Ef laun og
bónusar stjórnenda hækka um sömu
prósentutölu og laun starfsmanna þá
virðist það engin áhrif hafa.
Í töflunni má sjá hvernig þessi
hækkun dreifist á starfsmenn,
stjórnendur og hvað eigendur fá í
arð á mánuði.
22.500 kr. launahækkun starfs-
fólks setur allt á annan endann en
um 350 þúsund kr. hækkun til
stjórnenda og arðgreiðslur til eig-
enda hafa engin áhrif. Ef við förum
að ráðum Seðlabankans og hækkum
laun einungis um 3% eða 13.500 á
mánuði og höldum greiðslum til eig-
enda og stjórnenda óbreyttum, þá er
allt í lagi og enginn verðbólguþrýst-
ingur.
Þó ég sé að tala hér um eitt fyr-
irtæki þá gæti þetta alveg eins átt
við atvinnugrein eða bara allt ís-
lenska hagkerfið. Þetta er ekkert
flókið. Við erum alltaf með eitthvert
heildarverðmæti sem við getum kall-
að hundrað og er til skiptanna í hag-
kerfinu.
Það vefst hins vegar fyrir mér
hvers vegna það virðist ekki skipta
neinu máli hversu stór hluti af þessu
hundraði fer á fáa. Það skapar ekki
verðbólguþrýsting. Hins vegar ef
taka á eitthvað af þessu hundraði og
auka jöfnuð í samfélaginu með
hækkun launa, fer allt í óðaverð-
bólgu. Eftir því sem mér er sagt þá
eiga áhrif launahækkana og aukins
hagnaðar, sem greiddur er út sem
arður, að mælast í gegnum ráðstöf-
unartekjur heimilanna og í raun er
enginn munur á því hvort ráðstöf-
unartekjurnar hækka vegna launa
eða arðs, hagfræðilega er aukning
bara aukning. Þetta eru sömu krón-
urnar sem ég er að fjalla um, eini
munurinn er sá að áhrif þeirra á hag-
kerfið virðast fara eftir því í hvaða
vasa þær lenda.
Við hljótum að þurfa að spyrja
okkur að því hvers vegna þetta er
svona. Nýjustu aðvaranir frá virtum
alþjóðlegum stofnunum eru að sú
mikla misskipting sem hefur fengið
að viðgangast í alltof mörgum sam-
félögum er að ganga frá þeim efna-
hagslega. Skilaboðin frá þessum
stofnunum eru: takið á þessu og auk-
ið jöfnuð því við það mun hagvöxtur
aukast. Hvers vegna hefur þessi
mikla misskipting og auður heilu
samfélaganna sem færst hefur á
hendur fárra ekki haft verðbólgu-
áhrif eða einhverjar aðrar hag-
fræðilegar afleiðingar? Ef hins veg-
ar á að taka þennan sama auð og
auka jöfnuð þá fer allt í óðaverð-
bólgu! Þessi hagfræði gengur ekki
upp að mínu viti og það þarf að kalla
fram skýringar á því sem ég er að
velta fyrir mér í þessari grein. Það
er kannski til einföld lausn á þessu
með því að breyta hugtökum. Í stað-
inn fyrir að greiða út laun um hver
mánaðamót þá greiðum við starfs-
mönnum út arð og þá verður engin
verðbólga.
Sú mikla misskipting sem aukist
hefur í íslensku samfélagi hlýtur að
kalla á það að hagfræðingar komi
með einhver haldbær rök fyrir því að
verðmætasköpun heils samfélag
megi einungis fara á fáa útvalda en
ef launamenn eigi að fá aukinn hluta
verðmætasköpunarinnar þá fari allt
á annan endann.
Kannski gengur hagfræðin út á þá
einföldu kenningu sem ég ætla að
leyfa mér að setja fram á ensku eftir
Upton Sinclair frá 1935: „ It is diffi-
cult to get a man to understand
something when his salary depends
on his not understanding it.“
Í lauslegri þýðingu gæti þetta ver-
ið svona: ,,Það er erfitt að fá mann til
þess að skilja eitthvað þegar launin
hans eru háð því að hann skilji það
ekki.“ Er þetta kannski grunnurinn í
þeirri hagfræði sem alltaf er verið að
heilaþvo okkur með?
Hver bjó til þessa hagfræði?
Eftir Guðmund
Ragnarsson »Aðalstjórnendurnir
fimm hafa 5 milljónir
á mánuði í laun eða sam-
tals 300 milljónir á ári og
tíu millistjórnendurnir
eru með 2,5 milljónir á
mánuði hver, eða sam-
tals 300 milljónir á ári.
Guðmundur
Ragnarsson
Höfundur er formaður Félags
vélstjóra og málmtæknimanna.
Starfsmenn
Stjórnendur
Arður til eigenda
500
15
10
Fjöldi
135.000.000
34.000.000
5% hækkun
270.000
2.266.667
2.000.000.000
Á ári
22.500
347.727
16.666.667
Á mánuði
Byggð sem þar er fyrirhuguð og þeg-
ar teiknuð gæti orðið lyftistöng lítt
burðugum íþróttafélögum þessa
lands. Semja mætti við eitt félag eða
tvö um einokun á notkun ganganna
sem hugsaðir eru milli ólíkra húsa
með þeirri einu kröfu að þau sjái al-
farið um flutning á sjúklingum og
vörum eftir þörfum 24 tíma á sólar-
hring í staðinn fyrir aðgang/notkun á
göngunum milli húsa, en þeir eru ca.
20 til 25 kílómetra langir, eða sem
svarar vegalengd til Keflavíkur ef tal-
að er um vegalengdina fram og til
baka, og höfum í huga að öll leiðin er
upplýst, upphituð, tandurhrein og yf-
irbyggð. Nú er ég aðeins að tala um
þær byggingar sem eru á teikniborð-
inu, óbyggðar, enda tel ég útilokað að
núverandi starfsfólki muni ekki fall-
ast hendur þegar því verður ljóst til
hvers er ætlast af því í framtíðinni, og
má reikna með að starfsfólkinu muni
þykja viðeigandi að ætla þingmönn-
um að reyna á eigin skinni umrætt
verkefni áður en lengra verði haldið.
Flatarmál ganga milli húsa, ekki
innanhúss, er nálægt því að vera
sama og 90 hótelbyggingar, samskon-
ar og verið er að byggja á Hellu á
þessari stundu að ég tel, eða 1.000 m2
sinnum 90.
Væri kannski betra að byggja upp í
loft t.d. í Fossvogi og bæta svo við
kannski fjórum hæðum þar á ofan til
framtíðarbrúks áður en þakið yrði
sett á sinn stað, því þessi bygging-
armáti er sáraeinfaldur og ódýr.
Í stað gangagerðarinnar mætti svo
að sjálfsögðu smíða hótelin og láta
þau svo kannski standa undir rekstr-
arkostnaði sjúkrahúsanna að hluta
eða að öllu leyti, án þess að ég viti
nokkuð um það.
Mér svona datt þetta í hug, en að
sjálfsögðu ákveða stjórnmálamenn-
irnir okkar þessa hluti, enda hafa
engir talað við starfsfólk spítalans
enn sem komið er, sem er í ráðandi
stöðu hér á landi, svo vitað sé.
Jóhann Bogi Guðmundsson
húsasmíðameistari.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Spítalabyggð við Hringbraut
Landspítalinn Ef nýbygging verður að veruleika verða gangar í henni mjög langir.
Morgunblaðið/Ómar
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| brids@mbl.is
Félag eldri borgara
Hafnarfirði
Þriðjudaginn 28. apríl var spil-
aður tvímenningur með þátttöku 30
para. Efstu pör í N/S (prósentskor):
Auðunn R. Guðmss. - Guðm. Sigursteinss.
61,1
Friðrik Jónsson - Björn Svavarsson 58,7
Örn Einarsson - Guðlaugur Ellertss. 58,2
Vigdís Sigurjónsd.- Sigurður Dagbjarts.
55,3
Viðar Valdimarss. - Óskar Ólafsson 54,0
A/V
Ágúst Vilhelmss. - Kári Jónsson 61,2%
Tómas Sigurjs. - Jóhannes Guðmannss. 59,8
Ragnh. Gunnarsd. - Jónína Óskarsd. 59,0
Birgir Sigurðsson - Jón Svan Sigurðss. 59,0
Sveinn Snorras. - Þorleifur Þórarinss. 56,1
BFEH spilar á þriðjudögum og
föstudögum í félagsheimili eldri
borgara í Hafnarfirði að Flata-
hrauni 3. Spilamennska byrjar kl.
13. Keppnisstjóri er Sveinn R. Ei-
ríksson og hjálpar hann til við
myndun para ef spilarar mæta stak-
ir.
Gullsmárinn
Spilað var á 13 borðum í Gull-
smára fimmtudaginn 30. apríl.
Úrslit í N/S:
Gunnar Sigurbjss.- Sigurður Gunnlss. 317
Sigurður Björnsson - Ari Þórðarson 310
Guðrún Hinriksd. - Haukur Hannesson 287
Jón Bjarnar - Katarínus Jónsson 285
A/V
Ragnar Haraldsson - Davíð Sigurðss. 329
Unnar A. Guðmss.- Guðm.Sigursteinss. 324
Birgir Ísleifsson - Jóhann Ólafsson 297
Ágúst Vilhelmsson - Kári Jónsson 285
Skutu körlunum ref fyrir
rass svo um munaði
Fimmtudaginn 30. apríl var spil-
aður tvímenningur hjá bridsdeild
Félags eldri borgara í Reykjavík.
Bar það helst til tíðinda að Frið-
gerður Benediktsdóttir og Elín
Guðmannsdóttir tóku risaskor sem
mældist 70.98%.
Efstu pör í N/S:
Magnús Oddsson – Oliver Kristóferss. 348
Björn Arnarson – Guðlaugur Ellertss. 342
Jón H. Jónss. – Ásgrímur Aðalsteinss. 341
Helgi Hallgrss. – Ægir Ferdinandss. 333
A/V:
Friðgerður Benediktsdóttir – Elín
Guðmannsdóttir 443
Björn Péturss. – Valdimar Ásmundss. 397
Ásta Jónsdóttir – Þórir Sigurbjörnss. 366
Tómas Sigurjss. – Björn Svavarsson 361
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga. Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsam-
lega beðnir að nota innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og trygg-
ir öryggi í samskiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda.
Morgunblaðið birtir ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Að senda grein
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn. Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að
nýskrá sig inn í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráning-
arferlinu. Eftir að viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að
slá inn kennitölu notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda
greinar allan sólarhringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.
Hann talaði ekki
oft, en sagði þeim
mun meira. Hann var
ekki endilega alltaf
mjög margmáll og
þurfti ekki alltaf að
eiga síðasta orðið. En
hann ræktaði með sér
þá gefandi list að
hlusta og sjá með
hjartanu.
Djúp og varanleg
vinátta er sannarlega
dýrmætari en veraldlegar við-
urkenningar og allt heimsins gull
og silfur. Henni þurfa ekki endi-
lega alltaf að fylgja svo mörg orð.
Heldur gagnkvæmt traust og
raunveruleg umhyggja. Kærleikur
sem ekki yfirgefur.
Vináttu þarf að rækta
Segja má að góðir vinir séu
kannski svona eins og stjörnur á
himni. Þú hefur þá ekki alltaf fyr-
ir augum. En þú veist af þeim, að
þeir eru þarna. Og þú veist innst
inni að þú getur illa án þeirra ver-
ið. Láttu því eftir þér að gefa
þeim gaum og líta reglulega til
þeirra. Því það gefur svo ótrúlega
mikið. Jafnvel þótt þú
skiljir þá ekki alltaf
og kannski sjaldnast.
Traustir vinir vaxa
einfaldlega ekki á
trjánum og eru ekki
sjálfgefnir. Þeir eru
Guðs gjöf. Gjöf sem
þarf að hlúa að og
rækta svo vináttan
nái að vaxa og dafna
á sem eðlilegastan og
áreynslulausastan
hátt svo hún verði
varanleg. Góðir vinir
geta birst og verið
sem englar sem létta undir og
geta skipt sköpum um líðan fólks.
Einkum í hremmingum. Þegar
heilsan svíkur eða á efri árum
þegar fjaðrirnar taka að reytast af
hver af annarri. Þá fyrst kemur
nefnilega í ljós hverjir eru vinir í
raun.
Kærleiksrík og varanleg vinátta
er nefnilega eins og ástin; bæði
viðkvæm og vandmeðfarin. Hún
getur verið brothætt og sár. En
jafnframt svo vermandi og falleg,
ljúf og sönn, djúp og varanleg.
Sannri vináttu fylgir skjól. Hún
er vígi og skjöldur. Hún umber, er
þolinmóð, virðir og styður, upp-
örvar og hvetur. Kærleiksrík vin-
átta breiðir yfir lesti, er gegnheil
og svíkur ekki. Hún gefst ekki
upp og yfirgefur ekki. Því að kær-
leikurinn fellur aldrei úr gildi.
Farvegur í verki
Tölum því ekki bara um kær-
leikann heldur lifum honum og
verum honum farvegur í verki.
Stundum er bara gott að þegja
saman. Tala minna en segja þeim
mun meira.
Ræktum endilega með okkur þá
vandasömu en ómetanlega mikil-
vægu, dýrmætu og gefandi iðju að
reynast vinir í raun. Við þurfum
öll á því að halda.
Með þakklæti og kærleiks-
kveðju!
Vináttan; dýrmætari en
veraldlegar viðurkenningar
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson »Ræktum með okkur
þá vandasömu en
ómetanlega mikilvægu,
dýrmætu og gefandi
iðju að reynast vinir í
raun. Við þurfum öll á
því að halda.
Sigurbjörn
Þorkelsson
Höfundur er ljóðskáld og rithöfundur
og er áhugamaður um lífið.