Morgunblaðið - 04.05.2015, Blaðsíða 11

bilinu 15-20 þúsund. Ríkið greiðir að
hluta fyrir kynleiðréttingar og horm-
ónameðferðir sem á eftir fylgja. Auk-
inheldur aðstoðar ríkið transfólk fjár-
hagslega við að stofna eigið fyrirtæki
eftir að það hefur fengið kyn sitt leið-
rétt.
Þetta virðist þversagnakennt í
ljósi þess hve samkynhneigðir eiga
undir högg að sækja í samfélaginu.
Jón Ingvar kann á sögunni skil:
„Kynleiðrétting hefur verið lög-
leg og raunar álitin „lækning“ við
samkynhneigð frá því snemma á 9.
áratugnum þegar Ayatollah Ruhollah
Khomeini gaf út fatwa-trúartilskip-
unina sem varð ígildi laga. Að mati
Khomeinis var fáránlegt að einhver
sem teldi sig konu eða karl en hefði
fæðst í röngum líkama gæti ekki
fengið kyn sitt leiðrétt og lifað sam-
kvæmt sínu innra eðli. Talið er að
Khomeini hafi myndað sér þessa
skoðun eftir að transkonan Maryam
Molkara, mikil baráttukona fyrir
réttindum transfólks, kom á hans
fund og sagði honum sögu sína. Molk-
ara lést árið 2012 en nafn hennar er
enn þekkt í heimi homma og trans-
fólks í Íran.“
Rök Khomeinis fyrir lögleiðingu
kynleiðréttingar segir Jón Ingvar
einfaldlega vera þau að ýta undir eða
halda í „normið“ og útrýma „frávik-
um“ eins og samkynhneigð, þ.e. ef þú
ert kona lifirðu eins og kona og hneig-
ist til karla, og öfugt ef þú ert karl.
„Íranir eru í auknum mæli að
hasla sér völl í lækningatengdri
ferðamennsku. Eftirspurn eftir kyn-
leiðréttingum eykst, enda eru íransk-
ir skurðlæknar, geðlæknar og sér-
fræðingar mjög færir og komnir með
mikla reynslu,“ segir Jón Ingvar og
bætir við að því viðhorfi að hægt sé að
fyrirbyggja samkynhneigð með kyn-
leiðréttingu fylgi alls lags vandkvæði.
„Viðmælendur mínir höfðu allir upp-
lifað þrýsting um að fara í kynleið-
réttingu, þótt allir væru alveg sáttir í
sínum karlmannslíkama. Þeir vissu
dæmi um homma, sem hafði látið
undan slíkum þrýstingi og liðið afar
illa á eftir.“
Írönsk transhjón
Þótt Jón Ingvar þekki mætavel
til málefna transfólks kom honum
svolítið á óvart að hitta fyrir írönsk
transhjón. „Þau urðu hluti af rann-
sóknarverkefninu. Bæði höfðu farið í
kynleiðréttingu, hann varð hún og
hún varð hann, ef svo má segja.
Nokkrum árum síðar fundu þau
hvort annað og giftust. Þau voru
mjög elskuleg, sögðust sátt og ánægð
og vera að hugleiða að ættleiða barn.
Þá voru þau að undirbúa stofnun
samtaka til að hjálpa transfólki að ná
fótfestu eftir aðgerð og hvetja það til
að para sig saman,“ segir Jón Ingvar,
sem grunar að viðtal hans við hjónin
hafi hálfpartinn verið sett á svið. Að
minnsta kosti hafi verið á því svolítill
stofnanabragur, en hann hitti þau
fyrir tilstilli þekkts geðlæknis og tal-
aði við þau með aðstoð túlks.
Að sögn Jóns Ingvars komu allir
viðmælendur hans fram undir dul-
nefni og fóru afar varlega þegar þeir
mæltu sér mót við hann. „Ég hefði
vissulega viljað víkka út rannsóknina
og fá jafnframt sjónarhorn lesbía.
Heimur þeirra er hins vegar mjög lok-
aður auk þess sem ég hefði aldrei sem
karlmaður – sérstaklega erlendur
karlmaður – getað tekið við þær viðtöl
með sama hætti og við strákana. Þótt
konur njóti ekki sömu réttinda og
karlar í Íran eru viðurlög við samkyn-
hneigð kvenna ekki eins hörð og við
samkynhneigð karla. Að vera kona
sem auk þess er lesbía er mjög erfitt í
íslömsku samfélagi á borð við Íran.“
Greinar í tímarit og bók
Jón Ingvar hyggst skrifa nokkrar
greinar á ensku um afmarkaða þætti
viðfangsefnisins í samvinnu við kan-
adískan prófessor, sem var andmæl-
andi hans í doktorsvörninni, og fá þær
birtar í ritrýndu alþjóðlegu tímariti.
„Við erum langt komnir með
fyrstu greinina, en annars langar mig
að viða að mér meira efni áður en við
höldum lengra. Ég hef til dæmis
áhuga á að fara og taka viðtöl við ír-
anska homma í flóttamannabúðum í
Tyrklandi. Margir þeirra hafa gefist
upp á að búa í heimalandi sínu og bíða
eftir að komast sem flóttamenn til
lands þar sem þeir njóta sjálfsagðra
mannréttinda,“ segir Jón Ingvar og
ljóstrar jafnframt upp að meiningin sé
að gefa efnið út á bók á íslensku í nán-
ustu framtíð.
DAGLEGT LÍF 11
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. MAÍ 2015
Landsvirkjun var stofnuð 1. júlí 1965. Nýr iðnaður
varð til í landinu með aukinni verkþekkingu og
fjölbreyttara atvinnulífi. Við byggjum á traustum
grunni og höfum einstök tækifæri til að skapa
þjóðinni verðmæti til framtíðar.
Dagskrá:
- Hörður Arnarson forstjóri og Ragna Árna-
dóttir aðstoðarforstjóri bjóða gesti velkomna
- Ólafur Ragnar Grímsson, forseti Íslands,
flytur ávarp
- Bjarni Benediktsson, fjármála- og
efnahagsráðherra, flytur ávarp
- Jónas Þór Guðmundsson stjórnarformaður
Árangur og áskoranir í 50 ár
- Hörður Arnarson forstjóri
Verðmæti til framtíðar - í orku
og náttúru Íslands
- Frumsýning á nýrri mynd um
upphaf Landsvirkjunar og byggingu
Búrfellsvirkjunar
Skráning og bein útsending á landsvirkjun.is.
Verðmæti til framtíðar
Ársfundur á 50. afmælisári Verið velkomin á ársfund
Landsvirkjunar í Eldborg í Hörpu,
þriðjudaginn 5. maí kl. 14–16.
#lv50ára
Land þversagnanna
„Íranskt samfélag er fullt af þver-
sögnum og fólkið er yndislegt, þrátt
fyrir forneskjulegan hugsunarhátt
á ýmsum sviðum,“ segir Jón Ingvar.
Hann heillaðist af fegurð landsins,
menningu, sögu og fjölskrúðugu
mannlífi eins og sést á þessum
myndum sem hann tók í Tehran. Á
efstu myndinni er Jón Ingvar ásamt
múlla - svarti túrbaninn merkir að
múllinn telst vera afkomandi spá-
mannsins.