Morgunblaðið - 04.05.2015, Blaðsíða 35

MENNING 35
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. MAÍ 2015
Ozzy Osbourne, söngvari þunga-
rokkssveitarinnar Black Sabbath,
segir sveitina ætla að leggja í tón-
leikaferð á næsta ári sem verður sú
síðasta hjá hljómsveitinni og gefa auk
þess út sína síðustu breiðskífu. Þetta
kom fram á fjölmiðlafundi á Mon-
sters of Rock-tónlistarhátíðinni í
Brasilíu í síðustu viku sem dagblaðið
Guardian greinir frá.
„Áætlunin er á þann veg að við för-
um í síðustu tónleikaferð Black Sab-
bath og gefum út síðustu plötuna. Ég
er ekki að fara að hætta … eiginkona
mín eyðir öllum mínum peningum
þannig að ég get ekki hætt,“ sagði
söngvarinn og spaugarinn marg-
frægi.
Í mars sl. var tilkynnt að Black
Sabbath myndi halda sína síðustu
tónleika á Ozzfest í Japan 22. nóv-
ember nk. Nokkrum vikum síðar var
svo tilkynnt að sveitin myndi ekki
leika á hátíðinni og að Osbourne
myndi koma fram sem sólólistamaður
á henni. Nú virðast málin hafa skýrst
en þó aldrei að vita hvað gerist þegar
Osbourne er annars vegar.
Rokkarar Black Sabbath á sokkabandsárum sveitarinnar um 1970.
Lokaferð og -plata
Black Sabbath?
Bandaríski leikarinn Robert Dow-
ney Jr. kallaði fréttamann bresku
sjónvarpsstöðvarinnar Channel 4,
Krishnan Guru-Murthy, hræætu og
slúðurbera í viðtali við bandaríska
útvarpsmanninn Howard Stern í lið-
inni viku. Tilefnið var viðtal sem
Guru-Murthy tók við leikarann
vegna kvikmyndarinnar Avengers:
Age of Ultron á dögunum. Þótti
Downey Jr. fréttamaðurinn ganga
alltof langt í spurningum sínum sem
sneru m.a. að fíkniefnaneyslu hans á
árum áður og fangelsisvist og gekk
út úr myndveri. „Ég vildi að ég hefði
gengið fyrr út,“ sagði Downey Jr.
við Stern. Spurningin sem fyllti
mælinn snerist um viðtal við leik-
arann í New York Times árið 2008
en í því sagði hann ómögulegt að
vera frjálslyndur eftir að hafa setið í
fangelsi. „Erum við að kynna kvik-
mynd?“ svaraði leikarinn þá og var
heitt í hamsi. Fréttamaðurinn spurði
hann þá út í samband hans við föður
sinn og gekk Downey Jr. þá út.
AFP
Ósáttur Leikarinn Robert Downey Jr.
Fréttamaður
„hrææta og slúðurberi“
mikið til samgöngubóta, lagningar
akfærra vagnvega og svo til vöru-
vöndunar á öllum sviðum og betri
nýtingar hvers kyns landbúnaðar-
afurða. Hann var til að mynda einn
helsti hugmyndasmiðurinn á bak við
stofnun Sláturfélags Suðurlands og
vildi að íslenskir bændur ynnu saman
á sama hátt og danskir starfsbræður
þeirra. Hann hafði upplifað bylting-
una í dönskum landbúnaði á of-
anverðri 19. öld og var í raun mikill
samvinnumaður þótt ég efist um að
honum hefði getist vel að öllu í fram-
kvæmd samvinnustefnunnar hér á
landi.“
Íslendingasaga Boga
Menntamálin voru Boga einnig
hugleikin og segir Jón að Bogi hafi
þar enn litið til reynslu Dana.
„Bogi barðist mest fyrir alþýðu-
fræðslu á öllum sviðum. Þar leit hann
mjög til reynslu Dana og sjálfur leit
hann á ritun sögu Íslands sem þátt í
að bæta menntun þjóðarinnar og
gera hana færa um að höndla aukið
sjálfstæði. Hann var mjög hrifinn af
norrænu lýðháskólunum og vildi
koma slíkum skólum á fót hér, hafði
jafnvel uppi áætlanir um að stofna
eigin lýðháskóla á Suðurlandi þótt
ekki yrði af því.“
Bogi var mikilvirkur og virtur
fræðimaður, höfundur sagnfræðirita
og kennslubóka í sögu Íslands. Bæk-
ur hans voru víða til á heimilum og
notaðar við kennslu í skólum. Fyrsta
bindi Íslendingasögu Boga kom út
1903 og svo tók það aldarfjórðung að
koma næstu tveimur bindum út. Þau
urðu aldrei nema þrjú og honum
tókst ekki að ljúka við sögu þjóðveld-
isaldar, hvað þá meira.
„Á þessum tíma skrifaði hann einn-
ig styttri bækur um sögu Íslands,
fróðleiksrit fyrir almenning og
kennslubók sem lengi var notuð í ís-
lenskum skólum. Ein þessara bóka
var þýdd á ensku og gefin út í Kan-
ada og mun vera fyrsta ritið um sögu
Íslands sem gefið var út á ensku.
Bogi var ofurnákvæmur og það hefur
vafalaust valdið miklu um að hann
komst aldrei lengra með Íslandssög-
una en raun ber vitni. Sjálfur taldi
hann þó að miklu hafi valdið að hann
mæddist sífellt í mörgu öðru, ekki
síst stjórnmálavafstri sem tók mikinn
tíma frá honum.“
Ekki verður hjá því komist að fjalla
um nálgun Boga í sagnfræði sinni en
margir myndu segja hann róman-
tískan í garð þjóðveldisaldarinnar.
„Í augum nútímamanna var hann
vissulega rómantískur í heimilda-
notkun og -vali og söguskoðun hans
var óneitanlega ærið rómantísk. Þar
verðum við þó að hafa í huga að hann
fylgdi í öllu þeim vinnureglum sem
tíðkuðust hjá fræðimönnum á þess-
um tíma. Þeir tóku t.d. flestir Íslend-
inga sögur og önnur fornrit sem full-
gildar heimildir. Bogi var líka mjög
vel lesinn, fylgdist afar vel með því
sem gerðist í fræðunum og átti feiki-
gott bókasafn sem var selt til háskól-
ans í Leeds eftir hans dag og er enn
stofninn í bókasafni norrænudeildar
skólans.“
Stofnun hins íslenska fræða-
félags í Kaupmannahöfn
Jón segir að Bogi hafi verið afar
ósáttur við það er Hafnardeild Hins
íslenska bókmenntafélags var lögð
niður og flutt til Íslands árið 1911.
„Hann taldi nauðsynlegt að Íslend-
ingar ættu sæmilega burðugt útgáfu-
félag í Kaupmannahöfn þar sem
flestar mikilsverðustu heimildir að
sögu Íslands væru varðveittar og
margir íslenskir fræðimenn jafnan að
störfum. Þess vegna beitti hann sér
fyrir stofnun Hins íslenska fræða-
félags í Kaupmannahöfn árið 1912 og
var sjálfur forseti þess og helsta drif-
fjöður til dauðadags. Þetta félag er
enn starfandi og hefur gefið út fjölda
stórmerkra rita. Á dögum Boga bar
einna hæst útgáfu fyrstu bindanna af
Jarðabók Árna Magnússonar og Páls
Vídalíns sem er ómetanleg heimild.
Bogi bjó fyrstu fjögur bindin til
prentunar og það hlýtur að hafa tekið
mikinn tíma. Þar að auki annaðist
hann útgáfu margra smærri rita sem
félagið gaf út, ritstýrði Ársriti þess
og annaðist allan rekstur.“
Margt af verkum Boga hefur verið
Íslendingum hulið og í ævisögu þessa
hugsjónamanns er að finna margvís-
legan fróðleik um tíma og atburði er
leiddu til sjálfstæðis lands og þjóðar.
Þrátt fyrir að Bogi hafi ekki verið
baráttumaður fyrir sjálfstæði Íslands
er alveg víst að hann var áhrifamaður
um fullveldi landsins og aukins sjálf-
ræðis frá Dönum.
Kaupmannahöfn
Morgunblaðið/Kristinn
»Eftir það starfaðihann mest á bak við
tjöldin í stjórnmálunum,
var reyndar óþreytandi
við að skrifa greinar í
blöð og tímarit, stóð í
bréfasambandi við
fjölda manna hér heima
og beitti sér mikið með-
al Íslendinga í Höfn.
Billy Elliot (Stóra sviðið)
Þri 5/5 kl. 19:00 Fös 15/5 kl. 19:00 Lau 30/5 kl. 19:00
Mið 6/5 kl. 19:00 Sun 17/5 kl. 19:00 Sun 31/5 kl. 19:00
Fim 7/5 kl. 19:00 Mið 20/5 kl. 19:00 Mið 3/6 kl. 19:00
Fös 8/5 kl. 19:00 Fim 21/5 kl. 19:00 Fim 4/6 kl. 19:00
Lau 9/5 kl. 19:00 Fös 22/5 kl. 19:00 Fös 5/6 kl. 19:00
Sun 10/5 kl. 19:00 Mán 25/5 kl. 13:00 Ath kl
13
Lau 6/6 kl. 19:00
Mið 13/5 kl. 19:00 Mið 27/5 kl. 19:00 Sun 7/6 kl. 19:00
Fim 14/5 kl. 19:00 Fös 29/5 kl. 19:00 Mið 10/6 kl. 19:00
Fjölskyldusýning í hæsta gæðaflokki - ósóttar pantanir seldar daglega
Lína langsokkur (Stóra sviðið)
Sun 10/5 kl. 13:00 Sun 17/5 kl. 13:00
Síðustu sýningar leikársins
Er ekki nóg að elska? (Nýja sviðið)
Mið 6/5 kl. 20:00 aukas. Sun 10/5 kl. 20:00 21.k Fös 15/5 kl. 20:00 aukas.
Fim 7/5 kl. 20:00 18.k Þri 12/5 kl. 20:00 aukas. Fim 21/5 kl. 20:00
Fös 8/5 kl. 20:00 19.k Mið 13/5 kl. 20:00 22.k. Fös 22/5 kl. 20:00
Lau 9/5 kl. 20:00 20.k. Fim 14/5 kl. 20:00 23.k. Fim 28/5 kl. 20:00
Nýtt verk eftir Birgi Sigurðsson höfund hins vinsæla leikrits Dagur vonar
Kenneth Máni (Litla sviðið)
Lau 16/5 kl. 20:00 Fös 29/5 kl. 20:00
Stærsti smáglæpamaður Íslands stelur senunni
Beint í æð (Stóra sviðið)
Lau 16/5 kl. 20:00
Sýningum fer fækkandi
Peggy Pickit sér andlit guðs (Litla sviðið)
Fim 7/5 kl. 20:00 6.k. Sun 10/5 kl. 20:00 Fim 21/5 kl. 20:00
Lau 9/5 kl. 20:00 Sun 17/5 kl. 20:00
Urrandi fersk háðsádeila frá einu umtalaðasta leikskáldi Evrópu
Hystory (Litla sviðið)
Fös 8/5 kl. 20:00 auka. Fös 15/5 kl. 20:00
Fim 14/5 kl. 20:00 Mið 20/5 kl. 20:00 auka.
Nýtt íslenskt verk eftir Kristínu Eiríksdóttur
Billy Elliot –★★★★★ , S.J. Fbl.